جامعه شناسی
زهره امیدی پور؛ علی رجبلو؛ سوسن باستانی
چکیده
هم‌زمان با رویارویی ایران با مدرنیتۀ غربی و شکل‌گیری تقابلات گفتمانی متأثر از آن، زنان، هویت و شرایط زندگی آن‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سوژه‌ها مورد توجه قرار گرفت. به دنبال آن، دامنۀ وسیعی از گفتار پیرامون آن‌ها در این گفتمان‌ها شکل گرفت و زنان به یکی از محورهای تنازع تبدیل شدند. مقالۀ حاضر با بررسی گفتارهای شکل‌گرفته حول ...
بیشتر
هم‌زمان با رویارویی ایران با مدرنیتۀ غربی و شکل‌گیری تقابلات گفتمانی متأثر از آن، زنان، هویت و شرایط زندگی آن‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سوژه‌ها مورد توجه قرار گرفت. به دنبال آن، دامنۀ وسیعی از گفتار پیرامون آن‌ها در این گفتمان‌ها شکل گرفت و زنان به یکی از محورهای تنازع تبدیل شدند. مقالۀ حاضر با بررسی گفتارهای شکل‌گرفته حول محور زنان در نوشته‌های دورۀ مشروطه، با بهره‌گیری از روش تحلیل گفتمان انتقادی به واکاوی نحوۀ صورت‌بندی سوژۀ زن مدرن در گفتمان‌های برجستۀ این دوره می‌پردازد. هدف این پژوهش آن است که معنای سوژۀ زن مدرن در هر کدام از گفتمان‌های دوره مشروطه و ایدئولوژی‌های حاکم بر آن‌ها را درک کنیم. همچنین به بررسی جایگاه هر کدام از گفتمان‌ها و احراز موقعیت آن‌ها در گفتمان مسلط بپردازیم.
نتایج تحقیق نشان می‌دهد زن مدرنی که در تقابل با سنت شکل گرفت، در گفتمان تجددگرا به‌مثابۀ سوژۀ مطالبه‌گر نقاد، در گفتمان سنتی، به‌مثابۀ زن اروپایی‌مآب و بی‌قید است. گفتمان تلفیقی نیز در میانۀ این تنازع، به برساخت سوژۀ زنی می‌پردازد که به‌مثابۀ زن آگاه شریعت‌مدار و تکلیف‌محور در این کشاکش معنایی شناخته می‌شود. معنای برساختۀ گفتمان تلفیقی به‌دلیل عدم تنازع آشکار با سنت‌های مذهبی جایگاه بهتری به‌دست آورده و توانسته است در ادوار دیگر نیز تداوم یابد.
