احمد دراهکی؛ رضا نوبخت
چکیده
هنگامی که مفهوم برابری جنسیتی در تبیین باروری استفاده می‌شود، اغلب در رابطه با تغییرات تحصیلات و وضعیت اشتغال زنان تقلیل می‌یابد؛ درحالیکه بخش مهمی از برابری جنسیتی به حوزة خانواده بر‌می‌گردد. با بهره‌گیری از نمونه‌گیری خوشه‌ای چند‌مرحله‌ای 600 زن 18 تا 44 سالة واجد شرایط در نقاط شهری استان بوشهر مطالعه شدند. نتایج تحلیل خوشه‌ای ...
بیشتر
هنگامی که مفهوم برابری جنسیتی در تبیین باروری استفاده می‌شود، اغلب در رابطه با تغییرات تحصیلات و وضعیت اشتغال زنان تقلیل می‌یابد؛ درحالیکه بخش مهمی از برابری جنسیتی به حوزة خانواده بر‌می‌گردد. با بهره‌گیری از نمونه‌گیری خوشه‌ای چند‌مرحله‌ای 600 زن 18 تا 44 سالة واجد شرایط در نقاط شهری استان بوشهر مطالعه شدند. نتایج تحلیل خوشه‌ای نشان‌دهندة دو سنخ متفاوت برابریِ جنسیتی درون خانواده در میان زنان پاسخگو بود. میزان مشارکت مردان در مراقبت از فرزند، مشارکت مردان در امور خانه، مشارکت مردان در امور بیرون از خانه (که با امور منزل در ارتباط است) و میزان مشارکت زنان در تصمیمات خانواده در سنخ اول کمتر از میانگین قرار داشت؛ درحالیکه هر‌یک از متغیرهای گفته‌شده در سنخ دوم بالاتر از میانگین قرار دارد. نتایج تحلیل چند‌متغیره نشان داد‌ـ با کنترل سایر متغیرهای پژوهش‌ـ احتمال قصد رفتن به توالی بالاتر فرزندآوری در خانواده‌های با ساختار برابری جنسیتی بیشتر نسبت به خانواده‌های با ساختار برابری جنسیتی کمتر حدود 56/2 برابر بالاتر است. بر‌اساس نتایج این پژوهش می‌توان گفت فرهنگ‌سازی و گفتمان‌سازی در جهت افزایش برابری جنسیتی درون خانواده در افزایش تمایلات زنان به فرزندآوری می‌تواند نقش مهم و تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.
مطالعات زنان
فاطمه قاسمپور؛ زهره نصرت خوارزمی
چکیده
رشتة مطالعات زنان از دهة 1970 در امریکا تأسیس شده و به دلیل تعداد، تنوع موضوع و مواد درسی رشد روزافزونی داشته است. از وجوه مهم تکوین این رشته، پیوستگی به واقعیتِ در حال تغییر وضعیت زنان در جامعة امریکاست. تأسیس این رشته در کنار جنبش‌های مدنی زنان و با عنایت به تغییرات مفهومی و توسعة مصداقی حقوق و توانمندسازی زنان قابل پیگیری است. بیش ...
بیشتر
رشتة مطالعات زنان از دهة 1970 در امریکا تأسیس شده و به دلیل تعداد، تنوع موضوع و مواد درسی رشد روزافزونی داشته است. از وجوه مهم تکوین این رشته، پیوستگی به واقعیتِ در حال تغییر وضعیت زنان در جامعة امریکاست. تأسیس این رشته در کنار جنبش‌های مدنی زنان و با عنایت به تغییرات مفهومی و توسعة مصداقی حقوق و توانمندسازی زنان قابل پیگیری است. بیش از یک دهه است که رشتة مطالعات زنان در امریکا، بهرغم پویایی درونگفتمانی، با چالشی برخاسته از تغییرات پارادایمی حوزة جنسیت روبهرو هستند؛ بهنحویکه حتی نام این رشته ناکافی و نارسا قلمداد می‌شود. مقالة حاضر، با روش فرایندپژوهی مبتنی بر آثار تاریخنگارانة مطالعات زنان در امریکا، به تحلیل انعکاس تغییرات پارادایمی زنان و جنسیت در تکوین این رشته و چالشهای پیش روی آن میپردازد. فرایند تکوین این رشته در سه دوره، اعم از پارادایم سیستم جنس دوگانه: زنان در برابر مردان (1970ـ اوایل دهة 1980)، تغییر پارادایم از زن به زنانـ از زنان به جنسیت (دهة 1980ـ نیمة دهة 1990) و پارادایم تفوق گرایشهای جنسی و هویتهای جنسیتی (نیمة دهة 1990 تاکنون)، واکاوی شده است. فهم این پویایی گفتمانی در امریکا به فهم گفتمان جنسیت در سطح بینالمللی میانجامد.
توکل آقایاری هیر؛ فاطمه گلابی؛ مهدی شفیعی زازلی
چکیده
تحولات جمعیتی می‌تواند همۀ ابعاد توسعه، و از جمله برابری جنسیتی‌ـ به‌عنوان یکی از مؤلفههای مهم توسعه‌ـ را تحتتأثیر قرار دهد. مقالۀ حاضر با هدف بررسی رابطۀ بین تحولات در ترکیب جمعیت و برابری جنسیتی در ایران در دورۀ زمانی 1335ـ1390 نگاشته شده است. رابطۀ مذکور، با اتخاذ رویکردی توصیفی‌ـ تحلیلی و با استفاده از دادههای ثانوی ...
بیشتر
تحولات جمعیتی می‌تواند همۀ ابعاد توسعه، و از جمله برابری جنسیتی‌ـ به‌عنوان یکی از مؤلفههای مهم توسعه‌ـ را تحتتأثیر قرار دهد. مقالۀ حاضر با هدف بررسی رابطۀ بین تحولات در ترکیب جمعیت و برابری جنسیتی در ایران در دورۀ زمانی 1335ـ1390 نگاشته شده است. رابطۀ مذکور، با اتخاذ رویکردی توصیفی‌ـ تحلیلی و با استفاده از دادههای ثانوی و کاربرد مدلهای سری زمانی در سطح ملی مطالعه شده است. دادههای استفادهشده از سریهای زمانی جمعیتی و اطلاعات سرشماریهای متعدد از مرکز آمار ایران گرفته شده و با استفاده از نرمافزار SPSS تحلیل شدهاند. بر‌اساس نتایج، میزان شاخص ترکیبی برابری جنسیتی در طول دورۀ بررسیشده، بهبود درخور ملاحظهای یافته و متغیرهای میزان شهرنشینی، ساختار سنی جمعیت و میانگین سن ازدواج زنان تأثیر معناداری بر شاخص کل برابری جنسیتی داشتهاند. همچنین، جزء AR(1) و MA(2) مدل آریمای نهایی نیز تأثیر معناداری بر تغییرات برابری جنسیتی نشان دادهاند. متغیرهای پیشبین درمجموع توانستهاند 33 درصد از تغییرات برابری جنسیتی در دورۀ بررسیشده را تبیین کنند.
اقتصاد
زهرا افشاری
چکیده
این مقاله به بررسی تأثیرات متقابل باروری و برابری جنسیتی در ایران با استفاده از دادههای های پانل استانی در دورۀ زمانی 1387ـ1391 میپردازد. برای دستیابی به این هدف، اثر دو نوع برابری، برابری در خانواده و برابری در نهادهای فردگرا، بر باروری بررسی شده است. برای این منظور، دو مدل باروری و برابری جنسیتی برآورد شده است. مدل اول نشان میدهد ...
بیشتر
این مقاله به بررسی تأثیرات متقابل باروری و برابری جنسیتی در ایران با استفاده از دادههای های پانل استانی در دورۀ زمانی 1387ـ1391 میپردازد. برای دستیابی به این هدف، اثر دو نوع برابری، برابری در خانواده و برابری در نهادهای فردگرا، بر باروری بررسی شده است. برای این منظور، دو مدل باروری و برابری جنسیتی برآورد شده است. مدل اول نشان میدهد که با افزایش برابری جنسیتی (در کل و در بازار کار) باروری از یک الگوی U (وارونه) تبعیت میکند؛ یعنی ابتدا افزایش برابری جنسیتی باروری را کاهش میدهد، ولی پس از رسیدن به نقطۀ عطف باروری، افزایش می‌یابد. مدل دوم نمایانگر یک رابطۀ Uمانند بین باروری و برابری جنسیتی (در کل و در تحصیلات) است. به عبارت دیگر، افزایش باروری ابتدا برابری جنسیتی را افزایش میدهد، سپس پس از رسیدن به نقطهای افزایش برابری جنسیتی را به همراه دارد. نتایج دلالت بر این دارد که در ایران انتقال از باروری بالا به باروری زیر سطحِ جایگزینی همراه با برابریِ سریع در نهادهای فردگرا (مانندآموزش)، ولی برابری کمتر در دیگر نهاد فردگرا، یعنی مشارکت در بازار کار، بوده است. به علاوه این انتقال همراه با برابری سریع در نهاد خانواده، ولی برابری کمتر در نهادهای خانواده‌گرا، مانند توسعة سیاستهای حمایتی مناسب در دورة بارداری و فرزندداری، توسعة ترتیبات کاری انعطاف‌پذیر محیط کار بوده است.
کرم حبیب‌پور گتابی؛ غلامرضا غفاری
دوره 9، شماره 1 ، فروردین 1390، ، صفحه 7-34
چکیده
گذار جامعه ایرانی از نظم سنتی به مدرن و تجربه حیات ملازم با آن، فزونی سن ازدواج دختران را موجب گشته است. بررسی علل افزایش سن ازدواج دختران، موضوعی است که مورد تدقیق معرفتی و روشی این نوشتار قرار گرفته است. در این تحقیق، از روش پیمایشی استفاده شده و جامعه آماری آن را دو گروه، شامل دختران مجرد و زنان متأهل 25 تا 44 ساله ساکن در مراکز شهری ...
بیشتر
گذار جامعه ایرانی از نظم سنتی به مدرن و تجربه حیات ملازم با آن، فزونی سن ازدواج دختران را موجب گشته است. بررسی علل افزایش سن ازدواج دختران، موضوعی است که مورد تدقیق معرفتی و روشی این نوشتار قرار گرفته است. در این تحقیق، از روش پیمایشی استفاده شده و جامعه آماری آن را دو گروه، شامل دختران مجرد و زنان متأهل 25 تا 44 ساله ساکن در مراکز شهری کشور تشکیل دادهاند. حجم نمونه برابر با 1291 نفر از این دختران در 5 مرکز شهر تهران، ساری، خرمآباد، مشهد و سنندج بوده است. نتایج نشان داد دخترانی که دیرتر ازدواج میکنند، از تحصیلات بالاتری برخوردارند، نگرش فرامادی به ازدواج دارند و اعتقاد بیشتری دارند که با ازدواج، هزینه فرصتهای ازدسترفته بیش از فرصت ازدواج است. دلالت نتایج بر آن است که همراه با تجربه مدرنیته در سطوح کلان، میانی و خُرد، چنانچه این تجربه بدون سیاستگذاری و برنامهریزی مناسب حاصل گردد و از طرفی شرایط جامعه چه به لحاظ اقتصادی و چه به لحاظ اجتماعی - فرهنگی آمادگی پذیرش چنین تحولاتی را نداشته باشد، تبعات منفی آن بیش از دستاوردهای مثبت آن خواهد بود.
الهه کولایی؛ محمد حسین حافظیان
دوره 4، 1-2 ، شهریور 1385
چکیده
امروزه در سطح جهان بهویژه در کشورهای در حال توسعه، بیشترین تمرکز بر چگونگی دستیابی به اهداف توسعه همهجانبه، یعنی توسعة پایدار و توسعة انسانی میباشد. این نوشتار به طرح این پرسش میپردازد که مشارکت افزونتر زنان چه نقشی در توسعه پایدار در کشورهای اسلامی ایفا میکند؟ با توجه به تجربیات کشورهای توسعه یافته چه چشم اندازی برای ...
بیشتر
امروزه در سطح جهان بهویژه در کشورهای در حال توسعه، بیشترین تمرکز بر چگونگی دستیابی به اهداف توسعه همهجانبه، یعنی توسعة پایدار و توسعة انسانی میباشد. این نوشتار به طرح این پرسش میپردازد که مشارکت افزونتر زنان چه نقشی در توسعه پایدار در کشورهای اسلامی ایفا میکند؟ با توجه به تجربیات کشورهای توسعه یافته چه چشم اندازی برای این کشورها در این خصوص وجود دارد؟ نویسندگان بر این باور هستند که مقایسه وضعیت کشورهای خاورمیانه و کشورهای مسلمان آسیای جنوب شرقی نشان میدهد که توسعة پایدار در کشورهای اسلامی بدون مشارکت گستردة زنان محقق نمیشود. بههمین سبب، مشارکت افزونتر زنان در روند توسعه کشورها امری ضروری است. مهمتر از آن ارادة انجام اصلاحات لازم برای تسهیل شرایط ورود زنان به فرایند توسعه تنها راه تضمین تحقق این هدف میباشد.
حسین محمودیان
دوره 3، شماره 2 ، مرداد 1384
چکیده
بهبود موقعیت زنان شرطی لازم برای توسعه پایدار می باشد. جهت نیل به چنین توسعه ای ، تلاش زیادی ، چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی ، برای توانمندسازی زنان انجام گرفته است. بر اثر تحولات و تغییرات اقتصادی و اجتماعی، موقعیت زنان در ایران در دهه های اخیر بهبود قابل توجه ای را نشان می دهد. اگرچه این بهبود همچنین ، برای مردان نیز صادق است، ...
بیشتر
بهبود موقعیت زنان شرطی لازم برای توسعه پایدار می باشد. جهت نیل به چنین توسعه ای ، تلاش زیادی ، چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی ، برای توانمندسازی زنان انجام گرفته است. بر اثر تحولات و تغییرات اقتصادی و اجتماعی، موقعیت زنان در ایران در دهه های اخیر بهبود قابل توجه ای را نشان می دهد. اگرچه این بهبود همچنین ، برای مردان نیز صادق است، شدت و قدرت بیشتر آن برای زنان( در بعضی ز بخش های زندگی آن ها)، به کمتر شدن شکاف جنسیتی در وضعیت اقتصادی و اجتماعی بین مردان و زنان منجر شده است. این مقاله بر آن است تا با استفاده از داده های سرشماری ( از سال 1345 ) و سایر منابع ( طرح آمارگیری از ویژگی های اقتصادی و اجتماعی خانوارها در ایران که توسط مرکز آمار ایران در سال 1380 انجام شده است) بهبود موقعیت زنان را در مقایسه با مردان مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. یافته ها بهبود بیشتر موقعیت زنان در زمینه های آموزش ،بهداشت و تصمیم گیری در خانواده را نشان می دهند. با این حال موقعیت زنان برحسب مشارکت اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی در جامعه تغییر چندانی را به دنبال نداشته است. تلاش در جهت افزایش عدالت جنسیتی در خانواده ها، سیاست های جمعیتی و توسعه ای دولت جهت افزایش توانمندی زنان، تاکید ویژه دین اسلام بر رعایت حقوق زنان و عدالت جنسیتی ، و انگیزه قوی زنان برای بهبود موقعیت خود از مهم ترین عوامل تبیین کننده بهبود موقعیت زنان می باشند. ماهیت نا متجانس این توانمندسازی می تواند عواقب متعددی را به همراه داشته و راهکارهای متفاوتی را مطالبه کند. زنان توانمند از طریق افزایش مهارت ها، تخصص ها و ایده های نو، در طلب مشارکت بیشتر اقتصادی و اجتماعی خواهند بود. با توجه به مشارکت کم آن ها ، بسترسازی حضور چنین حجم بزرگی از جمعیت نیازمند تغییرات ساختاری در شرایط اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جامعه است . توانمندی بیشتر زنان ، در عوض ، این بسترسازی را تقویت خواهد کرد. این تعامل به سطوح بالاتری از برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان ، با توجه به اهداف توسعه هزاره منجر خواهد شد.
