مطالعات زنان
نسیم السادات محبوبی شریعت‌پناهی؛ مهدیه محمدتقی زاده
چکیده
امروزه توسعۀ اجتماعی کشورها در گرو مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد در تحقق حقوق گروه‌ها و افراد جاماندۀ اجتماع است. با توجه به اینکه حمایت اجتماعی از خانواده‌های در معرض آسیب از سویی با مسئولیت و مسئولیت‌پذیری همۀ افراد جامعه و از سوی دیگر با حقوق افراد در جامعه مرتبط است، مشارکت سمن‌ها و بررسی چالش‌های آنها می‌تواند حمایت از این ...
بیشتر
امروزه توسعۀ اجتماعی کشورها در گرو مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد در تحقق حقوق گروه‌ها و افراد جاماندۀ اجتماع است. با توجه به اینکه حمایت اجتماعی از خانواده‌های در معرض آسیب از سویی با مسئولیت و مسئولیت‌پذیری همۀ افراد جامعه و از سوی دیگر با حقوق افراد در جامعه مرتبط است، مشارکت سمن‌ها و بررسی چالش‌های آنها می‌تواند حمایت از این خانواده‌ها را تسهیل کند. این مطالعه با رویکرد کیفی و با استفاده از روش‌شناسی تحلیل محتوا انجام شد. در این روش، انتخاب نمونه بر گزینش هدفمند و معیارمحور استوار است. به این منظور بیست سمن فعال در حوزۀ اجتماعی زنان به روش نمونه‌گیری هدفمند از میان پنجاه سمن فعال در این حوزه در شهر تهران انتخاب شدند. درمجموع با توجه به آمادگی و پذیرش مصاحبه، ده سمن در پژوهش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. زن‌بودن نمونه‌ها از آن جهت حائز اهمیت است که مشارکت داوطلبانه در حوزۀ خانواده و آسیب اغلب با استقبال زنان مواجه می‌شود و زنان نقش پررنگ‌تری در این امر دارند. از این‌رو برای به‌دست‌آوردن داده‌ها از گروه با مشارکت‌پذیری بیشتر، زن‌بودن شاخص مهمی برای پژوهش بود. نتایج پژوهش بر این امر تأکید دارد که مشارکت سمن‌ها را نمی‌توان صرفاً در یک طیف خطی صفر و یکی دید، بلکه باید براساس نوع و نحوۀ فعالیت آنها، میزان مشارکت آنان را براساس یک طیف با دو سر مشارکت منفعلانه تا مشارکت فعال دانست.
مطالعات زنان
حجیه بی بی رازقی نصرآباد
چکیده
این مطالعه با هدف شناسایی زمینه‌های تعارض کار-خانواده و شیوه‌های برقراری تعادل میان نقش‌های شغلی و خانوادگی انجام شد. رویکرد این پژوهش کیفی و روش آن پدیدارشناسی بود. افراد مورد مطالعه شامل 27 زن دارای فرزند زیر 12 سال شاغل در شهرداری شهر تهران است که از طریق نمونه‌گیری هدفمند و با حداکثر تنوع به‌لحاظ سن، تعداد فرزندان، نوع سمت و نوع ...
بیشتر
این مطالعه با هدف شناسایی زمینه‌های تعارض کار-خانواده و شیوه‌های برقراری تعادل میان نقش‌های شغلی و خانوادگی انجام شد. رویکرد این پژوهش کیفی و روش آن پدیدارشناسی بود. افراد مورد مطالعه شامل 27 زن دارای فرزند زیر 12 سال شاغل در شهرداری شهر تهران است که از طریق نمونه‌گیری هدفمند و با حداکثر تنوع به‌لحاظ سن، تعداد فرزندان، نوع سمت و نوع قرارداد، انتخاب و براساس سطح اشباع نظری تعیین شدند. شیوۀ گردآوری داده‌‌های مصاحبۀ عمیق به‌صورت انفرادی و حضوری و روش تحلیل یافته‌‌ها، تحلیل مضمون است که به سه شیوۀ کدگذاری باز، محوری و انتخابی استخراج شدند. براساس یافته‌های مطالعه زمینه‌های تعارض در 8 خرده‌مضمون و 3 مضمون اصلی «رویکرد جنسیتی نابرابر در عرصه‌های خصوصی و عمومی»، «الزامات شغلی بالا» و «ر‌هاشدگی و در حاشیه ماندن سیاست‌های حمایت از خانواده و فرزندآوری» قرار می‌گیرد. راهکار‌های مادران شاغل برای ایجاد سازگاری که از مجموع 95 مفهوم اولیه و 18 زیرمضمون استخراج‌شده‌اند، در دو مضمون اصلی تحت عنوان «عقلانیت کرانمند» و «شکل‌گیری تمهیدات غیر‌سنتی سازمانی» دسته‌بندی‌شده‌اند. درمجموع درحالیکه ابتکارات سیاست‌گذاری می‌تواند در کمک به زنان برای سازگاری نقش‌های دوگانه مؤثر باشد، بسیاری از زنان هنوز این مسائل را در سطح فردی یا شخصی حل می‌کنند و احساس می‌کنند سیاست‌های اتخاذشده ازسوی سازمان کافی نیست و یا ضمانت اجرایی ندارد و به همین دلیل به‌طور ملموس بر زندگی آنها تأثیر نگذاشته است.
غلامرضا تاج بخش
چکیده
روابط فرازناشویی به عنوان یکی از عوامل اصلی آسیب زا در ساختار و ثبات خانواده است که پیامدهای زیان‌بار فردی، خانوادگی و اجتماعی در پی دارد. بر این اساس هدف پژوهش حاضر شناسایی و اولویت‌بندی عوامل موثر بر شکل گیری روابط فرازناشویی می باشد. روش تحقیق بکار گرفته شده، کیو (Q) ، و ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه محقق ساخته می‌باشد. نمونه ...
بیشتر
روابط فرازناشویی به عنوان یکی از عوامل اصلی آسیب زا در ساختار و ثبات خانواده است که پیامدهای زیان‌بار فردی، خانوادگی و اجتماعی در پی دارد. بر این اساس هدف پژوهش حاضر شناسایی و اولویت‌بندی عوامل موثر بر شکل گیری روابط فرازناشویی می باشد. روش تحقیق بکار گرفته شده، کیو (Q) ، و ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه محقق ساخته می‌باشد. نمونه آماری با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند شامل 40 نفر از صاحبنظران و فعالان حوزه آسیبهای اجتماعی ( روابط فرازناشویی) می‌باشد. نتایج حاصل از پژوهش منجر به استخراج 4 عامل اصلی خیانت زناشویی: فرهنگی- اجتماعی(تأثیر شبکههای اجتماعی مجازی، کاهش پایبندی نگرشی به ارزش های اخلاقی، همسرگزینی نامناسب و....)، روان شناختی(تجربه روابط جنسی قبل از ازدواج، ابتلا به اختلالات روانی، خلقی و شخصیتی، ضعف آموزش های مهارتهای ارتباطی و زندگی و...)، اقتصادی(مشکلات مالی و معیشتی خانواده، کسب درآمد و مادی گرایی، بیکاری مرد) و خانوادگی (انتقام جویی از همسر، عدم پایبندی به تعهدات زناشویی، یکنواختی در روابط زناشویی و... ) گردید. عدم درک، فهم و تفسیر لایه های عمقی این معضل پیچیده و چندبعدی و چاره اندیشی برای کاهش آن، منجر به از هم گسیختگی بیشتر نهاد خانواده خواهد شد.
سمیه عرب خراسانی
چکیده
تحلیل روایت جنسیتی از جدایی در پی بررسی مسئلة جدایی از منظری سه‌گانه شامل روایت داوطلبان ورود به خانواده، ساختار جنسیت و نهاد خانواده است. برآیند این سه منظر، جایگاه و نقش مؤثر ساختار جنسیت در هویت تجویزی خود و نهاد خانواده در قاعدههای جنسیتی و کارکردهای خاص آن را نشان می‌دهد. جهت نیل به این هدف از رویکرد تحلیل روایت و از مشارکت ...
بیشتر
تحلیل روایت جنسیتی از جدایی در پی بررسی مسئلة جدایی از منظری سه‌گانه شامل روایت داوطلبان ورود به خانواده، ساختار جنسیت و نهاد خانواده است. برآیند این سه منظر، جایگاه و نقش مؤثر ساختار جنسیت در هویت تجویزی خود و نهاد خانواده در قاعدههای جنسیتی و کارکردهای خاص آن را نشان می‌دهد. جهت نیل به این هدف از رویکرد تحلیل روایت و از مشارکت 30 زن و مرد دارای تجربة حداقل یکبار ازدواج و جدایی استفاده شد. نتایج بیانگر تأثیر جنسیت و تحولات متأخر آن در ذهنیت کنشگران و همچنین تقابل ناشی از این تحولات با نهاد قاعدهمند خانواده است. کنشگران اجتماعی، بهویژه زنان، در تعبیر جدید خود از جنسیت و تجویزات آن با نهاد خانواده روبهرو می‌شوند و زمانیکه قادر به ایجاد تطابق میان خواست خود و نهاد خانواده نباشند از آن خارج می‌شوند. بر این اساس، رویارویی جنسیت تحولیافته و نهاد خانواده عامل مؤثر بر جدایی در سطح میانه و نیازمند بررسیهای دقیقتر تشخیص داده شد.
احمد دراهکی؛ رضا نوبخت
چکیده
هنگامی که مفهوم برابری جنسیتی در تبیین باروری استفاده می‌شود، اغلب در رابطه با تغییرات تحصیلات و وضعیت اشتغال زنان تقلیل می‌یابد؛ درحالیکه بخش مهمی از برابری جنسیتی به حوزة خانواده بر‌می‌گردد. با بهره‌گیری از نمونه‌گیری خوشه‌ای چند‌مرحله‌ای 600 زن 18 تا 44 سالة واجد شرایط در نقاط شهری استان بوشهر مطالعه شدند. نتایج تحلیل خوشه‌ای ...
بیشتر
هنگامی که مفهوم برابری جنسیتی در تبیین باروری استفاده می‌شود، اغلب در رابطه با تغییرات تحصیلات و وضعیت اشتغال زنان تقلیل می‌یابد؛ درحالیکه بخش مهمی از برابری جنسیتی به حوزة خانواده بر‌می‌گردد. با بهره‌گیری از نمونه‌گیری خوشه‌ای چند‌مرحله‌ای 600 زن 18 تا 44 سالة واجد شرایط در نقاط شهری استان بوشهر مطالعه شدند. نتایج تحلیل خوشه‌ای نشان‌دهندة دو سنخ متفاوت برابریِ جنسیتی درون خانواده در میان زنان پاسخگو بود. میزان مشارکت مردان در مراقبت از فرزند، مشارکت مردان در امور خانه، مشارکت مردان در امور بیرون از خانه (که با امور منزل در ارتباط است) و میزان مشارکت زنان در تصمیمات خانواده در سنخ اول کمتر از میانگین قرار داشت؛ درحالیکه هر‌یک از متغیرهای گفته‌شده در سنخ دوم بالاتر از میانگین قرار دارد. نتایج تحلیل چند‌متغیره نشان داد‌ـ با کنترل سایر متغیرهای پژوهش‌ـ احتمال قصد رفتن به توالی بالاتر فرزندآوری در خانواده‌های با ساختار برابری جنسیتی بیشتر نسبت به خانواده‌های با ساختار برابری جنسیتی کمتر حدود 56/2 برابر بالاتر است. براساس نتایج این پژوهش می‌توان گفت فرهنگ‌سازی و گفتمان‌سازی در جهت افزایش برابری جنسیتی درون خانواده در افزایش تمایلات زنان به فرزندآوری می‌تواند نقش مهم و تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.
جامعه شناسی
ناهید حسینی؛ سید محمد سید میرزایی؛ باقر ساروخانی
چکیده
کاهش ازدواج جوانان توجه اجتماعی را در سطوح خرد و کلان برانگیخته است. مقالة حاضر حاصل پژوهش با هدف شناخت دلالت‌های معنایی ازدواج و تصویر ذهنی جوانان و راهبرد آنان به ازدواج است. رویکرد پژوهش کیفی است و از روش پدیدارشناسی استفاده شده است. مشارکت‌کنندگان با نمونه‌گیری نظری و هدفمند به تعداد 28 نفر از جوانان مجرد در سن ازدواج از مناطق ...
بیشتر
کاهش ازدواج جوانان توجه اجتماعی را در سطوح خرد و کلان برانگیخته است. مقالة حاضر حاصل پژوهش با هدف شناخت دلالت‌های معنایی ازدواج و تصویر ذهنی جوانان و راهبرد آنان به ازدواج است. رویکرد پژوهش کیفی است و از روش پدیدارشناسی استفاده شده است. مشارکت‌کنندگان با نمونه‌گیری نظری و هدفمند به تعداد 28 نفر از جوانان مجرد در سن ازدواج از مناطق مختلف شهر تهران در سال 1396 انتخاب شده‌اند. گردآوری داده‌ها با تکنیک مصاحبة عمیق نیمه‌ساختاریافته و هستة محوری تحقیق با مقوله‌بندی داده‌ها به شیوة کدگذاری باز، محوری و انتخابی به‌دست آمده است. مشارکت‌کنندگان «واپس‌زدگی» به ازدواج ناشی از چهار مقولة ترس، بی‌میلی، افول ارزش‌های فرامادی و لذت‌گرایی را تجربه می‌کنند با دلایل معنایی در سه مقولة الگوی معیشت شامل اقتصاد ناایمن مرد، عدم توان مدیریت هزینه‌ها، استقلال مالی زنان؛ مناسبات ارزشی نوپدید شامل ارزش‌های اخلاقی و مناسبات اجتماعی‌ـ ارتباطی شامل وضعیت اجتماعی و چگونگی ارتباطات دو جنس با یکدیگر قابل تفسیر است. توجه به معیشت جوانان، ایجاد شغل و درآمدزایی باید در اولویت برنامه‌های دولت و بخش‌های خصوصی قرار گیرد. ترمیم زیرساختارهای فرهنگی ارزشی بازتولید‌شده در مناسبات ارتباطی متأثر از کنش کنشگران، جامعه‌پذیری مجدد از سوی نهادهای ذیربط را لازم دارد.
جامعه شناسی
سهیلا علیرضانژاد؛ الهه خاکپور مروستی
چکیده
این پژوهش در پی بررسی تأثیر افزایش پول در دسترس زنان و نقش آن در پایداری خانواده است. برای این منظور از روش ترکیبی (مرکب از مطالعۀ میدانی و پیمایش) استفاده شد. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافته در بخش مطالعۀ میدانی و پرسشنامه در پیمایش است. یافته‌‌ها نشان می‌دهد که درآمد زن می‌تواند بر نقش سنتی مرد به‌مثابۀ نانآور ...
بیشتر
این پژوهش در پی بررسی تأثیر افزایش پول در دسترس زنان و نقش آن در پایداری خانواده است. برای این منظور از روش ترکیبی (مرکب از مطالعۀ میدانی و پیمایش) استفاده شد. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافته در بخش مطالعۀ میدانی و پرسشنامه در پیمایش است. یافته‌‌ها نشان می‌دهد که درآمد زن می‌تواند بر نقش سنتی مرد به‌مثابۀ نانآور تأثیرگذار باشد. ناتوانایی مرد در اجرای نقش نانآوری موجب چالش در خانواده می‌شود، زیرا زنان و مردان مشارکتکننده در پژوهش آن را وظیفهای مردانه تلقی می‌کنند. ایفانکردن این نقش از سوی مرد در سالهای اول ازدواج ممکن است موجب ظهور اندیشۀ جدایی و در مواردی جدایی شود. با افزایش سن ازدواج و گسترش تعامل اقتصادی زوجین و نیل خانواده به نوعی تعادل اقتصادی، تمایل به جدایی در زنان، حتی با وجود پارهای مشکلات مالی، کاهش می‌یابد، زیرا زنان مایل به حفظ تعادل اقتصادی و بهرهبردن از آناند. ازاینرو، پول به‌مثابۀ کاتالیزور تأثیری دوگانه در تمایل به جدایی نزد زنان دارد.
اقتصاد
وحید مهربانی
چکیده
بررسی پیامد ازدواج برای زنان، به‌خصوص در رابطه با میزان فعالیت در خانه، به‌منزلۀ بدیلی برای عرضۀ کار بازاری، محور اصلی پژوهش پیش رو را تشکیل می‌دهد. تحلیل رفتار بهینه، در قالب یک الگوی اقتصاد خُرد، نشان می‌دهد که زنان پس از ازدواج از عرضۀ کار خود در بازار اشتغال می‌کاهند و بر فعالیت خانهداری خود میافزایند. در این پژوهش، ...
بیشتر
بررسی پیامد ازدواج برای زنان، به‌خصوص در رابطه با میزان فعالیت در خانه، به‌منزلۀ بدیلی برای عرضۀ کار بازاری، محور اصلی پژوهش پیش رو را تشکیل می‌دهد. تحلیل رفتار بهینه، در قالب یک الگوی اقتصاد خُرد، نشان می‌دهد که زنان پس از ازدواج از عرضۀ کار خود در بازار اشتغال می‌کاهند و بر فعالیت خانهداری خود میافزایند. در این پژوهش، از دو نمونه شامل زنان مجرد (410 مشاهده) و زنان متأهل (409 مشاهده) در شهر تهران استفاده شد. داده‌ها با استفاده از پرسشنامۀ طراحیشدۀ محقق جمعآوری شدند. شواهد حاکی از تأیید پیشبینی نظری الگوی رفتاری است. برآوردها نشان می‌دهد که با وقوع ازدواج میزان خانهداری زنان در شبانهروز به طرز معناداری افزایش می‌یابد. این یافته مؤید تخصصیشدن زنان در امور خانگی در پی ازدواج است. همچنین، مشخص شد که درآمد، تحصیلات و اشتغال زنان تأثیر منفی بر میزان خانهداری دارند، اما تعداد فرزندان اثر مثبت را نشان می‌دهد.
مطالعات زنان
امیر رستگار خالد
چکیده
مادر‌شدن هم برای زنان و هم برای جامعه مهم است. مادری سنگ بنای خانواده و منبع عمدۀ هویت زنانگی است و به همین دلیل نسبت آشکاری با تلاش زنان برای حضور در عرصۀ عمومی و نیز تغییرات اجتماعی‌ـ فرهنگی جامعه دارد. دراین‌صورت، آیا نگرش زنان نسبت به مادری‌کردن در حال تغییر از سنتی به مدرن است؟ و آیا دین‌داری بر آن مؤثر است؟ در تحقیق حاضر، مادری ...
بیشتر
مادر‌شدن هم برای زنان و هم برای جامعه مهم است. مادری سنگ بنای خانواده و منبع عمدۀ هویت زنانگی است و به همین دلیل نسبت آشکاری با تلاش زنان برای حضور در عرصۀ عمومی و نیز تغییرات اجتماعی‌ـ فرهنگی جامعه دارد. دراین‌صورت، آیا نگرش زنان نسبت به مادری‌کردن در حال تغییر از سنتی به مدرن است؟ و آیا دین‌داری بر آن مؤثر است؟ در تحقیق حاضر، مادری براساس الگوی (A.G.I.L) پارسونز به‌مثابۀ یک نظام کنش صورتبندی شده است. در پژوهشی پیمایشی در شهر تهران تلاش شده با استناد به آن، به سؤالات یادشده پاسخ داده شود. نتایج بیانگر آن است که پاسخ هر دو پرسش مثبت است؛ هرچند روابط دو متغیر یادشده بسته به مؤلفه‌های بررسیشدة آنها متفاوت است، نگرش بیشترین نسبت پاسخگویان به مادری و ابعاد آن نه سنتی و نه مدرن، بلکه ترکیبی از این دو است. این امر درخصوص بُعد اجتماعی به بیشترین حد (2/76درصد) و درخصوص بعد فرهنگی به کمترین حد (66درصد) میرسد. سهم اصلی در تبیین تغییرات نگرش به مادری بیشتر برعهدۀ دین‌داری ذهنی است (32/0) تا دین‌داری عملی (17/0). التقاطی و ترکیبیبودن نگرش غالب به مادری را می‌توان حاکی از شرایط گذار جامعه از سنتی به مدرن در بلندمدت و به تبع آن وقوع تضاد هنجاری در آینده تفسیر کرد.
اقتصاد
اسداله بابایی فرد
چکیده
امروزه، یکی از مباحث مهم در حوزۀ مسائل زنان، نقش و حضور زنان در بازار کار است. به همین دلیل پژوهش حاضر درصدد سنجش تأثیرات اشتغال زنان بر خانواده و روابط اجتماعی در شهر آران و بیدگل است. این پژوهش با روش پیمایشی و مصاحبه با 250 نفر از زنان شاغل متأهل در شهر آران و بیدگل انجام شد. نتایج نشان می‌دهد که بین نقش‌های کاری و نقش‌های سنتی ...
بیشتر
امروزه، یکی از مباحث مهم در حوزۀ مسائل زنان، نقش و حضور زنان در بازار کار است. به همین دلیل پژوهش حاضر درصدد سنجش تأثیرات اشتغال زنان بر خانواده و روابط اجتماعی در شهر آران و بیدگل است. این پژوهش با روش پیمایشی و مصاحبه با 250 نفر از زنان شاغل متأهل در شهر آران و بیدگل انجام شد. نتایج نشان می‌دهد که بین نقش‌های کاری و نقش‌های سنتی خانهداری، همسرداری، و فرزندداری و همچنین روابط اجتماعی تعارض وجود دارد و رابطة میان آنها معنادار و مستقیم است. علاوه بر این، به موازات بالارفتن سن و تعداد فرزندان، فشار کاری نیز افزایش می‌یابد. بین تحصیلات و فشار کاری نیز رابطة معنادار و معکوس وجود دارد. نتایج تحلیل چند‌متغیره و تحلیل مسیر نشان می‌دهد از میان چهار متغیر مستقل اول، تنها دو متغیر، یعنی تعارض در روابط اجتماعی و تعارض در خانهداری، وارد معادلة رگرسیونی و متغیرهای دیگر از معادله خارج می‌شوند. درنتیجه، می‌توان گفت فشار کاری زنان شاغل بیشتر روابط اجتماعی آنها و خانهداریشان را تحتالشعاع قرار می‌دهد و در این زمینهها برای آنها تعارض ایجاد میکند. مسلماً تعارضهای نقشی، بهویژه فشارهای کاری، میتوانند سلامت جسمانی و روانی زنان شاغل را در معرض خطر قرار دهند.
سهیلا صادقی فسایی؛ زینب ملکی پور
چکیده
جامعهشناسان از دو منظر به بررسی موضوع خانواده پرداختهاند؛ از سویی، به مسائلی مانند ساختار و کارکرد خانواده توجه داشتهاند و از سوی دیگر، به تغییرات و تحولات خانواده. هرچه از عمر خانواده‌های گسترده میگذرد و تبلور خانوادة هستهای در جامعه بیشتر می‌شود، اهمیت روابط بین اعضای خانواده، به‌خصوص زن و شوهر، به‌منزلة ...
بیشتر
جامعهشناسان از دو منظر به بررسی موضوع خانواده پرداختهاند؛ از سویی، به مسائلی مانند ساختار و کارکرد خانواده توجه داشتهاند و از سوی دیگر، به تغییرات و تحولات خانواده. هرچه از عمر خانواده‌های گسترده میگذرد و تبلور خانوادة هستهای در جامعه بیشتر می‌شود، اهمیت روابط بین اعضای خانواده، به‌خصوص زن و شوهر، به‌منزلة ارکان اصلی خانواده، واضحتر می‌شود. از سوی دیگر، از آنجایی که کیفیت روابط درون خانواده نقش بسزایی در شکل‌گیری نگرشها و بازخوردهای اجتماعی اعضای خانواده دارد و پایه و اساس روابط درون خانواده بر محور رابطة زن و شوهر استوار است، پژوهش حاضر در تلاش است با اتخاد رویکردی جنسیتی به یکی از جنبههای کنش متقابل زناشویی به نام فاصله بپردازد. در این مقاله 43 مصاحبة عمیق نیمساختیافته از 22 زن و 21 مرد انجام شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از صور متفاوت فاصله در روابط زوجین است که می‌توان آنها را با عنوان فاصلة معطوف به انتخاب، فاصلة معطوف به تعارض، و فاصلة معطوف به موقعیت دستهبندی کرد. درحالیکه بعضی از صورتهای فاصله می‌تواند موجب گسستگی در روابط زوجین شود، فاصلة معطوف به انتخاب و صورتهای دیگری از فاصله می‌تواند به قوام و استحکام روابط منجر گردد. گغتنی است نتایج این پژوهش به لحاظ حجم محدود نمونه به‌هیچ‌وجه قابل تعمیم نیست.
حاتم حسینی؛ مریم گراوند
چکیده
با نفوذ مدرنیته در ایران، نظام هنجاری در جوامع دچار دگرگونی شده و الگوهای سنتی، ب هویژه الگوی خانواده، هم زمان دچار تحولات مختلفی گردید؛ به طوری که در طول دهه های اخیر میانگین سن ازدواج دختران افزایش یافته است. این نوشتار، با عنایت به این تحولات، درصدد اندازه گیری میزان شکاف در رفتار و نگرش زنان به سن مناسب ازدواج و تعیین کننده ...
بیشتر
با نفوذ مدرنیته در ایران، نظام هنجاری در جوامع دچار دگرگونی شده و الگوهای سنتی، ب هویژه الگوی خانواده، هم زمان دچار تحولات مختلفی گردید؛ به طوری که در طول دهه های اخیر میانگین سن ازدواج دختران افزایش یافته است. این نوشتار، با عنایت به این تحولات، درصدد اندازه گیری میزان شکاف در رفتار و نگرش زنان به سن مناسب ازدواج و تعیین کننده های آن در شهر کوهدشت است. ساکنان این منطقه از نظر ترکیب قومی و فرهنگی لُر و لَک اند. فقر مطالعات در زمینة الگوهای ازدواج در میان زنان این گروه قومی ضرورت این مطالعه را اجتناب ناپذیر م یسازد. داده ها حاصل پیمایشی است که در فروردین 1392 بر نمونه ای بالغ بر 395 زنِ حداقل یک بار ازدواج کردة ساکن در خانوارهای معمولی شهر کوهدشت صورت گرفته است. روش نمونه گیری ترکیبی از روش های خوشه ای چندمرحله ای، تصادفی، و تصادفی سیستماتیک است. نتایج از بروز شکاف در رفتار و نگرش زنان به سنّ مناسب ازدواج برای دختران حکایت دارد. میانگین سنّ ازدواج ترجیحی زنان برای دختران در میان 63 درصد از افراد نمونه، متفاوت از سنّ آن ها به هنگام ازدواج است. شکاف ها عمدتاً در جهت منفی است. بیش از 80 درصد زنان میانگین سنّ ازدواج ترجیح یشان برای دختران بیشتر از سنّ آن ها به هنگام ازدواج است. بر پایةاین بررسی، پایگاه اقتصادی اجتماعی زنان، نگرش فرامادی به ازدواج، استقلال زنان، و سنّ پاسخگویان بیشترین تأثیر را در میزان شکاف بین رفتار و نگرش زنان به سنّ مناسب ازدواج دارند. نتایج بیانگر این واقعیت است که ترکیبی از مشخصه های اقتصادی اجتماعی، جمعیتی، و عوامل و زمینه های قومی فرهنگی، تبیین بهتری از شکاف در رفتار و نگرش زنان نسبت به سنّ مناسب ازدواج به دست می دهد.
هوشنگ نایبی؛ میمنت گلشنی
چکیده
پژوهش حاضر، به‌منزلة یکی از تحقیقاتی که در حوزة مفهوم قدرت انجام گرفته است، در پی پاسخگویی به این سؤال است که مجموعه عوامل مؤثر بر قدرتِ تصمیمگیری زنان در خانواده چیست؟ تحقیق حاضر، به منظور پاسخگویی به این سؤال، از مفاهیم نظریِ متفکران نظریة منبع بهره جسته است. از نگاه نظریة منبع، اشتغال، تحصیلات، منزلت شغلی، و مالکیت و داراییِ ...
بیشتر
پژوهش حاضر، به‌منزلة یکی از تحقیقاتی که در حوزة مفهوم قدرت انجام گرفته است، در پی پاسخگویی به این سؤال است که مجموعه عوامل مؤثر بر قدرتِ تصمیمگیری زنان در خانواده چیست؟ تحقیق حاضر، به منظور پاسخگویی به این سؤال، از مفاهیم نظریِ متفکران نظریة منبع بهره جسته است. از نگاه نظریة منبع، اشتغال، تحصیلات، منزلت شغلی، و مالکیت و داراییِ شخصی از جمله منابعی هستند که موجب افزایش قدرت تصمیمگیری زنان در خانواده می‌شوند. در این نوشتار، با استفاده از روش پیمایش و تکنیک پرسشنامه، به دنبال یافتن پاسخ سؤالات تحقیق بودهایم. حجم نمونه را 350 تن از زنان شاغل و غیرشاغل شهر بابل تشکیل میدهند که از طریق نمونه‌گیری خوشهایِ چند‌مرحله‌ای، به‌طور تصادفی، انتخاب شده‌اند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که بهطورکلی قدرت تصمیمگیری زنان در خانواده در سطح بالایی قرار دارد و میان اشتغال، تحصیلات، و دارایی شخصیِ زنان با افزایش قدرت تصمیمگیری در خانواده رابطة مستقیم و مثبت وجود دارد. اما میان درآمد و منزلت شغلی با قدرت تصمیمگیری در خانواده رابطهای وجود ندارد.
حلیمه عنایت؛ طاهره رئیسی
چکیده
یکی از تحولات اخیر در جوامع امروزی، دگرگونی در ساخت توزیع قدرت در خانواده و تغییر در کنش متقابل بین زن و شوهر است. هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل جامعه شناختی مؤثر بر توزیع قدرت در خانواده با استفاده از نظریه‌های سرمایه‌ی اجتماعی، منابع ارزشمند و جامعه‌پذیری جنسیت است. اطلاعات این تحقیق با روش پیمایشی و توزیع پرسشنامه در بین 400 نفر از ...
بیشتر
یکی از تحولات اخیر در جوامع امروزی، دگرگونی در ساخت توزیع قدرت در خانواده و تغییر در کنش متقابل بین زن و شوهر است. هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل جامعه شناختی مؤثر بر توزیع قدرت در خانواده با استفاده از نظریه‌های سرمایه‌ی اجتماعی، منابع ارزشمند و جامعه‌پذیری جنسیت است. اطلاعات این تحقیق با روش پیمایشی و توزیع پرسشنامه در بین 400 نفر از زنان متأهل شهر جیرفت و با شیوه نمونه‌گیری خوشه‌ای مرحلهای گردآوری شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که به ترتیب متغیرهای سرمایه اجتماعی، میزان درآمد، میزان آگاهی پاسخگو از حقوق زن و وابستگی عاطفی پاسخگو به همسرش به طور کلی 1/43 درصد از تغییرات متغیر وابستهی توزیع قدرت در خانواده را تبیین میکند.
محمد عباس زاده؛ علیرضا استاد رحیمی؛ فریبا غنی افشرد؛ پروین علیپور
چکیده
سلامت غذایی، از جمله پدیده‌های مهم و شایان توجهی است که از نیازها و ضرورت‌های اساسی و پایه‌ای فرد و جامعه به شمار می‌رود، به طوری که فقدان یا اختلالات غذایی نیز پیامدها و بازتاب‌های نگران کننده و خطرناکی به دنبال دارد. بر این اساس، مقاله حاضر با هدف اندازه‌گیری میزان اختلالات تغذیه‌ای در بین شهروندان زن شهر تبریز نگاشته شده و ...
بیشتر
سلامت غذایی، از جمله پدیده‌های مهم و شایان توجهی است که از نیازها و ضرورت‌های اساسی و پایه‌ای فرد و جامعه به شمار می‌رود، به طوری که فقدان یا اختلالات غذایی نیز پیامدها و بازتاب‌های نگران کننده و خطرناکی به دنبال دارد. بر این اساس، مقاله حاضر با هدف اندازه‌گیری میزان اختلالات تغذیه‌ای در بین شهروندان زن شهر تبریز نگاشته شده و در نظر دارد عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر آن را شناسایی نماید. روش تحقیق، پیمایشی بوده و ابزار اندازه‌گیری، پرسشنامه استاندارد بومی شده می‌باشد. حجم نمونه این پژوهش400 نفر از زنان و دختران 49- 15 ساله شهر تبریز در سال 89 میباشند که بر اساس سرشماری سال 1385 و از بین تعداد 432127 نفر، به روش نمونه‌گیری طبقهای تصادفی انتخاب شده‌اند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، از بین متغیرهای مستقل (تأثیر خانواده، همسالان، رسانهها، میزان دین‌داری و تأثیر مقایسههای اجتماعی)، متغیر مقایسه اجتماعی بالاترین تأثیر را بر میزان اختلالات تغذیه‌ای پاسخگویان داشته است و متغیرهای مذکور 34 درصد تغییرات متغیر وابسته (اختلال تغذیه‌ای) را تبیین مینماید.
احمد اعتمادی؛ جواد ابراهیمی
دوره 8، شماره 4 ، بهمن 1389
چکیده
پژوهش کنونی عبارت است از مقایسه‌ی سلامت روانیِ فرزندان خانواده‌های تک‌همسری و دوهمسری (دو زنی) شهرستان خواف. جامعه‌ی آماری شامل کلیه‌‌ی دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه نظری (علوم انسانی، علوم تجربی و ریاضی- فیزیک) است که در دبیرستان‌های دولتی شهر خواف در سال تحصیلی 86-85 مشغول به تحصیل بوده‌اند. از میان جامعه، تعداد 30 پسر و 38 ...
بیشتر
پژوهش کنونی عبارت است از مقایسه‌ی سلامت روانیِ فرزندان خانواده‌های تک‌همسری و دوهمسری (دو زنی) شهرستان خواف. جامعه‌ی آماری شامل کلیه‌‌ی دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه نظری (علوم انسانی، علوم تجربی و ریاضی- فیزیک) است که در دبیرستان‌های دولتی شهر خواف در سال تحصیلی 86-85 مشغول به تحصیل بوده‌اند. از میان جامعه، تعداد 30 پسر و 38 دختر متعلق به خانواده‌های دوهمسری با روش نمونه‌گیریِ در دسترس و همان تعداد دختر و پسر نیز از خانواده‌های تک‌همسری (معمولی) با روش تصادفی انتخاب شدند. روش تحقیق، روش علی-مقایسه‌ای است و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش‌های آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف استاندارد) و استنباطی (آزمون t برای دو گروه مستقل) استفاده می‌شود. ابزار سنجش نیز چک‌لیست (SCL 90-R) است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که بین سلامت روانی فرزندانِ خانواده‌های تک‌همسری و دوهمسری تفاوتی معنادار وجود دارد. نتایج نشان می‌دهد که فرزندان خانواده‌های تک‌همسری در مؤلفه‌های اضطراب، شکایت‌های جسمانی، وسواس، پرخاش‌گری، روان‌پریشی و حساسیت در روابط بین فردی نسبت به فرزندان خانواده‌های دوهمسری از سلامت روانی بیشتری برخوردار بودند اما بین افکار پارانوئیدی، افسردگی و فوبیای آنها تفاوتی معنادار وجود نداشت.
حلیمه عنایت؛ منصوره دسترنج
دوره 8، شماره 1 ، فروردین 1389
چکیده
هدف اصلی مقاله‌ی حاضر، مطالعه عواملی است که می‌تواند در ساخت قدرت در خانواده مؤثر باشد. در این مطالعه که به روش پیمایش انجام می‌شود، 307 نفر از زنان متأهل شهر لار مطالعه می‌شوند. چارچوب نظری مورد استفاده در این مطالعه، نظریه‌ی مبادله است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که 2 درصد خانواده‌ها ساخت دموکراتیک دارند، 6/88 درصد تا حدی دارای ...
بیشتر
هدف اصلی مقاله‌ی حاضر، مطالعه عواملی است که می‌تواند در ساخت قدرت در خانواده مؤثر باشد. در این مطالعه که به روش پیمایش انجام می‌شود، 307 نفر از زنان متأهل شهر لار مطالعه می‌شوند. چارچوب نظری مورد استفاده در این مطالعه، نظریه‌ی مبادله است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که 2 درصد خانواده‌ها ساخت دموکراتیک دارند، 6/88 درصد تا حدی دارای ساخت دموکراتیکاند و در 4/9 درصد خانواده‌ها ساخت غیر دموکراتیک حاکم است. از میان متغیرهای مورد مطالعه ، متغیرهای سن ازدواج، تحصیلات زن، تحصیلات همسر، درآمد زن، طول مدت ازدواج، بعد خانوار و وضعیت اشتغال زن با متغیر وابسته رابطهی معنادار آماری دارند. در تحلیل چند‌متغیره نیز متغیرهای مستقلِ موجود در مدل تحقیق، در کل 9/6 درصد از واریانس متغیر وابسته را در جامعه‌ی آماری تبیین می‌کنند.
پروانه گلرد
دوره 7، شماره 2 ، مرداد 1388
چکیده
توجه به استعداد و نقش زنان در توسعه‌ی کشورها ضرورت دارد. بسیاری از دولت‌ها در بحران‌های اقتصادی توانسته‌اند با اتخاذ تدابیر و سیاست‌هایی و با بهره‌مندی از نیرویِ کار زنان بر بحران‌های جامعه‌ی خود فایق آیند و در مسیر توسعه موفق شوند. تئوری‌های اجتماعی بیان می‌دارند که محیط کار، خانواده و ساختار زندگی اجتماعی بر دسترسی زنان ...
بیشتر
توجه به استعداد و نقش زنان در توسعه‌ی کشورها ضرورت دارد. بسیاری از دولت‌ها در بحران‌های اقتصادی توانسته‌اند با اتخاذ تدابیر و سیاست‌هایی و با بهره‌مندی از نیرویِ کار زنان بر بحران‌های جامعه‌ی خود فایق آیند و در مسیر توسعه موفق شوند. تئوری‌های اجتماعی بیان می‌دارند که محیط کار، خانواده و ساختار زندگی اجتماعی بر دسترسی زنان به فرصتهای شغلی و عملکرد آنان مؤثر است. خانواده‌ها میتوانند فرصتها یا محدودیتهایی را به‌صورت عوامل بازدارنده یا تقویتکننده بهوجود آورند که بر روی کوششهای فردی زنان در کسبوکار تأثیرگذار باشد. مقاله‌ی حاضر شرایط خانوادگی زنان کارآفرین و حمایتهای خانوادهی زنان را از فعالیتهای کارآفرینانهی آنان را مطالعه میکند. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که نیازهای اقتصادی خانواده مهمترین عامل در ورود زنان به کارآفرینی محسوب می‌شود و بعد از آن، خانوادهی کارآفرین، حمایت عاطفی خانواده، فوت همسر، متارکه، حمایت مالی و در نهایت حمایت شبکهای خانواده از عوامل مهم و تأثیرگذار در توسعه‌ی کارآفرینی زنان است.
اکبر علیوردی¬نیا؛ محمود شارع¬پور؛ مهدی ورمزیار
دوره 6، شماره 2 ، مرداد 1387
امیر رستگار خالد
دوره 2، شماره 2 ، تیر 1383
چکیده
پیدایش و افزایش خانواده های دو شغله که در آن زن و شوهر هر دو شاغل و دارای درآمد هستند، از تحولات اجتماعی کشور است. این سبک از زندگی خانوادگی به رغم بهره مندی از فواید ترکیب نقش، به دلیل نادیده گرقتن تقسیم سنتی کار در خانواده و نیز پذیرش و ایفای تعهدات بیشتر و جدیدتر، با فشارهایی مواجه است. یکی از این فشارها، تعارض کار / خانواده است که ...
بیشتر
پیدایش و افزایش خانواده های دو شغله که در آن زن و شوهر هر دو شاغل و دارای درآمد هستند، از تحولات اجتماعی کشور است. این سبک از زندگی خانوادگی به رغم بهره مندی از فواید ترکیب نقش، به دلیل نادیده گرقتن تقسیم سنتی کار در خانواده و نیز پذیرش و ایفای تعهدات بیشتر و جدیدتر، با فشارهایی مواجه است. یکی از این فشارها، تعارض کار / خانواده است که چنانچه مدیریت نشود، می تواند پیامدهای ناخواسته بر انسجام اجتماعی و کارکردهای خانواده و نیز سلامت روانی و اجتماعی اعضای آن داشته باشد. این مقاله ضمن شناسایی تأثیر حمایت اجتماعی به نوان یک منبع مقابله با فشار و سازو کارهای آن، بع انتظارات ناشی از نقش های جنسیتی می پردازد. به همین منظور پژوهشی به روش پیمایشی، با انتخاب نمونه های تصادفی از خانواده دو شغله شهر تهران انجام شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که دلایل بروز تعارض کار / خانواده و انتخاب راه های مقابله با آن، متأثر از الگوی سنتی تقسیم کار جنسیتی است. زنان به برخورداری از حمایت خانوادگی تمایل دارند و مردان حمایت شغلی را برای مقابله با فشار بر می گزینند.
آذر قلی زاده
دوره 2، شماره 2 ، تیر 1383
چکیده
هدف از این مطالعه بررسی وضعیت خانوادگی ، اجتماعی و سیاسی زنان در دوره صفویه به منظور شناخت کلیشه های جنسیتی در ابعاد و مقاطع مختلف زمانی است. وضعیت زنان در این دوره با نگاهی تاریخی / جامعه شناختی و با روش مطالعه توصیفی/ تاریخی بررسی می شود تا شاید خاستگاه بسیاری از عقاید و باورهای کلیشه ای جنسیتی در عهد صفویه و حتی امروز که مانع تأثیر ...
بیشتر
هدف از این مطالعه بررسی وضعیت خانوادگی ، اجتماعی و سیاسی زنان در دوره صفویه به منظور شناخت کلیشه های جنسیتی در ابعاد و مقاطع مختلف زمانی است. وضعیت زنان در این دوره با نگاهی تاریخی / جامعه شناختی و با روش مطالعه توصیفی/ تاریخی بررسی می شود تا شاید خاستگاه بسیاری از عقاید و باورهای کلیشه ای جنسیتی در عهد صفویه و حتی امروز که مانع تأثیر روند توسعه در بهبود وضعیت زندگی زنان شده است روشن شود. ناتیج مطالعه نشان می دهد که بعد از حمله مغول و در زمان صفویه، وضعیت عمومی زنان در ایران دستخوش تحول کمتری بوده است. زنان در این دوره از حقوق قانونی، آزادی فردی ، ثروت و مالکیت محروم بودند. خانواده ها دختران خود را ه عنوان هدیه به حرمسرای شاهان تقدیم می کردند تا بتوانند از این طریق به موقعیت اجتماعی و اقتصادی خاصی دست یابند. بنظر می رسد برخی از کلیشه های جنسیتی آن دوره هنوز ادامه داشته و پیشرفت زنان را محدود می کند.
حلیمه عنایت؛ مجید موحد
دوره 2، شماره 2 ، تیر 1383
چکیده
جهانی شدن، به عنوان پدیده ای فراگیر ، حاصل تغییر و تحولات است که همه جوامع بشری را با چالشی بزرگ مواجهه ساخته است. خانواده نیز نهادی اجتماعی است که تحولاتی را تحت تأثیر فرآیند جهانی شدن تجربه است.سؤالی که پاسخگویی به آن هدف اصلی این مطالعه را تشکیل می دهد این است که خانواده معاصر چه تغییراتی را فرآیند جهانی شدن تجربه خواهد کرد؟ و چه ...
بیشتر
جهانی شدن، به عنوان پدیده ای فراگیر ، حاصل تغییر و تحولات است که همه جوامع بشری را با چالشی بزرگ مواجهه ساخته است. خانواده نیز نهادی اجتماعی است که تحولاتی را تحت تأثیر فرآیند جهانی شدن تجربه است.سؤالی که پاسخگویی به آن هدف اصلی این مطالعه را تشکیل می دهد این است که خانواده معاصر چه تغییراتی را فرآیند جهانی شدن تجربه خواهد کرد؟ و چه چالش ها و فرصت هایی برای خانواده ایجاد خواهد شد؟ نتایج حاصل از این مطالعه بیانگر آن است که خانواده در عصر جهانی شدن به حیات خود ادامه خواهد داد و از بین نخواهد رفت، اما دگرگونی هایی در الگوهای خانواده و روابط حاکم بر آن ایجاد خواهد شد. مردم شکل های جدید و متنوع تری از روابط خانوادگی را تجربه خواهند کرد. ساخت قدرت در خانواده تغییر خواهد کرد و ساختار پدرسالاری در جوامع در معرض تهدید قرار می گیرد. خانواده، در عصر جهانی شدن ، خانواده هسته ای سنتی نخواهد بود. علاوه بر آن، افزایش میزان آگاهی، مشارکت اجتماعی، اشتغال و تحصیلات زنان، جایگاه و موقعیت آنان را در خانواده و اجتماع دگرگون می کند. همچنین، رسانه های ارتباط ملی و فراملی تأثیرات متعددی را بر خانواده تحمیل کرده اند. جهانی شدن، در عین حال که فرصت هایی را برای از بین بردن پدرسالاری و افزایش حقوق زنان ایجاد کرده است، در مقابل چالش هایی در زمینه هویت و ساختار روابط خانوادگی پیش روی جوامع قرار داده است. بنابراین ، شناخت ابعاد گوناگونه جهانی شدن و تأثیرات آن می تواند در استفاده از فرصت های مثبت و برخورد مناسب با چالش های رویاروی راهگشا باشد.
مرتضی حاجی پور
دوره 2، شماره 2 ، تیر 1383
چکیده
هدف این مقاله مطالعه عسر و حرج به عنوان یکی از مواردی است که بر مبنای آن زنان می توانند از دادگاه درخواست طلاق نمایند. به بیان دیگر، در صورتی که ادامه زندگی زناشویی به دلایل مختلف برای زوجه غیر قابل تحمل شود، وی مجاز است از دادگاه رفع پیوند زناشویی را خاستار شود. این امر به صراحت در ماده 1130 قانون مدنی پیش بینی شده است:« در صورتی که دوام ...
بیشتر
هدف این مقاله مطالعه عسر و حرج به عنوان یکی از مواردی است که بر مبنای آن زنان می توانند از دادگاه درخواست طلاق نمایند. به بیان دیگر، در صورتی که ادامه زندگی زناشویی به دلایل مختلف برای زوجه غیر قابل تحمل شود، وی مجاز است از دادگاه رفع پیوند زناشویی را خاستار شود. این امر به صراحت در ماده 1130 قانون مدنی پیش بینی شده است:« در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد وی می تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود دادگاه می تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و درصورتی که اجبار ممکن نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می شود». با توجه به اهمیت عسر و حرج می توان این این پرسش ها را مطرح و مطالعه را بر آن مبتنی ساخت: عسر و حرج درحکم یکی از موجبات طلاق چه جایگاهی در حقوق اران دارد و شرایط اعمال و اجرای آن به چه نحو است؟ به عبارت دیگر ، زنان در چه شرایطی می توانند به «عسر و حرج» به عنوان یکی از موجبات طلاق استناد نمایند؟ عسر و حرج با کلیت خود چه مشکلاتی را در عمل به وجود می آورد؟ آیا وضع قاعده عام می تواند پاسخگوی مشکلات باشد یا اینکه مصادیق عسر حرج را باید به طور حصری مورد اشاره قرار داد؟ امری که ضرورت وجود امنیت قضایی در روابط خانوادگی آن را ایجاب می کند. اطلاعات قابل دسترس حاکی از مشکل اثبات عسر و حرج برای زنان و تفسیرهای متفاوت قضاوت از این مفهوم و در نتیجه صدور احکام متفاوت است.
