جامعه شناسی
صدیقه پیری؛ زهرا اسدحیدری
چکیده
هدف پژوهش حاضر پاسخ‌دادن به این پرسش است که دختران و مادرانشان چگونه وفاداری را فهم و معنا می‌کنند. به عبارتی میان فهم و درک دختران و مادرانشان از وفاداری چه تفاوتی وجود دارد؟ همچنین در امتداد آن، این سؤال مطرح می‌شود که راهبرد این دو گروه هدف در مواجهه با بی‌وفایی چیست. در خلال پاسخ به این پرسش‌ها و رصد تحولات معنایی و ارزشی مفهوم ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر پاسخ‌دادن به این پرسش است که دختران و مادرانشان چگونه وفاداری را فهم و معنا می‌کنند. به عبارتی میان فهم و درک دختران و مادرانشان از وفاداری چه تفاوتی وجود دارد؟ همچنین در امتداد آن، این سؤال مطرح می‌شود که راهبرد این دو گروه هدف در مواجهه با بی‌وفایی چیست. در خلال پاسخ به این پرسش‌ها و رصد تحولات معنایی و ارزشی مفهوم وفاداری، تفاوت معنادهی، مواجهه و راهبردهای بهکاررفته توسط دختران متأهل و مادرانشان در مواجهه با فقدان وفاداری مورد مداقه قرار گرفت. از مجموعۀ مفاهیم نظری «عشق سیال» باومن، «رابطۀ ناب» گیدنز، «سرمایهداری عاطفی» ایلوز، «ستایش عشق» بدیو، «انواع کنشهای معنادار» وبر، مفهوم مدارای اجتماعی و مواردی از این قبیل برای ایجاد حساسیت نظری در کار پژوهش استفاده شد. به کمک مصاحبۀ نیمهساختاریافته و با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند، داده‌ها از 24 مصاحبه با دختران 23-33 سالۀ (متأهل) شهر تهران و مادرانشان جمع‌آوری شد. با استفاده از روش تحلیل تماتیک، 15 مضمون اصلی به‌دست آمد که آنها را در سه محور دستهبندی کردیم. محور اول تصور معنایی از وفاداری است، محور دوم شامل راهبردها و محور پایانی مداخلهگرها است.
مطالعات زنان
حجیه بی بی رازقی نصرآباد
چکیده
این مطالعه با هدف شناسایی زمینه‌های تعارض کار-خانواده و شیوه‌های برقراری تعادل میان نقش‌های شغلی و خانوادگی انجام شد. رویکرد این پژوهش کیفی و روش آن پدیدارشناسی بود. افراد مورد مطالعه شامل 27 زن دارای فرزند زیر 12 سال شاغل در شهرداری شهر تهران است که از طریق نمونه‌گیری هدفمند و با حداکثر تنوع به‌لحاظ سن، تعداد فرزندان، نوع سمت و نوع ...
بیشتر
این مطالعه با هدف شناسایی زمینه‌های تعارض کار-خانواده و شیوه‌های برقراری تعادل میان نقش‌های شغلی و خانوادگی انجام شد. رویکرد این پژوهش کیفی و روش آن پدیدارشناسی بود. افراد مورد مطالعه شامل 27 زن دارای فرزند زیر 12 سال شاغل در شهرداری شهر تهران است که از طریق نمونه‌گیری هدفمند و با حداکثر تنوع به‌لحاظ سن، تعداد فرزندان، نوع سمت و نوع قرارداد، انتخاب و براساس سطح اشباع نظری تعیین شدند. شیوۀ گردآوری داده‌‌های مصاحبۀ عمیق به‌صورت انفرادی و حضوری و روش تحلیل یافته‌‌ها، تحلیل مضمون است که به سه شیوۀ کدگذاری باز، محوری و انتخابی استخراج شدند. براساس یافته‌های مطالعه زمینه‌های تعارض در 8 خرده‌مضمون و 3 مضمون اصلی «رویکرد جنسیتی نابرابر در عرصه‌های خصوصی و عمومی»، «الزامات شغلی بالا» و «ر‌هاشدگی و در حاشیه ماندن سیاست‌های حمایت از خانواده و فرزندآوری» قرار می‌گیرد. راهکار‌های مادران شاغل برای ایجاد سازگاری که از مجموع 95 مفهوم اولیه و 18 زیرمضمون استخراج‌شده‌اند، در دو مضمون اصلی تحت عنوان «عقلانیت کرانمند» و «شکل‌گیری تمهیدات غیر‌سنتی سازمانی» دسته‌بندی‌شده‌اند. درمجموع درحالی‌که ابتکارات سیاست‌گذاری می‌تواند در کمک به زنان برای سازگاری نقش‌های دوگانه مؤثر باشد، بسیاری از زنان هنوز این مسائل را در سطح فردی یا شخصی حل می‌کنند و احساس می‌کنند سیاست‌های اتخاذشده ازسوی سازمان کافی نیست و یا ضمانت اجرایی ندارد و به همین دلیل به‌طور ملموس بر زندگی آنها تأثیر نگذاشته است.
جامعه شناسی
جواد شجاعی؛ بهجت یزدخواستی
چکیده
آمارها حاکی از کاهش میزان باروری به زیر سطح جایگزینی است. بهموازات این روند کاهنده، شاهد افزایش نسبت خانوادههای تکفرزند هستیم. این تغییر در ساختار خانواده و کاهش تعداد فرزند، تغییر در روابط درونی خانواده و شیوه زندگی تکفرزند را بههمراه دارد که به‌منزلۀ پدیدهای اجتماعی باید دقیقاً مطالعه شود. مطالعات موجود بیشتر ...
بیشتر
آمارها حاکی از کاهش میزان باروری به زیر سطح جایگزینی است. بهموازات این روند کاهنده، شاهد افزایش نسبت خانوادههای تکفرزند هستیم. این تغییر در ساختار خانواده و کاهش تعداد فرزند، تغییر در روابط درونی خانواده و شیوه زندگی تکفرزند را بههمراه دارد که به‌منزلۀ پدیدهای اجتماعی باید دقیقاً مطالعه شود. مطالعات موجود بیشتر بر تبیینهای کمّی تغییر رفتار باروری تمرکز کرده و معنای این رفتارها کمتر شناخته شده است. همچنین، معدود مطالعاتی که دربارة تک‌فرزندی انجام شده پیش‌فرض‌های «چرایی» دارد؛ بسیار مهم است که «ماهیت» تک‌فرزندی شناسایی شود. این پژوهش با اتخاذ رویکرد پدیدارشناسی به توصیف تجربۀ زیستۀ تکفرزندان ساکن شهر تهران می‌پردازد. داده‌ها از طریق مصاحبۀ عمیق با بیست تکفرزند دختر بالای 18 سال با نمونه‌گیری هدفمند جمع‌آوری و با استفاده از تکنیک ششمرحلهای اسمیت تحلیل شد. از تحلیل داده‌ها دوازده مضمون استخراج شد. این تمها عبارت‌اند از: حکمرانی در خانواده، در حسرت موقعیت دیگری، توقعات افراطی، تنهایی: فقط خودتی و خودت، نیاز به حمایت خانوادگی، در جست‌وجوی جبران، پیوند اعتباری، ضعف در روابط احساسی، نگرانیهای مخرب، برخورد تربیتی والدین، تعدیل خود و مواجهه با باورهای کلیشهای. یافته‌های این مطالعه توانست تصویری روشن از تجربۀ تک‌فرزندی ارائه دهد. در یک نتیجهگیری کلی، تجربۀ زیستۀ کنش‌گران نشان می‌دهد که تک‌فرزندها معمولاً به لحاظ مهارت‌های زندگی و توانمندیهای فردی، متفاوت‌اند و این تفاوت اغلب خود را به صورت افراط یا تفریط نشان می‌دهد. البته باید توجه داشت که تک‌فرزندها به دلیل فقدان تضاد منافع معمولاً از امکانات و رفاه بیشتری برخوردارند که این خود سبب ظهور برخی مضمونهای اختصاصی پیشگفته می‌شود.
جامعه شناسی
زینب کاوه‌فیروز؛ فریبا کرمی
چکیده
ایران، در چند دهة اخیر، افت شدیدی را در میزان باروری کل داشته است. نتایج مطالعات نشان می‌دهد نقش زنان در اجتماع و توانایی تصمیم‌گیری در امور خانواده از عوامل مؤثر بر رفتار باروری زنان است. پژوهش حاضر، با استفاده از روش پیمایش، به بررسی رابطة برخی ابعاد ساختار قدرت زنان در خانواده با میزان فرزندآوری زنان در شهر تهران می‌پردازد. داده‌ها ...
بیشتر
ایران، در چند دهة اخیر، افت شدیدی را در میزان باروری کل داشته است. نتایج مطالعات نشان می‌دهد نقش زنان در اجتماع و توانایی تصمیم‌گیری در امور خانواده از عوامل مؤثر بر رفتار باروری زنان است. پژوهش حاضر، با استفاده از روش پیمایش، به بررسی رابطة برخی ابعاد ساختار قدرت زنان در خانواده با میزان فرزندآوری زنان در شهر تهران می‌پردازد. داده‌ها از طریق پرسش‌نامه از 400 زن همسردار دارای حداقل یک فرزند در شهر تهران جمع‌آوری شده است. نتایج تحلیل دو‌متغیره نشان می‌دهد که رابطة بین متغیرهای دسترسی به منابع ارزشمند (تحصیلات، اشتغال، سرمایة اقتصادی)، استقلال فکری زنان، تقسیم کار خانگی، نگرش به نابرابری‌های جنسیتی و ساختار قدرت در خانواده با میزان فرزندآوری معنادار است. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون بیانگر این است که از میان متغیرهای مختلف، متغیر دسترسی زنان به منابع ارزشمند و تقسیم کار خانگی نقش تعیین‌کننده‌ای در تبیین تغییرات متغیر وابسته دارد؛ به گونه‌ای که با افزایش دسترسی زنان به منابع ارزشمند و کاهش مشارکت آنان در تقسیم کار خانگی فرزندآوری کاهش می‌یابد. علاوه بر این، متغیر استقلال زنان نیز به‌طور مستقیم و غیر‌مستقیم در رابطه با متغیر فرزندآوری قدرت تبیین بالایی دارد؛ به گونه‌ای که وقتی استقلال زنان افزایش می‌یابد، فرزندآور‌شان کاهش پیدا می‌کند.
حسین محمودیان؛ حجیه‌بی‌بی رازقی نصرآباد؛ محمّدرضا کارگر شورکی
دوره 7، شماره 4 ، دی 1388
چکیده
یکی از مهم‌ترین روندها در مهاجرت، ورود زنان به جریان‌های مهاجرت است. این مقاله با تأکید بر زنانه شدن مهاجرت به‌عنوان پدیدهای خاص که در طول دو قرن اخیر در حال رشد بوده است به مطالعه وضعیت زنانِ مهاجر با تحصیلات دانشگاهی در تهران می‌پردازد. هدف اصلی این پژوهش جست‌وجو، توصیف، تفسیر و کسبِ بینش عمیق‌تر و وسیع‌تر در مورد تجربه‌ی ...
بیشتر
یکی از مهم‌ترین روندها در مهاجرت، ورود زنان به جریان‌های مهاجرت است. این مقاله با تأکید بر زنانه شدن مهاجرت به‌عنوان پدیدهای خاص که در طول دو قرن اخیر در حال رشد بوده است به مطالعه وضعیت زنانِ مهاجر با تحصیلات دانشگاهی در تهران می‌پردازد. هدف اصلی این پژوهش جست‌وجو، توصیف، تفسیر و کسبِ بینش عمیق‌تر و وسیع‌تر در مورد تجربه‌ی زندگی زنان مهاجر در تهران است. به همین دلیل، با به‌کارگیری تکنیک مصاحبه‌ی عمیق با 25 زنِ مهاجر با تحصیلات دانشگاهی در تهران، تجارب زنان مهاجر را مطالعه می‌کند. در این مطالعه انگیزه‌های مهاجرت زنان؛ جست‌وجوی کار، دست‌یابی به شغل بهتر، یافتن همسر مناسب و رهایی از مشکلات ناشی از تجرد است و در مجموع، تجربه‌ی زندگی زنان مهاجر در تهران مشتمل بر احساس توانمندی و استقلال اقتصادی و اجتماعی بیشتر، افزایش سطح آگاهی‌ها، افزایش حق انتخاب، همچنین تبعیض جنسیتی، تغییر از وضعیت عامل به قربانی و درگیری در پارادوکسی از محرومیت و مطلوبیت است. یافته‌های این مطالعه بیانگر این مطلب است که مهاجرت نتایجی متباین دارد؛ در عین حال که سبب به‌دست آوردن امتیازاتی می‌شود، می‌تواند باعث از دست دادن برخی مزایا نیز بشود. به دیگر سخن، فرصت‌ها و تهدیدهای مهاجرت زنان باید به‌صورت هم‌زمان مد نظر قرار گیرد. همچنین اکثر زنان مهاجر تمایلی به از دست دادن استقلالی که در محل مهاجرت به‌دست آورده بودند، نداشتند.
محمّدرضا بمانیان؛ Mojtaba Rafieian؛ الهام ضابطیان
دوره 7، شماره 3 ، مهر 1388
چکیده
وجود امنیت در محیط های شهری یکی از الزامات اساسی کیفیت زندگی محسوب می شود. تحقیقات نشان می دهد که حساسیت وجود و یا میزان امنیت نسبت به برخی از گروه‌های سنی و جنسی متفاوت می باشد. در این پژوهش تلاش شده تا با بهره گیری از مطالعات میدانی، موضوع امنیت محیط های شهری با رویکرد جنسیتی مورد مطالعه قرار گیرد. روند کار شامل استخراج مبانی و تجارب ...
بیشتر
وجود امنیت در محیط های شهری یکی از الزامات اساسی کیفیت زندگی محسوب می شود. تحقیقات نشان می دهد که حساسیت وجود و یا میزان امنیت نسبت به برخی از گروه‌های سنی و جنسی متفاوت می باشد. در این پژوهش تلاش شده تا با بهره گیری از مطالعات میدانی، موضوع امنیت محیط های شهری با رویکرد جنسیتی مورد مطالعه قرار گیرد. روند کار شامل استخراج مبانی و تجارب مرتبط صورت گرفته، سپس مفهوم سازی و استخراج ابعاد و شاخصها و متغیرها است. داده های مورد نیاز بر پایه پرسش‌نامه گردآوری شده است، محدوده مطالعاتی با توجه به میزان کشش اجتماعی فضای عمومی شهری، محدوده ای در جنوب خیابان امام خمینی، انتخاب گردیده است. سنجش میزان امنیت درک شده از فضا و میزان تردد و استفاده از فضا و ارتباط بین این دو مؤلفه از اهداف اساسی این مقاله می باشد. در این زمینه نتایج مطالعه نشان داد که بین احساس امنیت درک شده از فضا و میزان تردد و استفاده از آن فضا رابطه مستقیمی وجود دارد. همچنین در سنجش شاخصهای بعد اجتماعی کالبدی به مسئله میزان آشنا بودن محیط و شهرت فضا و در بُعد اجتماعی به شاخص عدالت اجتماعی فضا و اهمیت متغیر چیرگی جنسیتی در احساس امنیت ذهنی زنان در این شاخص پرداخته شده است.
