TY - JOUR ID - 68852 TI - عصر تصویر بی حجابی و بی حجابی اجباری بررسی وضعیت تصویر بی حجابی در دورۀ پهلوی دوم JO - زن در توسعه و سیاست JA - JWDP LA - fa SN - 2538-3124 AU - قائمی نیک, محمدرضا AU - نجفی, طیبه AD - دکتری جامعه‌شناسی نظری‌ـ فرهنگی از دانشگاه تهران AD - پژوهشگر مرکز مطالعات زنان دانشگاه خوارزمی Y1 - 2018 PY - 2018 VL - 16 IS - 3 SP - 339 EP - 358 KW - بی‌حجابی اجباری KW - پهلوی دوم KW - تصویر بی‌حجابی KW - حجاب KW - صنعت فرهنگ DO - 10.22059/jwdp.2018.262289.1007458 N2 - دربارۀ مواجهۀ جامعۀ ایران با پدیدۀ حجاب (به‌خصوص حجاب زنانه)، دو دیدگاه به‌ظاهر متفاوت وجود دارد؛ اول مقاومت مردم در برابر بی‏حجابی اجباری (کشف حجاب) در دورۀ رضاخان پهلوی و دوم مطابق با برخی از دیدگاه‌ها، واکنش به حجاب اجباری یا قانون حجاب در دورۀ جمهوری اسلامی. در دورۀ اول، در ذیل سیاست‏های «تجدد آمرانۀ» غربی، بی‏حجابی و در دورۀ دوم حجاب امری تحمیلی محسوب می‏شود. بین این دو دوره، حکومت 37 سالۀ پهلوی دوم قرار دارد که به‏رغم استمرار سیاست‏های تحمیل بی‏حجابی، کمتر مورد تحلیل قرار گرفته است. تحمیل بی‏حجابی در این دوره، برخلاف دورۀ پهلوی اول، مستقیماً در صحنۀ واقعی اجتماعی نبود، بلکه از طریق گسترش تصاویر رسانه‏ای و تبلیغاتی و تأثیر بر ناخودآگاه ذهن کنشگران اجتماعی صورت گرفت. به‏علاوه، این سیاست‏ها از دهۀ 1340 با طرح توسعۀ سرمایه‏داری پیوند ‏خورد. در این مقاله، برای بیان ویژگی تصویری بی‏حجابی، از تعبیر «تصویر بی‏حجابی» استفاده شده است. این تصویر از اندام زنانه یا مردانه عمدتاً تحت تأثیر صنایع سینما و موسیقی پس از جنگ جهانی دوم گسترش یافت. پیش از آن، آشکار‌شدنِ تصاویر بی‏حجاب از اندام زنانه یا مردانه چندان رایج نبود  یا حداقل نشانۀ تجدد، ترقی و شخصیت تلقی نمی‏شد. در مقالۀ حاضر، با استفاده از نظریۀ انتقادی مکتب فرانکفورت و چارچوب روشی صنعت فرهنگ، که در نیمۀ دوم قرن بیستم صورت‏بندی شد، به بررسی وضعیت تصویر بی‏حجابی و تأثیر سیاست‏های پهلوی دوم بر آن خواهیم پرداخت. در نتیجه‏گیری، اولاً اشاره خواهیم کرد که توجه به ویژگی تصویری تحمیل بی‏حجابی، که از دورۀ پهلوی دوم شروع شد، می‏تواند دو دیدگاه به‌ظاهر متضاد دربارۀ واکنش جامعۀ ایران به حجاب را توضیح دهد. ثانیاً، با توجه به استمرار تصاویر رسانه‏ا‏ی در دورۀ جمهوری اسلامی، پژوهش دربارۀ منازعۀ تصویر باحجاب‌ـ تصویر بی‏حجاب ضرورت دارد. UR - https://jwdp.ut.ac.ir/article_68852.html L1 - https://jwdp.ut.ac.ir/article_68852_4fb01c7d0397a7d4e2ebb61742e97e5a.pdf ER -