مطالعات زنان
مسعود کوثری؛ امیرعلی تفرشی؛ معصومه سادات علوی نکو
چکیده
انقلاب اسلامی ایران به‌عنوان ظهور و بروز یک تحول گفتمانی در جامعۀ ایران قابل شناسایی است. این انقلاب نه‌تنها در وضعیت جامعۀ ایران بیانگر تحولی گفتمانی و معنایی بود، بلکه در چارچوب گفتمان‌های جهانی نیز توانست ایجاد یک پیوند نشانه و معنای جدیدی را به منصۀ ظهور گذارد؛ بدین‌گونه است که فوکو نیز از این انقلاب بهمنزلۀ «روح یک ...
بیشتر
انقلاب اسلامی ایران به‌عنوان ظهور و بروز یک تحول گفتمانی در جامعۀ ایران قابل شناسایی است. این انقلاب نه‌تنها در وضعیت جامعۀ ایران بیانگر تحولی گفتمانی و معنایی بود، بلکه در چارچوب گفتمان‌های جهانی نیز توانست ایجاد یک پیوند نشانه و معنای جدیدی را به منصۀ ظهور گذارد؛ بدین‌گونه است که فوکو نیز از این انقلاب بهمنزلۀ «روح یک جهان بی‌روح» نام می‌برد. پژوهش حاضر در راستای شناخت مشخصه‌های این تحول گفتمانی، به مطالعۀ مؤثرترین نظریه‌پرداز آن، یعنی امام خمینی(ره)، بنیان‌گذار انقلاب اسلامی، اقدام کرده است. با توجه به لزوم ایجاد حدود و ثغور برای مطالعۀ تحلیل گفتمان، یکی از نظم‌های پر‌مناقشۀ گفتمانی، یعنی نظم گفتمانی هویت زنانه، برای مطالعه در این گفتمان انتخاب شد. در ادامه، با توجه به دید کلان‌نگر و ایجاد نقشه‌های انتزاعی از مفصل‌بندی‌های گفتمانی، توسط رویکرد لاکلا و موف، این نظریه و روش برای تحلیل گفتمان سخنان امام خمینی(ره) انتخاب شد. طبق یافته‌های به‌دست‌آمده، دال مرکزی این گفتمان «حفظ عفت و دینداری» است و با وجود همسانیِ نشانه‌ایِ بعضی از دال‌های این گفتمان با گفتمان‌های هژمونیک‌شده در دنیای غرب، مانند «فعالیت اجتماعی» و «آزادی»، اما همین دال‌ها نیز در حول محوریت «حفظ عفت و دینداری» در این گفتمان تعریف می‌شود و معنایی دیگر و متفاوت با گفتمان‌های رقیب از آنها خلق می‌شود. این گفتمان، که در نزاعی آشکار با گفتمان پهلوی دوم ظهور پیدا می‌کند، به شکل جدی به واسازی گفتمان متخاصم خود می‌پردازد. گفتمانِ امام خمینی(ره)، گفتمان پهلوی را با «خارجی‌بودن»، «قائل به شیء بودن زنان»، «موافقت با فحشا» و بالاخص به‌عنوان گفتمانی که «عفت و دینداری زن را در حاشیه قرار داده»، معرفی می‌کند و معتقد است گفتمان پهلوی با طرح شعارهایی چون «حرکت به سوی ترقی و پیشرفت»، «طرفداری از آزادی زنان»، «احترام برای زنان»، «برابری زنان و مردان» و «تمدن‌مدار بودن» تلاش دارد زنان را سوژۀ گفتمان خود کند.
جامعه شناسی
احمد پوراحمد؛ یوسف اشرفی؛ طلا رشیدی
چکیده
در دهۀ اخیر، تغییراتی در زمینۀ حضور زنان در فضای عمومی شهری مشاهده می‌شود. بدین لحاظ، این نوشتار، با توجه به تحولات و دگرگونی‌های حاکم بر چنین فضاهایی برای پذیرش حضور زنان، انتخابی یا ضروری‌شدن حضور زنان را در این فضاها بررسی می‌کند. روش تحقیق از نوع پیمایشی است و برای گردآوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه استفاده شد. نمونۀ آماری ...
بیشتر
در دهۀ اخیر، تغییراتی در زمینۀ حضور زنان در فضای عمومی شهری مشاهده می‌شود. بدین لحاظ، این نوشتار، با توجه به تحولات و دگرگونی‌های حاکم بر چنین فضاهایی برای پذیرش حضور زنان، انتخابی یا ضروری‌شدن حضور زنان را در این فضاها بررسی می‌کند. روش تحقیق از نوع پیمایشی است و برای گردآوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه استفاده شد. نمونۀ آماری شامل 128 نفر از شهروندان مرد و 133 نفر از شهروندان زن شهر تبریز است که با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی بررسی شدند. براساس نتایج پژوهش، زنان جوان هنوز هم در مقایسه با مردان، آزادی عمل و استقلال کمتری برای حضور در فضاهای عمومی دارند. محدودیت‌های خانوادگی، کارهای زنانه، و آزاد‌نبودن فعالیت‌های مناسب برای زنان در فضاهای عمومی، مانند پارک، از عوامل مهم محدود‌کنندۀ حضور زنان در فضاهای عمومی نظیر پارک‌هاست. حضور زنان در این عرصه‌ها افزایش یافته است که بخشی از این افزایش با توجه به حضور گستردۀ زنان در مراکز دانشگاهی، آموزشی، و مراکز شغلی اجتناب‌ناپذیر است. بخش دیگری از حضور زنان در فضاهای عمومی به‌دلیل کاهش مقاومت مردان و خانواده‌ها در مقابل زنان برای حضور در این عرصه است. به عبارت دیگر، دیدگاه‌های جامعه (شامل هر دو گروه زنان و مردان) به فضاهای عمومی شهری و حضور زنان در این فضاها دگرگون شده است.
مطالعات زنان
خلیل علی محمدزاده؛ پریوش افرادی اسبقرانی
چکیده
براساس شواهد آماری نرخ سزارین در ایران بسیار بالاست. پارامترهای گوناگون در تصمیم‌گیری زنان باردار دربارۀ انتخاب روش زایمان تأثیر دارند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل تأثیرگذار بر میزان تمایل به سزارین در زنان باردار و میزان همبستگی بین این عوامل به منظور کمک به کاهش تمایل به سزارین انجام شده است. این مطالعه به صورت مقطعی در بین ...
بیشتر
براساس شواهد آماری نرخ سزارین در ایران بسیار بالاست. پارامترهای گوناگون در تصمیم‌گیری زنان باردار دربارۀ انتخاب روش زایمان تأثیر دارند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل تأثیرگذار بر میزان تمایل به سزارین در زنان باردار و میزان همبستگی بین این عوامل به منظور کمک به کاهش تمایل به سزارین انجام شده است. این مطالعه به صورت مقطعی در بین زنان باردار ساکن شهر تهران و به روش انتخاب تصادفی و در دسترس انجام شد. در پرسشنامۀ محقق‌ساخته، پنج عامل تأثیرگذار در پیش‌بینی تمایل به سزارین شامل: عوامل روانشناختی، محیطی، اجتماعی‌ـ فرهنگی، شرایط و پیامدهای زایمان، بررسی شده و برای تأیید مؤلفه‌ها از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری و نرم‌افزار آموس بهره گرفته شده است. در بین 5 مؤلفۀ یادشده، «ترس از زایمان طبیعی» مربوط به عوامل روانشناختی و مؤلفۀ «تحت فشار قرار نگرفتن سر نوزاد» و «عدم دررفتگی شانه یا وارد آمدن سایر آسیب‌های جسمی به نوزاد» در روش سزارین مربوط به پیامدهای زایمان، بیشترین تأثیر را داشته‌اند. همچنین، عوامل مربوط به «شرایط زایمان» و «پیامدهای زایمان» بیشترین همبستگی و کمترین همبستگی مربوط به عوامل «روانشناختی» و «اجتماعی‌ـ فرهنگی» را داشت. بنابراین، با ارتقای سطح آگاهی زنان باردار از مراحل بارداری و زایمان و استفاده از تکنیک‌های زایمان طبیعی با درد کمتر، می‌توان به بهبود شناخت زنان باردار از توانمندی‌های خود و غلبۀ آنها بر ترس کمک کرد.
رفاه و برنامه ریزی اجتماعی
محسن نوغانی دخت بهمنی؛ زهرا برادران کاشانی؛ مهدی کرمانی؛ احمدرضا اصغرپور ماسوله
چکیده
کارگران خدماتی غیرماهر، از جمله مستخدمان زن در هتلها و مراکز اقامتی، به‌رغم سهم عمدهای که در کیفیت خدمات این مراکز دارند، معمولاً موقعیت شغلی نازل و کمترشناختهشدهای دارند؛ در‌حالی‌که شناخت کافی از وضعیت ایشان و عوامل اثرگذار بر عملکرد شغلی آنها می‌تواند، با کمترین هزینهها، دستاوردهای درخور توجه در راستای بهبود ...
بیشتر
کارگران خدماتی غیرماهر، از جمله مستخدمان زن در هتلها و مراکز اقامتی، به‌رغم سهم عمدهای که در کیفیت خدمات این مراکز دارند، معمولاً موقعیت شغلی نازل و کمترشناختهشدهای دارند؛ در‌حالی‌که شناخت کافی از وضعیت ایشان و عوامل اثرگذار بر عملکرد شغلی آنها می‌تواند، با کمترین هزینهها، دستاوردهای درخور توجه در راستای بهبود وضعیت رفاهی ایشان و نیز ارتقای کیفیت خدمات وابسته به منابع انسانی در صنعت گردشگری از خود بر جای گذارد. تحقیق حاضر پیرامون چنین مسئلهای و با روش کیفی مبتنی بر رویکرد نظریۀ زمینهای به مطالعۀ وضعیت شغلی خانهداران زن ده مرکز اقامتی در شهر مشهد پرداخته است. نتایج این تحقیق نشاندهندة ضعف عملکرد شغلی و پایینبودن کیفیت زندگی جامعه مطالعه‌شده و درگیری ایشان با مجموعهای از مسائل فرساینده و آسیبرسان به سلامت جسمی و روانی در محیط شغلی و زندگی فردی آنهاست. همچنین، بخشی دیگر از نتایج مؤید لزوم همزمانی آموزش مهارت شغلی و آشنایی با مهارت‌های عمومی زندگی بوده است که اتخاذ راهبردهای کمهزینه از سوی افراد در زمینۀ انجامدادن فعالیت‌های یدی در محیط کار و درنتیجه حفظ سلامتی جسمانی و حصول رفاه مادی بیشتر در درازمدت را به دنبال داشته است.
جامعه شناسی
فرهاد درویشی سه‌تلانی؛ زهره همتی
چکیده
مشارکت و فعالیت سیاسی زنان در تاریخ سیاسی ایران به شیوه‌های مختلف انجام پذیرفته است؛ موضوعی که نقشی درخور توجه در سیر تحولات تاریخی ایران داشته و بدیهی است در آیندة مشارکت سیاسی این کشور نیز تأثیرگذار خواهد بود. مقالة حاضر، که از نوع تحقیقات کاربردی است، با اتکا بر روشی توصیفی‌ـ پیمایشی در صدد است به این پرسش پاسخ گوید که روند حضور ...
بیشتر
مشارکت و فعالیت سیاسی زنان در تاریخ سیاسی ایران به شیوه‌های مختلف انجام پذیرفته است؛ موضوعی که نقشی درخور توجه در سیر تحولات تاریخی ایران داشته و بدیهی است در آیندة مشارکت سیاسی این کشور نیز تأثیرگذار خواهد بود. مقالة حاضر، که از نوع تحقیقات کاربردی است، با اتکا بر روشی توصیفی‌ـ پیمایشی در صدد است به این پرسش پاسخ گوید که روند حضور زنان در عرصة سیاست ایران در دهة آینده چگونه خواهد بود؟ در این پژوهش، ابتدا با استفاده از پرسش‌نامة باز، از استادان و صاحب‌نظران در‌خصوص شاخص‌های فعالیت‌های زنان ایرانی در عرصة سیاست نظر‌سنجی به عمل آمد و گویه‌های به‌دست‌آمده با استفاده از روش تحلیل محتوای استقرایی در 7 مقوله شاخص‌های فردی‌ـ روانشناختی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، ارتباطی و ویژگی‌های نهادی طبقه‌بندی شد. در ادامه، براساس گام‌های سناریونگاری شوارتز، ابعاد سه‌گانة مستخرج از 7 مقولة یادشده، سناریوهای چهارگانة آیندة فعالیت زنان ایرانی در عرصة سیاست‌ـ یعنی سناریوی اول: حضور کمرنگ و کم‌اثر زنان؛ سناریوی دوم: تحول نهادی و شکل‌گیری الگوی سکولار مشارکت در ایران؛ سناریوی سوم: پیشتازی زنان با ایجاد فرصت‌های برابر سیاسی، اقتصادی و رفع نارسایی‌های فرهنگی اجتماعی؛ سناریوی چهارم: ارتقای وضع فعلی مشارکت زنان‌ـ تدوین شدند. بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهند که نمی‌توان روند ده سال آیندة فعالیت زنان در عرصة سیاست را حضوری صرفاً کمرنگ و کم‌اثر دانست، بلکه رشد تدریجی مشارکت آنان محتمل و مطابق با واقع خواهد بود. درنهایت، چنین به نظر می‌رسد که با اتکا بر توضیحاتی که در ارتباط با هر‌یک از سناریوها ارائه شد، ظهور و بروز سناریوی چهارم محتمل‌ترین گزینه خواهد بود.
حسن قاسملو؛ حسین کریم زاده؛ مریم محمد بیگی سلخوری
چکیده
دستیابی به توسعة پایدار روستایی بدون مشارکت هدفمند گروههای مختلف مردم، از جمله زنان، امکان‌پذیر نیست. ولی در حاشیه قرار گرفتن زنان در جامعه و استفاده نکردن آنها از امکانات و فرصتها نسبت به مردان، سبب تشدید احساس ناامنی آنها در جامعه می‌شود. فراهم‌کردن زمینههای احساس امنیت زنان روستایی در جهت بهبود کیفیت فعالیت اجتماعی ...
بیشتر
دستیابی به توسعة پایدار روستایی بدون مشارکت هدفمند گروههای مختلف مردم، از جمله زنان، امکان‌پذیر نیست. ولی در حاشیه قرار گرفتن زنان در جامعه و استفاده نکردن آنها از امکانات و فرصتها نسبت به مردان، سبب تشدید احساس ناامنی آنها در جامعه می‌شود. فراهم‌کردن زمینههای احساس امنیت زنان روستایی در جهت بهبود کیفیت فعالیت اجتماعی آنان امری ضروری است و تحقق آن در گرو شناخت وضعیت احساس امنیت زنان و عوامل مؤثر بر آن است. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی‌ـ تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانهای و میدانی (پرسشنامه) است. جامعة آماری تحقیق خانوارهای دهستان خرقان غربی واقع در شهرستان آوج‌اند که با استفاده از فرمول کوکران 182 نفر به‌عنوان حجم نمونه تعیین شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل‌سازی معادلات ساختاری (SEM) در قالب نرم‌افزار لیزرل استفاده شد. نتایج یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که اکثر مؤلفههای احساس امنیت در منطقة مطالعه‌شده وضعیتی پایینتر از حد مطلوب عدد 3 دارند و به عبارتی زنان ساکن در منطقه احساس امنیت مطلوبی ندارند. همچنین، مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در احساس امنیت زنان در منطقة مطالعه‌شده عبارت است از عوامل اجتماعی با ضریب 99/0، عوامل فرهنگی با ضریب82/0 و عوامل اقتصادی با ضریب 81/0.
رضا موحدی؛ لیلا زلیخائی سیار؛ معصومه باقری
چکیده
با توجه به اینکه سرمایهگذاری درخور توجهی برای رشد و ارتقای سطح دانش افراد تحصیل‌کرده، از جمله زنان، در قالب آموزشهای دانشگاهی انجام میگیرد، اهمیت موضوع اشتغال آنها بیش از پیش آشکار می‌شود، زیرا با افزایش اشتغال دانشآموختگان دانشگاهی می‌توان به نحو شایسته و مطلوب از سرمایههای انسانی کشور بهرهبرداری کرد. هدف ...
بیشتر
با توجه به اینکه سرمایهگذاری درخور توجهی برای رشد و ارتقای سطح دانش افراد تحصیل‌کرده، از جمله زنان، در قالب آموزشهای دانشگاهی انجام میگیرد، اهمیت موضوع اشتغال آنها بیش از پیش آشکار می‌شود، زیرا با افزایش اشتغال دانشآموختگان دانشگاهی می‌توان به نحو شایسته و مطلوب از سرمایههای انسانی کشور بهرهبرداری کرد. هدف این پژوهش شناسایی و بررسی مهارت‌های تأثیرگذار بر میزان اشتغالپذیری بانوان دانشآموختة دانشگاهی است. جامعة آماری پژوهش را بانوان دانشآموختة جویای کار در استان همدان تشکیل دادند. روش نمونه‌گیری به صورت تصادفی سهمیهای بود که بر‌حسب جمعیت آماری موجود بانوان دانشآموخته (10431 نفر) 350 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. پس از جمع‌آوری داده‌ها، تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آمارههای توصیفی و تحلیلی و کاربرد نرم‌افزارهای SPSS و PLS انجام شد. براساس نتایج تحقیق، ارتباط مشاغل موجود در بازار کار با رشتة تحصیلی و مهارت‌های کسب‌شدة بانوان دانشآموخته در استان همدان در حد ضعیف ارزیابی شد و محتوای آموزشی دانشگاهها پیوستگی و همپوشانی ضعیفی با نیازهای بازار کار داشتند. نتایج ضریب همبستگی نیز نشان داد بین متغیرهای سازگاری، مهارت‌های ارتباطی، مهارت‌های فناوری اطلاعات، تمایل به اشتغال با اشتغالپذیری دانشآموختگان زن رابطة مثبت و معناداری وجود دارد. سایر متغیرهای مستقل تحقیق رابطة معناداری با اشتغالپذیری دانشآموختگان نداشتند. نتایج این تحقیق نشان داد بانوان دانشآموختة استان همدان برای احراز مشاغل موجود نیازمند کسب مهارت‌هایی از قبیل مهارت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات، مهارت‌های عمومی و ارتباطی، مهارت‌های فردی مثل تفکر انتقادی و حل مسئله، مهارت‌های فنی و تخصصی و مهارت‌های مدیریتی و برنامهریزیاند.
حبیب الله صادقی؛ علی عزیزی؛ رسول صادقی
چکیده
جنسیت به‌منزلة یکی از عوامل مهم حفاظت از محیطزیست به رسمیت شناخته شده است. با وجود این، هنوز ادغام جنسیتی در برنامهریزیها و سیاستگذاریها به‌منزلة یک گزینة فرعی و هدردادن بودجه در نظر گرفته می‌شود. تحقیق حاضر، با بهرهگیری از دادههای مجمع جهانی اقتصاد و دانشگاه ییل و با استفاده از روش خوشهبندی میانگین ...
بیشتر
جنسیت به‌منزلة یکی از عوامل مهم حفاظت از محیطزیست به رسمیت شناخته شده است. با وجود این، هنوز ادغام جنسیتی در برنامهریزیها و سیاستگذاریها به‌منزلة یک گزینة فرعی و هدردادن بودجه در نظر گرفته می‌شود. تحقیق حاضر، با بهرهگیری از دادههای مجمع جهانی اقتصاد و دانشگاه ییل و با استفاده از روش خوشهبندی میانگین کا و رگرسیون حداقل مربعات معمولی در چارچوب نظریة متابولیسم جمعیت طی سالهای 2014 تا 2020، به ارزیابی تأثیر ابعاد چهارگانة شکاف جنسیتی بر عملکرد محیط‌زیستی کشورهای منتخب جهان می‌پردازد. نتایج خوشهبندی فضایی نشان داد کشورهای جنوبی و میانی قارة افریقا و جنوب آسیا در خوشة 1 با پایینترین مقادیر فرصت و مشارکت اقتصادی، بهداشت و بقا، دستیابی تحصیلی و توانمندسازی سیاسی قرار دارند. از‌این‌رو، ابتدا باید ابعاد دستیابی تحصیلی و بهداشت و بقا را مدنظر قرار دهند. خوشة 2 با مقادیر متوسط در امریکای جنوبی، آسیای شرقی، خاورمیانه و اروپای شرقی برای رسیدن به عضویت در خوشة 3 و همچنین خود خوشة 3 در کشورهای اروپای غربی، امریکای شمالی و استرالیا برای حفاظت بیشتر از محیطزیست باید بر دو بُعد فرصت و مشارکت اقتصادی و توانمندسازی سیاسی زنان تأکید کنند. علاوه بر این، نتایج رگرسیون حداقل مربعات معمولی چندمتغیره نشان داد که ابعاد شکاف جنسیتی 41درصد از نوسانات عملکرد محیط‌زیستی کشورهای منتخب را تبیین می‌کند؛ بنابراین، می‌توان گفت که عملکرد ضعیف محیط‌زیستی در کشورهای آسیایی، افریقایی و امریکای جنوبی ناشی از شکاف جنسیتی است. علاوه بر این، دو بُعد دستیابی تحصیلی و توانمندسازی سیاسی زنان مهم‌ترین مؤلفههای اثرگذار بر عملکرد محیطزیستاند.
قدیر صیامی؛ ملیحه ستاری وند
چکیده
توانمندسازی زنان سرپرست خانوار، ه‌مثابة هدف غایی برنامههای رفاه و مددکاری اجتماعی، رویکردی نوین است که بر دو رکن مهم «توسعة توانمندی‌های زنان سرپرست خانوار در معیشت پایدار برای خود و افراد تحت تکفلشان» و نیز «ارتقای مهارت‌های فردی و اجتماعی آنها در مدیریت خانواده» استوار است و اجرای آن نیازمند به‌کارگیری راهبردها ...
بیشتر
توانمندسازی زنان سرپرست خانوار، ه‌مثابة هدف غایی برنامههای رفاه و مددکاری اجتماعی، رویکردی نوین است که بر دو رکن مهم «توسعة توانمندی‌های زنان سرپرست خانوار در معیشت پایدار برای خود و افراد تحت تکفلشان» و نیز «ارتقای مهارت‌های فردی و اجتماعی آنها در مدیریت خانواده» استوار است و اجرای آن نیازمند به‌کارگیری راهبردها و سیاست‌های هوشمندانه و متناسب با ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و کالبدی در سکونت‌گاه‌های غیررسمی است. از‌این‌رو، هدف این پژوهش، سنجش راهبردهای توانمندسازی برای قریب به 2 هزار 560 زن سرپرست خانوار در دو محلة اروند و انصار واقع در یکی از سکونت‌گاه‌های پرجمعیت غیررسمی شهر مشهد، یعنی شهرک شهید رجایی، است. روش پژوهش حاضر به شیوة توصیفی‌ـ تحلیلی بوده و جمع‌آوری اطلاعات به دو صورت کتابخانهای و میدانی انجام شده است. ابزار جمع‌آوری اطلاعات در روش میدانی، مصاحبه با 14 مدیر مرتبط با حوزة اشتغال بانوان و نیز توزیع پرسشنامه بود. جامعة آماری (N) برابر با مجموع تعداد زنان سرپرست خانوار در دو محلة انصار و اروند (2 هزار و 560 نفر) و حجم نمونه (n) با استفاده از فرمول کوکران با مقدار خطای 05/0درصد معادل 334 نفر برآورد شد که به صورت تصادفی منظم میان زنان سرپرست خانوار توزیع شده است. شیوة تجزیه و تحلیل براساس روش تحلیل استراتژیک کمّی (QSPM) بوده است. نتیجة این پژوهش گویای این امر است که از میان راهبردهای متنوع در توانمندسازی بانوان سرپرست خانوار در محلات انصار و اروند، «گسترش کارگاههای کسب‌وکار زنان» (با ضریب جذابیت 65/6)، ارتقاء انسجام اجتماعی و شبکة روابط بانوان (با ضریب جذابیت 48/6) و جذب سرمایهگذاری و ارائة تسهیلات (با ضریب جذابیت 29/6) و حمایت از خوداشتغالی زنان سرپرست خانوار (با ضریب جذابیت 17/6) بیش از دیگر استراتژی‌ها می‌تواند به توانمندسازی مؤثرتر زنان سرپرستان خانوار و قدرت‌یابی آنها در تأمین معیشت پایدار و مدیریت مناسب‌تر خانواده‌های آنان کمک کند.
مطالعات زنان
فاطمه مدیری؛ علی رحیمی
چکیده
این مقاله با هدف بررسی تأثیر اشتغال زنان بر پایداری خانواده، به مقایسۀ خانواده‌های تکشاغل و خانواده‌های هردو شاغل پرداخته است. جامعۀ آماری این پیمایش، زنان و مردان متأهل شهر تهران است و به شیوۀ نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحلهای هزار و 736 نمونه از 50 حوزۀ شهر تهران انتخاب شد و در تجزیۀ تحلیل نهایی به کار گرفته شد. نتایج این ...
بیشتر
این مقاله با هدف بررسی تأثیر اشتغال زنان بر پایداری خانواده، به مقایسۀ خانواده‌های تکشاغل و خانواده‌های هردو شاغل پرداخته است. جامعۀ آماری این پیمایش، زنان و مردان متأهل شهر تهران است و به شیوۀ نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحلهای هزار و 736 نمونه از 50 حوزۀ شهر تهران انتخاب شد و در تجزیۀ تحلیل نهایی به کار گرفته شد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد: نشاط زناشویی در مردان خانواده‌های هردو شاغل بیش از مردان خانواده‌های تکشاغل است. درآمد و منزلت شغلی بالا در مردان خانواده‌های تکشاغل با کاهش نشاط زناشویی و در زنان خانواده‌های تکشاغل افزایش درآمد با افزایش نشاط زناشویی در ایشان همراه است. همبستگی نشاط زناشویی و گرایش به طلاق در زنان خانواده‌های هردو شاغل بیش از زنان خانواده‌های تکشاغل و در مردان خانواده‌های تکشاغل بیش از مردان خانواده‌های هردو شاغل است. هزینهکرد مالی اشتراکی در خانواده‌های هردو شاغل بیش از خانواده‌های تکشاغل و تضاد میان کار و خانواده در آنها کمتر است. بهطورکلی، می‌توان گفت یافتههایی که نشان دهد اشتغال زنان پایداری خانواده را تضعیف می‌کند مشاهده نشد، اما اشتغال زنان منابعی را برایشان فراهم می‌کند که از آن میتوانند در انحلال زندگی زناشویی ناخوشایند استفاده کنند. با توجه به اینکه نشاط زناشویی و گرایش به طلاق از شرایط شغلی متأثر است، به‌کارگیری سیاست‌های مناسب اشتغال می‌تواند در پایداری خانواده کمککننده باشد. یافته‌های تحقیق تأییدکنندۀ تئوریهای مبادله، فرصت اقتصادی و اقتصاد خانۀ جدید است.
احمد نادری؛ علی قشمی
چکیده
زنان، به‌عنوان نیمی از جوامع انسانی، ظهور و بروز برجسته‌ای را در عرصه‌های مختلف زندگی اجتماعی عهده‌دارند و تحلیل و بررسی محتوایی رسانه‌ها در چگونگی بازنمایی زنان یک جامعه بی‌گمان ضروری به نظر می‌رسد. در این تحقیق، از دو روش تحلیل محتوا و نشانه‌شناسی استفاده شده است. در روش تحلیل محتوا، با انتخاب یک هفتة آماری، از شش ماهة اول سال ...
بیشتر
زنان، به‌عنوان نیمی از جوامع انسانی، ظهور و بروز برجسته‌ای را در عرصه‌های مختلف زندگی اجتماعی عهده‌دارند و تحلیل و بررسی محتوایی رسانه‌ها در چگونگی بازنمایی زنان یک جامعه بی‌گمان ضروری به نظر می‌رسد. در این تحقیق، از دو روش تحلیل محتوا و نشانه‌شناسی استفاده شده است. در روش تحلیل محتوا، با انتخاب یک هفتة آماری، از شش ماهة اول سال 1393، اخبار و مطالب چاپ‌شده در سه روزنامة کیهان، ایران و شرق، تحلیل محتوا شد. سپس با روش نشانه‌شناسی تصاویرِ چاپ‌شده از زنان در روزنامه‌های مذکور تحلیل شد. نتایج بررسی نشان می‌دهد روزنامة ایران در تعداد مطالب بیش از دیگر روزنامه‌ها به موضوع زنان پرداخته است و سپس روزنامة شرق و کیهان قرار داشته‌اند. اختلاف تعداد مطالب روزنامة ایران حدود یک و نیم برابر روزنامة شرق و مطالب روزنامة شرق دو برابر روزنامة کیهان بوده است. روزنامة ایران در تیترهای صفحة اول و نیز تعداد عکس‌های چاپ‌شده از زنان جایگاه بهتری از دو روزنامه دیگر دارد. در بخش نشانه‌شناسی عکس‌های چاپ‌شده از زنان نیز مشخص شد که بازنمایی زنان ایرانی در مقایسه با زنان خارجی مطلوب نیست و در روزنامة ایران،به‌خصوص در صفحة اول، انعکاس زنان خارجی به لحاظ نشانه‌شناختی، بهتر از زنان ایرانی بوده است و حتی در تصاویر داخلی نیز نمونه‌ای برای این مدعا وجود دارد. البته رویکرد روزنامة شرق را می‌توان بینابینی دانست و با وجود انعکاس زنان خارجی به بهترین وجه، زنان ایرانی نیز فراموش نشده‌اند و نوع مواجهة روزنامة شرق در بخش تصاویر با زنان ایرانی بهتر از دو روزنامة دیگر بوده است. روزنامة کیهان نیز کمترین توجه را به تصاویر زنان، چه ایرانی و چه خارجی، در صفحة اول داشته است.
مطالعات زنان
حسین بنی فاطمه؛ ستار محمدی تلوار؛ حمزه نوذری
چکیده
مقالۀ حاضر با اتخاذ رویکردی فرهنگی و در چارچوب جامعه‌شناسی اقتصادی به مطالعات بنگاه‌های اقتصادی خانوادگی در شهر تهران پرداخته است. روش آن کیفی بوده و پس از مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافته با 25 نفر از مدیرعاملان بنگاه‌های اقتصادی از طریق کدگذاری و مقوله‌سازی به تجزیه و تحلیل یافته‌ها پرداخته است. هدف آن بررسی و بازسازی معنایی نقش و جایگاه ...
بیشتر
مقالۀ حاضر با اتخاذ رویکردی فرهنگی و در چارچوب جامعه‌شناسی اقتصادی به مطالعات بنگاه‌های اقتصادی خانوادگی در شهر تهران پرداخته است. روش آن کیفی بوده و پس از مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافته با 25 نفر از مدیرعاملان بنگاه‌های اقتصادی از طریق کدگذاری و مقوله‌سازی به تجزیه و تحلیل یافته‌ها پرداخته است. هدف آن بررسی و بازسازی معنایی نقش و جایگاه زنان در این نوع کسب‌وکارها از دید پاسخ‌گویان بوده است. طبق نتایج حاصله، نقش و جایگاه زنان از نگاه مدیرعاملان مطالعه‌شده را، که همگی مرد هستند، می‌توان در ذیل سه عنوان: 1. نقش زنان در بنگاه‌های اقتصادی (شامل صوری‌بودن، غیرمهم بودن، جدلی‌بودن، نامرئی‌بودن و عدم ارتقا)؛ 2. چالش‌های حضور زنان در بنگاه‌های اقتصادی (شامل روابط رقابتی/ حسادتی و بی‌اعتمادی فامیلی)؛ 3. پیامدها (شامل فروپاشی خانواده و فروپاشی بنگاه) قرار داد. در کل، می‌توان گفت که نگرش و مدیریت مردسالارانه، بهمنزلۀ مهم‌ترین نظام ارزشی و فرهنگی حاکم بر خانواده، نقش و جایگاه زنان در کسب‌وکارهای خانوادگی را تا حدود زیادی محدود می‌کند. به‌علاوه، حضور زنان در بنگاه‌های اقتصادی خانوادگی با چالش‌هایی همراه است که درنهایت پیامدهایی (همچون تضعیف روابط فامیلی و فروپاشی کسب‌وکار) هم برای خانواده و هم برای کسب‌وکار خانوادگی در پی دارد.
اقتصاد
زهرا میلا علمی؛ شهریار زروکی؛ سیده مونا مهدوی‌چابک
چکیده
امروزه، میزان مشارکت زنان در بازار کار بهمنزلۀ یکی از عوامل توسعهیافتگی جوامع شناخته می‌شود؛ از‌این‌رو، این پژوهش به بررسی عوامل اثرگذار مانند آموزش، وضعیت زناشویی، سن زن، و سرپرست خانوار بودن زن بر احتمال مشارکت زنان در بازار کار می‌پردازد. بدین منظور، از ریزدادههای طرح هزینه‌ـ درآمد خانوار شهری مرکز آمار ایران ...
بیشتر
امروزه، میزان مشارکت زنان در بازار کار بهمنزلۀ یکی از عوامل توسعهیافتگی جوامع شناخته می‌شود؛ از‌این‌رو، این پژوهش به بررسی عوامل اثرگذار مانند آموزش، وضعیت زناشویی، سن زن، و سرپرست خانوار بودن زن بر احتمال مشارکت زنان در بازار کار می‌پردازد. بدین منظور، از ریزدادههای طرح هزینه‌ـ درآمد خانوار شهری مرکز آمار ایران در سال 1390 و از مدل پروبیت دادههای تابلویی و روش برآورد حداکثر درستنمایی استفاده شده است. براساس نتایج برآورد، انتظار میرود که در مناطق شهری ایران، آموزش در مقاطع پایین تحصیلی (ابتدایی و راهنمایی)، انگیزهای برای ورود زنان به بازار کار نباشد؛ اما تحصیل در مقاطع بالاتر، به‌خصوص در دانشگاه، سبب ورود زنان به بازار کار شود. از نظر تأثیر وضعیت زناشویی، مطلقه و مجرد بودن زنان اثر مثبت، ولی بیهمسر بودن بر اثر فوت اثر منفی بر احتمال مشارکت زنان در بازار کار دارند. رابطة میان سن و احتمال مشارکت زنان، U وارونه است؛ بدین مفهوم که در سن جوانی احتمال ورود زنان به بازار کار بیش از دوران میانسالی است. سرپرست خانوار بودن زن نیز بر احتمال مشارکت زنان اثر مثبت میگذارد.
مطالعات زنان
فاطمه قاسمپور؛ زهره نصرت خوارزمی
چکیده
رشتة مطالعات زنان از دهة 1970 در امریکا تأسیس شده و به دلیل تعداد، تنوع موضوع و مواد درسی رشد روزافزونی داشته است. از وجوه مهم تکوین این رشته، پیوستگی به واقعیتِ در حال تغییر وضعیت زنان در جامعة امریکاست. تأسیس این رشته در کنار جنبش‌های مدنی زنان و با عنایت به تغییرات مفهومی و توسعة مصداقی حقوق و توانمندسازی زنان قابل پیگیری است. بیش ...
بیشتر
رشتة مطالعات زنان از دهة 1970 در امریکا تأسیس شده و به دلیل تعداد، تنوع موضوع و مواد درسی رشد روزافزونی داشته است. از وجوه مهم تکوین این رشته، پیوستگی به واقعیتِ در حال تغییر وضعیت زنان در جامعة امریکاست. تأسیس این رشته در کنار جنبش‌های مدنی زنان و با عنایت به تغییرات مفهومی و توسعة مصداقی حقوق و توانمندسازی زنان قابل پیگیری است. بیش از یک دهه است که رشتة مطالعات زنان در امریکا، به‌رغم پویایی درونگفتمانی، با چالشی برخاسته از تغییرات پارادایمی حوزة جنسیت روبهرو هستند؛ بهنحویکه حتی نام این رشته ناکافی و نارسا قلمداد می‌شود. مقالة حاضر، با روش فرایندپژوهی مبتنی بر آثار تاریخنگارانة مطالعات زنان در امریکا، به تحلیل انعکاس تغییرات پارادایمی زنان و جنسیت در تکوین این رشته و چالش‌های پیش روی آن می‌پردازد. فرایند تکوین این رشته در سه دوره، اعم از پارادایم سیستم جنس دوگانه: زنان در برابر مردان (1970ـ اوایل دهة 1980)، تغییر پارادایم از زن به زنان‌ـ از زنان به جنسیت (دهة 1980ـ نیمة دهة 1990) و پارادایم تفوق گرایشهای جنسی و هویتهای جنسیتی (نیمة دهة 1990 تاکنون)، واکاوی شده است. فهم این پویایی گفتمانی در امریکا به فهم گفتمان جنسیت در سطح بینالمللی میانجامد.
روانشناسی
محمود جمالی؛ مژگان سپاه منصور؛ معصومه فلاحیان
چکیده
این مطالعه با هدف بررسی مقایسۀ بهزیستی روانشناختی زنان سرپرست خانواده و زنان دارای سرپرست شهر تهران انجام شد. پژوهش حاضر، مطالعه‌ای توصیفی‌ـ مقطعی بود. جامعۀ آماری این پژوهش را زنان سرپرست خانواده تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و زنان دارای سرپرست در شهر تهران در سال 1391 تشکیل دادند. نمونۀ آماری پژوهش 280 نفر شامل 140 نفر از زنان ...
بیشتر
این مطالعه با هدف بررسی مقایسۀ بهزیستی روانشناختی زنان سرپرست خانواده و زنان دارای سرپرست شهر تهران انجام شد. پژوهش حاضر، مطالعه‌ای توصیفی‌ـ مقطعی بود. جامعۀ آماری این پژوهش را زنان سرپرست خانواده تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و زنان دارای سرپرست در شهر تهران در سال 1391 تشکیل دادند. نمونۀ آماری پژوهش 280 نفر شامل 140 نفر از زنان سرپرست خانواده و 140 نفر زنان دارای سرپرست بودند که به‌طور تصادفی از جامعۀ آماری انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسشنامۀ بهزیستی روانشناختی ریف (1989) بود. داده‌ها به وسیلۀ روش تحلیل واریانس چندمتغیره و با استفاده از نرم‌افزار رایانه‌ای SPSS18 صورت گرفت. یافته‌های پژوهش نشان داد که میانگین نمره‌های زنان دارای سرپرست در بهزیستی روانشناختی و مقیاس‌های پذیرش خود، روابط مثبت با دیگران، و زندگی هدفمند بیش از میانگین نمرۀ زنان سرپرست خانواده بود که آزمون آماری بیانگر تفاوت معنادار بین دو گروه است. در مقیاس‌های خودمختاری، تسلط بر محیط و رشد فردی میانگین نمره‌های زنان سرپرست خانواده بیش از نمره‌های زنان دارای سرپرست بود، اما فقط در مؤلفة خودمختاری، تفاوت موجود بین میانگین نمره‌های دو گروه معنادار بود. نتایج دلالت بر این دارد که زنان سرپرست خانوار در مقایسه با زنان دارای سرپرست از خطرپذیری و آسیب‌پذیری بالاتری برخوردارند. بنابراین، شرکت آنها در دوره‌های آموزشی مهارت‌های ارتباطی و حل مسئله و تصمیم‌گیری می‌تواند موجبات افزایش بهزیستی روانشناختی و رشد و تعالی آنها را در‌بر داشته باشد.
زهرا عزیزی؛ زهرا میرحسینی؛ فاطمه السادات همایونی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر سرمایة اجتماعی و عوامل اقتصادی بر شادی زنان انجام شده است. جامعة آماری این تحقیق شامل زنان 18ـ65 سالة شهر تهران است. حجم نمونه در این پژوهش با استفاده از فرمول کوکران تعداد 384 نفر تعیین شده و نمونه‌ها با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحلهای در مناطق 22گانة شهر تهران انتخاب شده‌اند. ابزار گردآوری ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر سرمایة اجتماعی و عوامل اقتصادی بر شادی زنان انجام شده است. جامعة آماری این تحقیق شامل زنان 18ـ65 سالة شهر تهران است. حجم نمونه در این پژوهش با استفاده از فرمول کوکران تعداد 384 نفر تعیین شده و نمونه‌ها با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحلهای در مناطق 22گانة شهر تهران انتخاب شده‌اند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسش‌نامة استاندارد اصلاحشدة سنجش شادی آکسفورد بوده است. برآورد میزان تأثیر متغیرها بر شادی زنان با استفاده از نرم‌افزار Eviews و برآورد رگرسیون مقطعی با استفاده از برآوردگر حداقل مربعات معمولی انجام شده است. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان می‌دهد که در میان متغیرهای اقتصادی، درآمد خانوار بر شادی زنان تأثیر مثبت داشته و قابل اعتماد است. همچنین یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد انسجام اجتماعی، اعتماد اجتماعی و مشارکت اجتماعی، به‌عنوان متغیرهای بررسیشده در ارتباط با سرمایة اجتماعی، رابطة معنادار و مثبتی با شادی دارند. علاوه بر این، بررسی اثر تحصیلات نشان می‌دهد این متغیر با شادی زنان رابطة معنادار و معکوسی دارد. بدین معنا که با افزایش سطح تحصیلات زنان، میزان شادی آنها کاهش مییابد.
نسترن دادخواه؛ اصغر عسگری خانقاه؛ علی باصری؛ فریبا میراسکندری
چکیده
رحم اجارهای در حال تبدیل‌شدن به یکی از راهکارهای مهم موجود جهت مقابله با ناباروری در زوجهای نابارور است. هدف محققان در این تحقیق تشریح تجربه‌زیستة زنان اجارهدهندۀ رحم است که عموماً از اقشار ضعیف، مطرود و در حاشیة جامعه‌اند. این پژوهش به صورت کیفی با استفاده از روش پدیدارشناسی انجام شده است. مشارکتکنندگان در این تحقیق ...
بیشتر
رحم اجارهای در حال تبدیل‌شدن به یکی از راهکارهای مهم موجود جهت مقابله با ناباروری در زوجهای نابارور است. هدف محققان در این تحقیق تشریح تجربه‌زیستة زنان اجارهدهندۀ رحم است که عموماً از اقشار ضعیف، مطرود و در حاشیة جامعه‌اند. این پژوهش به صورت کیفی با استفاده از روش پدیدارشناسی انجام شده است. مشارکتکنندگان در این تحقیق 34 نفر زن درگیر در پروسة رحم جایگزین در شهر تهراناند که از میان آنها 14 مورد زنان اجارهدهندة رحم، 14 مورد مادران واقعی، 3 مورد پزشکان و 3 مورد نیز واسطههای مرتبط با پدیدة رحم اجارهای هستند. مصاحبهها در بازه‌ای یازده‌ماهه (1398) تا زمان حصول اشباع نظری ادامه یافته است و از مشارکتکنندگان با استفاده از تکنیک‌های مصاحبة پدیدارشناسانه دادههای لازم به دست آمده است. همچنین، برای تحلیل داده‌ها از تکنیک تحلیل سهمرحلهای گراندد تئوری استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که زنان اجارهدهندة رحم عموماً از ضعیفترین اقشار اجتماعی هستند و عموم این زنان سرپرست خانوار هستند. آنها عموماً در مناسبات حاکم بر تولید فرزند نقشی منفعلانه را ایفا میکنند و با آنان به‌مثابة یک کالا/ شیء یا ظرف حامل جنین برخورد می‌شود. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که اجارهدهی رحم مستلزم انسانزدایی از زنان گیرنده و سلطة همهجانبه بر کلیة ابعاد زیستیشان است. مناسبات حاکم، مجموعه قوانین و کیفیت سلطه زنان گیرندة جنین را در موقعیتی تحت نظارت قرار داده است. نتایج کلیدی پژوهش، که از حضور مستمر محققان در میدان و مصاحبه با واسطهها و پزشکهای درگیر در این عمل منتج شده است، نشان می‌دهد که با توجه به شمار بسیار بالای متقاضیان زنان اجارهدهندة رحم، در صورت وضع‌نشدن قوانین حمایتی شاهد گسترش این روابط و شدت‌یافتن سطح بهرهکشی از زنان خواهیم بود.
نعمت اله شیری؛ مژگان خوش مرام؛ آذرمیدخت رضایی؛ کیومرث زرافشانی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف اصلی بررسی تأثیر ابعاد توانمندی روانشناختی بر رفتار کارآفرینانه در بین زنان روستایی شهرستان مرودشت انجام شد. جامعۀ آماری پژوهش شامل تمام جمعیت فعال (15 تا 65 سال) زنان روستایی شهرستان مرودشت بودند که با استفاده از جدول بارتلت و همکاران، 227 نفر از آنها به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحلهای انتخاب شدند. ابزار ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف اصلی بررسی تأثیر ابعاد توانمندی روانشناختی بر رفتار کارآفرینانه در بین زنان روستایی شهرستان مرودشت انجام شد. جامعۀ آماری پژوهش شامل تمام جمعیت فعال (15 تا 65 سال) زنان روستایی شهرستان مرودشت بودند که با استفاده از جدول بارتلت و همکاران، 227 نفر از آنها به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحلهای انتخاب شدند. ابزار اصلی پژوهش پرسشنامه‌ای استاندارد بود که روایی آن را اعضای هیئت علمی رشته‌های روانشناسی و کارآفرینی دانشگاه رازی و پایایی آن را به‌واسطۀ محاسبۀ ضریب آلفای کرونباخ بررسی کردند. تجزیه و تحلیل داده‌ها در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS نسخۀ 26 و SmartPLS نسخه سه انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد که وضعیت رفتار کارآفرینانه در بین زنان روستایی شهرستان مرودشت در حدّ متوسط (3) بود. نتایج مدل‌سازی معادلات ساختاری نشان داد که متغیرهای نهفته احساس معناداری، احساس اثرگذاری و احساس خودکارآمدی، تأثیر مثبت و معناداری بر رفتار کارآفرینانه در بین زنان روستای شهرستان مرودشت داشتند، این در حالی است که تأثیر معنادار احساس خودتعیینی بر رفتار کارآفرینانه در میان زنان روستایی شهرستان مرودشت تأیید نشد. افزون بر این، نتایج نشان که ابعاد توانمندی روانشناختی حدود 46درصد از تغییرات واریانس رفتار کارآفرینانه در بین زنان روستایی شهرستان مرودشت را تبیین کرد. درنهایت، دستاوردهای نظری و کاربردی حاصل از این مطالعه برای کمک به پژوهشگران و سیاست‌گذاران به بحث گذاشته شد.
unknown
دوره 1، شماره 6 ، تیر 1382
چکیده
پوشش و جامعیت تامین اجتماعی و کیفیت بهره مندی از مزایای آن یکی از شاخص های توسعه اجتماعی محسوب می شود. از دیدگاه این مقاله – تامین اجتماعی اساساً موضوعی زنانه است و زنان به لحاظ ویژگی های زیستی ( طول عمر بیشتر از مردان و سالمندی بیشتر ) و شرایط فرهنگی و اجتماعی خاص ( ریسک پذیری بیشتر در مقابل طلاق و فروپاشی خانواده ) بیش از مردان نیازمند ...
بیشتر
پوشش و جامعیت تامین اجتماعی و کیفیت بهره مندی از مزایای آن یکی از شاخص های توسعه اجتماعی محسوب می شود. از دیدگاه این مقاله – تامین اجتماعی اساساً موضوعی زنانه است و زنان به لحاظ ویژگی های زیستی ( طول عمر بیشتر از مردان و سالمندی بیشتر ) و شرایط فرهنگی و اجتماعی خاص ( ریسک پذیری بیشتر در مقابل طلاق و فروپاشی خانواده ) بیش از مردان نیازمند حمایت های تامین اجتماعی هستند . این در حالی است که آنان به دلیل شرایط نابرابر با مردان در بازار کار ، محدودیت های فرهنگی و مسئولیت های اجتماعی – مجال کمتری برای حضور اقتصاد رسمی و بهره مندی از مزایای تامین اجتماعی دارند . مقاله برای بهبود وضعیت زنان از نظر تامین اجتماعی - با مروری بر رویکردهای بین الملی سه موضوع مهم – فردیت بخشیدن به حقوق زنان – رسمیت بخشیدن به فعالیت های غیر رسمی و گسترش مفهوم تامین اجتماعی و توسل به سایر انواع نظام های حمایت اجتماعی را مطرح می کند .
unknown
دوره 1، شماره 7 ، آذر 1382
چکیده
جامعه پذیری جنسیتی فرایند باز تولید نا برابرهای جنسیتی است . گذار جوامع از وضعیت سنتی به مدرن و ضرورت تغییر ساختارها و ارزش های کهن و باز تعریف هویت انسانی زنان و مردان – نیازمند بررسی های جامعه شناسان و صاحب نظران علوم اجتماعی است . هدف این پژوهش بررسی تحول الگوی جامعه پذیری جنسیتی در یک جامعه روستایی است که با روش کیفی و با استفاده ...
بیشتر
جامعه پذیری جنسیتی فرایند باز تولید نا برابرهای جنسیتی است . گذار جوامع از وضعیت سنتی به مدرن و ضرورت تغییر ساختارها و ارزش های کهن و باز تعریف هویت انسانی زنان و مردان – نیازمند بررسی های جامعه شناسان و صاحب نظران علوم اجتماعی است . هدف این پژوهش بررسی تحول الگوی جامعه پذیری جنسیتی در یک جامعه روستایی است که با روش کیفی و با استفاده از تکنیک مصاحبه گروهی متمرکز و مشاهده مشارکتی انجام شده است . در این پژوهش نحوه یاد گیری نمادها ، هنجارها و نقش های جنسیتی در زندگی اجتماعی ، دگرگونی ساختاری در خانواده ،و همچنین تحول جامعه پذیری جنسیتی بین زنان و مردان و میان سه نسل بررسی شده است . نتایج به دست آمده از پژوهش حاکی از تحولی وسیع و نامتوازن در فرایند جامعه پذیری جنسیتی نسل جدید است. تفاوت سطح توقعات و انتظارات زنان جوان با واقعیات موجود ، تنش ها و تضادهای گوناگونی بین نیروهای اجتماعی ایجاد کرده است .
حسن کارنامه حقیقی؛ نعمت الله اکبری
دوره 3، شماره 1 ، فروردین 1384
چکیده
این مقاله با استفاده از رویکرد کمی و کیفی، افزایش سهم و مشارکت زنان در آموزش عالی را مورد بررسی قرار می دهد. شواهد و بررسی ها نشان می دهد که بعد از انقلاب اسلامی ایران، خصوصاً در سال های اخیر ، مشارکت زنان در آموزش عالی، حداقل از نظر کمی افزایش یافته است. در ادامه، بر اساس مدل رشد تعمیم یافته سولو – سوان و با استفاده از تکنیک Pooling ، همگرایی ...
بیشتر
این مقاله با استفاده از رویکرد کمی و کیفی، افزایش سهم و مشارکت زنان در آموزش عالی را مورد بررسی قرار می دهد. شواهد و بررسی ها نشان می دهد که بعد از انقلاب اسلامی ایران، خصوصاً در سال های اخیر ، مشارکت زنان در آموزش عالی، حداقل از نظر کمی افزایش یافته است. در ادامه، بر اساس مدل رشد تعمیم یافته سولو – سوان و با استفاده از تکنیک Pooling ، همگرایی تقاضای اجتماعی زنان برای آموزش عالی در استان های مختلف کشور، طی سال های 81-1362 مورد بررسی قرار می گیرد. برآورد مدل همگرایی برای زنان، در حالت کلی(81-1362) نشان می دهد که همگرایی میان استان های مختلف کشور از لحاظ تقاضای جتماعی زنان برای آموزش عالی در هر دو مقطع زمانی به صورت همگرا حرکت کرده اند. به منظور مقایسه زنان و مردان، برآوردها نشان می دهد که سرعت همگرایی مردان و زنان متفاوت است، به طوری که در دوره زمانی 71-62 و 81-72 ، سرعت همگرایی تقاضای اجتماعی زنان برای آموزش عالی بیش از مردان بوده و این به معنی متفاوت بودن همگرایی در تقاضای اجتماعی برای آ؛موزش عالی بین مردان و است.
تقاضای اجتماعی برای آموزش عالی
مرتضی شیرودی
دوره 3، شماره 2 ، مرداد 1384
چکیده
این مقاله به بررسی نقش سیاسی و اجتماعی زنان در جامعه معاصر ایرانی در سه دوره ؛ پیش از انقلاب مشروطه ، حین انقلاب مشروطه و پس از آن می پردازد. این مقاله با ذکر شواهدی تاریخی ضمن رد دیدگاه هایی که یا نقشی منفعلانه و حاشیه ای برای زنان ایرانی در جنبش های اجتماعی در دوره های فوق قائلند و یا ارزیابی منفی از عملکرد اجتماعی زنان دارند. دیدگاه ...
بیشتر
این مقاله به بررسی نقش سیاسی و اجتماعی زنان در جامعه معاصر ایرانی در سه دوره ؛ پیش از انقلاب مشروطه ، حین انقلاب مشروطه و پس از آن می پردازد. این مقاله با ذکر شواهدی تاریخی ضمن رد دیدگاه هایی که یا نقشی منفعلانه و حاشیه ای برای زنان ایرانی در جنبش های اجتماعی در دوره های فوق قائلند و یا ارزیابی منفی از عملکرد اجتماعی زنان دارند. دیدگاه سومی را مطرح می کند که مطابق آن زنان ایرانی را دارای نقش جدی و تعیین کننده در تحولات اجتماعی ایران می داند مسئله دیگری که در این مقاله به آن پرداخته می شود این است که این مشارکت از سوی کدام قشر از زنان بوده است. شواهد تاریخی نشان می دهد که عامه زنان مسلمان و نه زنان غرب گرا یا شرق گرا دارای نقش تعیین کننده در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی بوده اند.
فریده حمیدی
دوره 2، شماره 3 ، مهر 1383
چکیده
پژوهش حاضر در مرحله اول به بررسی ساخت خانواده دختران فراری و نیز چگونگی عملکرد آن در سه سازه « نقش های خانوادگی »، «حل مشکل»، «ابراز عواطف» می پردازد. بدین منظور 50 نفر از دختران فراری در مجتمع قضایی ارشاد، مرکز مداخله در بحران بهزیستی ، خانه ریحان ، کانون اصلاح و تربیت و آموزش و پرورش منطقه یک شهر تهران انتخاب شدند. در مرحله دوم جهت اعمال ...
بیشتر
پژوهش حاضر در مرحله اول به بررسی ساخت خانواده دختران فراری و نیز چگونگی عملکرد آن در سه سازه « نقش های خانوادگی »، «حل مشکل»، «ابراز عواطف» می پردازد. بدین منظور 50 نفر از دختران فراری در مجتمع قضایی ارشاد، مرکز مداخله در بحران بهزیستی ، خانه ریحان ، کانون اصلاح و تربیت و آموزش و پرورش منطقه یک شهر تهران انتخاب شدند. در مرحله دوم جهت اعمال مداخلات درمانی (خانواده درمانی سیستمی و روان درمانگری حمایتی) پانزده نفر از آنان که بر اساس مقیاس سنجش خانواده مک مستر که دارای نرم ایرانی است، دارای ساخت خانوادگی ناکارآمد بودند، به همراه خانواده های خود در ده جلسه درمانی شرکت کردند.نتایج بر اساس آزمون های پیشرفته آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان می دهد:
الف – مسائلی چون عدم تفاهم و ناسازگاری بین والدین، پرجمعیت بودن اعضای خانواده، پایین بودن سطح تحصیلات والدین، ارتباط سرد و خصمانه تؤام با ترس شدید بین اعضای خانواده، وجود تنبیه و فقدان تشویق در طول دوران درمان، وابستگی به مواد مخدر و سابقه حبس در بین اعضای خانواده دختران فراری از جمله مشکلات دوران درمان آنها به شمار می رود.
ب – ساخت خانواده دختران فراری ناکارآمد است.
ج – دختران فراری در سازه های « نقش های خانوادگی » ، «حل مشکل »و «ابراز عواطف» عملکردی پایین تر از افراد بهنجار جامعه دارند.
د- کاربرد خانواده درمانی سیستمی ، به همراه درمانگری حمایتی به بهبود ساخت خانواده دختران فراری و عملکرد آنان منتهی می شود.
امیر رستگار خالد
دوره 2، شماره 2 ، تیر 1383
چکیده
پیدایش و افزایش خانواده های دو شغله که در آن زن و شوهر هر دو شاغل و دارای درآمد هستند، از تحولات اجتماعی کشور است. این سبک از زندگی خانوادگی به رغم بهره مندی از فواید ترکیب نقش، به دلیل نادیده گرقتن تقسیم سنتی کار در خانواده و نیز پذیرش و ایفای تعهدات بیشتر و جدیدتر، با فشارهایی مواجه است. یکی از این فشارها، تعارض کار / خانواده است که ...
بیشتر
پیدایش و افزایش خانواده های دو شغله که در آن زن و شوهر هر دو شاغل و دارای درآمد هستند، از تحولات اجتماعی کشور است. این سبک از زندگی خانوادگی به رغم بهره مندی از فواید ترکیب نقش، به دلیل نادیده گرقتن تقسیم سنتی کار در خانواده و نیز پذیرش و ایفای تعهدات بیشتر و جدیدتر، با فشارهایی مواجه است. یکی از این فشارها، تعارض کار / خانواده است که چنانچه مدیریت نشود، می تواند پیامدهای ناخواسته بر انسجام اجتماعی و کارکردهای خانواده و نیز سلامت روانی و اجتماعی اعضای آن داشته باشد. این مقاله ضمن شناسایی تأثیر حمایت اجتماعی به نوان یک منبع مقابله با فشار و سازو کارهای آن، بع انتظارات ناشی از نقش های جنسیتی می پردازد. به همین منظور پژوهشی به روش پیمایشی، با انتخاب نمونه های تصادفی از خانواده دو شغله شهر تهران انجام شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که دلایل بروز تعارض کار / خانواده و انتخاب راه های مقابله با آن، متأثر از الگوی سنتی تقسیم کار جنسیتی است. زنان به برخورداری از حمایت خانوادگی تمایل دارند و مردان حمایت شغلی را برای مقابله با فشار بر می گزینند.
باقر ساروخانی؛ مریم رفعت جاه
دوره 2، شماره 1 ، فروردین 1383
چکیده
افزایش میزان تحصیلات و اشتغال زنان، از سویی، موجب مشروعیت نقش های زنان در خانواده سنتی(پدر سالار) می شود و، از سوی دیگر ، دشواری همامنگی نقش های سنتی با نقش های جدید ، به بحران هویت زنان منتهی می شود. در نتیجه ، زنان خود باید به باز تعریف هویت اجتماعی خویش بپردازند. در پژوهش حاضر، عواملی که زنان را به تأمل در هویت های سنتی، مقاومت در برابر ...
بیشتر
افزایش میزان تحصیلات و اشتغال زنان، از سویی، موجب مشروعیت نقش های زنان در خانواده سنتی(پدر سالار) می شود و، از سوی دیگر ، دشواری همامنگی نقش های سنتی با نقش های جدید ، به بحران هویت زنان منتهی می شود. در نتیجه ، زنان خود باید به باز تعریف هویت اجتماعی خویش بپردازند. در پژوهش حاضر، عواملی که زنان را به تأمل در هویت های سنتی، مقاومت در برابر کایشه های جنسیتی و باز تعریف هویت اجتماعی قادر می سازد در دو سطح فردی و ساختاری بررسی شده است.روش پژوهش ترکیبی از دو روش پیمایشی و مصاحبه عمیق است. نتایج نشان می دهد که موقعیت ساختاری ، در مقایسه با هویت شخصی، تأثیر بیشتری در بازتعریف هویت اجتماعی زنان و مقاومت آنها در برابر کلیشه های جنسیتی داشته است و تأثیر تحصیلات در بازتعریف هویت اجتماعی زنان بیشتر از اشتغال بوده است. زنان مذهبی دارای تحصیلات دانشگاهی دچار عدم انسجام هویتی هستند که با ارتقا به سطوح تحصیلی بالاتر و بازاندیشی در هویت های مذهبی و سنتی تا حدود زیادی بر تعارض هویتی فائق می آیند.
