جامعه شناسی
مریم سروش؛ شعله بحرانی
چکیده
با توجه به کاهش شدید نرخ باروری، براساس داده‌های سرشماری سال 1390، این سؤال مطرح می‌شود که عوامل فرهنگی از جمله سطح دینداری در این وضعیت تا چه حد مؤثر است و تعداد ایده‌آل فرزند از نظر زنان متأهل چقدر است و دینداری چه ارتباطی با نگرش به فرزند و نگرش‌های جنسیتی زنان متأهل دارد. برای پاسخ به این پرسش، با استفاده از روش پیمایشی و ...
بیشتر
با توجه به کاهش شدید نرخ باروری، براساس داده‌های سرشماری سال 1390، این سؤال مطرح می‌شود که عوامل فرهنگی از جمله سطح دینداری در این وضعیت تا چه حد مؤثر است و تعداد ایده‌آل فرزند از نظر زنان متأهل چقدر است و دینداری چه ارتباطی با نگرش به فرزند و نگرش‌های جنسیتی زنان متأهل دارد. برای پاسخ به این پرسش، با استفاده از روش پیمایشی و پرسشنامة محقق‌ساخته، این موضوع در بین 400 نفر از زنان متأهل شیراز با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای بررسی شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که گرچه دینداری رابطة معناداری با تعداد واقعی فرزندان دارد، دربارة تعداد ایده‌آلِ فرزند وفاق چشمگیری بین زنان متأهل وجود دارد و این امر ارتباطی با میزان دینداری آن‌ها نداشته است. نگرش به نقش‌های جنسیتی رابطة معناداری با تعداد ایده‌آل فرزند داشته است که این رابطه با کنترل متغیرهای زمینه‌ای هم معنادار باقی می‌ماند. نتایج تحلیل‌های چندمتغیره نشان می‌دهد دینداری سهم ناچیزی در تعیین تعداد فرزند داشته و فقط 4/1 درصد از واریانس را تبیین می‌کند و نکتة درخور توجه آنکه تحصیلات به‌تنهایی تعیین‌کنندۀ 40 درصد از واریانس تعداد فرزندان است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که کاهش نرخ رشد جمعیت از عوامل فرهنگی نظیر فرایند جهانی‌شدن و چرخش ارزش‌های جمع‌گرایانه به فردگرایانه تأثیر پذیرفته است.
مهری بهار؛ علی حاجی محمدی
دوره 9، شماره 4 ، اسفند 1390، ، صفحه 43-72
چکیده
بازنمایی زنان در رسانه‌ها، یکی از مسائل مهم اجتماعی و فرهنگی به ویژه در رسانه ملی صداوسیما است. آگهی-های بازرگانی در این رسانه به عنوان ژانر تلویزیونی، علاوه بر پیامی درباره کالا و خدمات، گفتمان ثانویه‌ای را درباره جامعه، فرهنگ و نقش‌های جنسیتی برمی‌سازد. هدف اصلی این مقاله بررسی قرائت‌ها و خوانش‌های زنان از آگهی‌های بازرگانی ...
بیشتر
بازنمایی زنان در رسانه‌ها، یکی از مسائل مهم اجتماعی و فرهنگی به ویژه در رسانه ملی صداوسیما است. آگهی-های بازرگانی در این رسانه به عنوان ژانر تلویزیونی، علاوه بر پیامی درباره کالا و خدمات، گفتمان ثانویه‌ای را درباره جامعه، فرهنگ و نقش‌های جنسیتی برمی‌سازد. هدف اصلی این مقاله بررسی قرائت‌ها و خوانش‌های زنان از آگهی‌های بازرگانی تلویزیون پیرامون بازنمایی نقش‌های جنسیتی از منظر مطالعات فرهنگی است. برای دست-یابی به این هدف، از روش کیفی مصاحبه گروهی متمرکز، استفاده شده و سپس برداشتهای مصاحبه شوندگان تحلیل گردید. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که آگهی‌های بازرگانی توجهی به تحولات فرهنگی- اجتماعی و تغییر نقش‌های جنسیتی در جامعه در جنبههای مختلف نداشته، بلکه بیانگر بازنمایی از وضعیت گروه حداقلی از زنان میباشد. در حال حاضر، گروههای مختلف زنان وارد گفتمانهای مختلف شده‌اند و به تدریج وارد گفتمانهای دیگر نیز خواهند شد. در صورت ادامه این روند از سوی گروههای مختلف زنان و عدم بازنمایی یا سوءبازنمایی از آن‌ها در رسانه، مخاطبانی که خوانشی معارض با برنامهها دارند، به بازاندیشترین گروهها تبدیل خواهند شد.
یعقوب فروتن
دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1390، ، صفحه 39-80
چکیده
افزایش چشمگیر میزان اشتغال زنان در جهان از نیمه دوم قرن بیستم به بعد، به عنوان مهم‌ترین مشخصه «انقلاب در نقش‌های جنسیتی» نامیده شده است (دیویس 1984، کوتر و همکاران 2001). در ایران، علی‌رغم توانمندی‌های قابل توجه زنان و پیشرفت‌های برجسته‌ای که طی سال‌های اخیر در خصوص عناصر زمینه‌ساز افزایش مشارکت آنان در بازار کار به وقوع پیوسته است ...
بیشتر
افزایش چشمگیر میزان اشتغال زنان در جهان از نیمه دوم قرن بیستم به بعد، به عنوان مهم‌ترین مشخصه «انقلاب در نقش‌های جنسیتی» نامیده شده است (دیویس 1984، کوتر و همکاران 2001). در ایران، علی‌رغم توانمندی‌های قابل توجه زنان و پیشرفت‌های برجسته‌ای که طی سال‌های اخیر در خصوص عناصر زمینه‌ساز افزایش مشارکت آنان در بازار کار به وقوع پیوسته است (مانند افزایش تحصیلات زنان به ویژه تحصیلات دانشگاهی، افزایش میانگین سن ازدواج، کاهش سطح باروری و روند فزاینده نگرش موافق با اشتغال زنان)، میزان مشارکت زنان در بازار کار همچنان پایین است. معمولاً سطح پایین اشتغال زنان به میزان قابل ملاحظه‌ای ریشه در زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی دارد که از طریق سیستم‌های آموزشی و متون درسی بازتولید می‌شود. در این تحقیق با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا، مهم‌ترین الگوها و ویژگی‌های اشتغال زنان در متن و تصاویر کتاب‌های درسی سه مقطع تحصیلی ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان مورد مطالعه قرار گرفته است. مطابق نتایج این تحقیق، الگوی سنتی تفکیک نقش‌های جنسیتی داخل و خارج خانه و مدل «مرد، نان آور خانوار» (مک دونالد 2000) به وضوح در این کتاب‌های درسی بازنمایی شده است. تنوع شغلی بسیار محدود و همجنس بودن افرادی که زنان شاغل با آنان سروکار دارند، نیز از مهم‌ترین ویژگی‌های بازنمایی اشتغال زنان در کتاب‌های درسی محسوب می‌شود. به علاوه، تفاوت‌های مهم و قابل ملاحظه‌ای در خصوص الگوها و ویژگی‌های اشتغال زنان بر حسب مقاطع تحصیلی، پایه تحصیلی و عناوین کتاب‌های درسی در این تحقیق مشاهده گردید.
مهدی منتظر قائم؛ مریم نورایی نژاد
دوره 8، شماره 3 ، مهر 1389
چکیده
تکنولوژی با ورود به عرصه‌های فردی و جمعی سبب تغییراتی شده است که انتظار می‌رود در درازمدت به دگرگونی‌های اساسی در تعاریف سنتی از وظایف زن و مرد منجر شود. در این میان، تکنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطی (ICT's) از جمله تکنولوژی‌هایی هستند که با ورود به عرصـه‌ی کار و زندگـی، سبب تغییـرات بسیاری شده‌اند. این تکنولوژی‌ها دربرگیرنده‌ی ...
بیشتر
تکنولوژی با ورود به عرصه‌های فردی و جمعی سبب تغییراتی شده است که انتظار می‌رود در درازمدت به دگرگونی‌های اساسی در تعاریف سنتی از وظایف زن و مرد منجر شود. در این میان، تکنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطی (ICT's) از جمله تکنولوژی‌هایی هستند که با ورود به عرصـه‌ی کار و زندگـی، سبب تغییـرات بسیاری شده‌اند. این تکنولوژی‌ها دربرگیرنده‌ی تلفیق اطلاعات و ارتباطاتی هستند که جهان را به سمت یک جامعه‌ی اطلاعاتی و دانش‌مدار، فارغ از امتیازاتی چون جنسیت رهنمون می‌سازد. اینترنت به‌عنوان بارزترین وجه این تکنولوژی‌ها، با گسترش روزافزون خود در حال شکل دادن فضایی جدید است. زنان نیز که در توزیع قدرت از جایگاه «اولین‌ها» برخوردار نیستند، و طبق تعاریف سنتی بیشتر در نقش‌های مادری و همسری دیده می‌شوند، می‌توانند با بهره‌گیری از این امکان جدید، ابتدا از فشارهای این تعاریف بکاهند و سپس به ارتقای شغلی دست یابند. قابلیتهای انعطافی تکنولوژی‌های اطلاعاتی و مخصوصاً اینترنت به‌عنوان ابزاری برای کاستن از فشارهای سنتی، اجتماعی و فرهنگی در عرصه‌ی کار و شغل زنان در کنار آمدن با تضاد میان نقش‌های خانگی و شغلی‌شان، زمینه‌ی اصلی این کار پژوهشی بوده است. نتایج این کار نشان‌دهنده‌ی کاربرد اینترنت به‌عنوان ابزار مدیریتی در کاستن از تضادهای میان زندگی خانوادگی و شغلی و برقراری تعادل میان زندگی خانوادگی و حرفه‌ای برای زنان متخصص (اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران) است.
محمد سعید ذکایی؛ معصومه قاراخانی
دوره 5، شماره 1 ، شهریور 1386
چکیده
در اغلب فرهنگ‌ها فرایند زنانگی در دختران جوان کمتر با اهمیت تلقی شده و به عنوان موضوعی در حوزة مطالعات جنسیت کمتر مورد توجه قرار گرفته است. طرز تلقی دختران از زنانگی، نحوة پذیرش و ایفاء ارزش‌های زنانگی توسط دختران از موضوعات قابل تأمل در بررسی زنانگی در میان دختران جوان است. در این پژوهش با شیوة نمونه‌گیری تصادفی هدفمند و تغییرات ...
بیشتر
در اغلب فرهنگ‌ها فرایند زنانگی در دختران جوان کمتر با اهمیت تلقی شده و به عنوان موضوعی در حوزة مطالعات جنسیت کمتر مورد توجه قرار گرفته است. طرز تلقی دختران از زنانگی، نحوة پذیرش و ایفاء ارزش‌های زنانگی توسط دختران از موضوعات قابل تأمل در بررسی زنانگی در میان دختران جوان است. در این پژوهش با شیوة نمونه‌گیری تصادفی هدفمند و تغییرات بیشینه و تعیین حجم نمونه به شیوة ایدئال نمونه‌گیری، به توصیف برداشت دختران از ارزشها، عمل به کلیشهها، نقشها و هنجارهای جنسیتی در آنان پرداختهایم. یافتههای این پژوهش مقدماتی با توجه به رویکرد کیفی (مصاحبههای گروهی و فردی) نشان می‌دهد زنانگی در دختران جوان با پذیرش نقشها و هنجارهای متناسب با موقعیت اجتماعی و مقتضیات سنی تعریف می‌شود. علاوه بر این تصویری که آن‌ها از ارزش‌های زنانگی و نقش‌های زنانه ارائه مینمایند مبتنی بر تصورات قالبی و برداشتهای رایج در اینباره است. دختران جوان به موازات توجه به نقشها و فعالیتهای اجتماعی زنان به نقش‌های رایج زنانه مبتنی بر تقسیم کار جنسیتی و تعریف زن از منظری مردانه گرایش دارند.
