نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده گردشگری، دانشگاه سمنان

2 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی توسعۀ جهانگردی، دانشگاه سمنان

چکیده

با توجه به وجود نابرابری‌های جنسیتی که عمدتاً در بسیاری از جوامع علیه زنان دیده می‌شود، بحث توانمندسازی آن‌ها در سال‌های اخیر اهمیت خاصی یافته است. در این زمینه، تحقیقات بسیاری به رابطۀ کارایی نقش اکوتوریسم در توانمندسازی جامعۀ محلی، از طریق جلب مشارکت آنان در فعالیت‏های گردشگری، تأکید کرده است. با توجه به این موضوع، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی نقش توسعۀ اکوتوریسم بر ابعاد مختلف توانمندسازی زنان روستایی، با بهره‏گیری از روش پیمایشی انجام شد. جامعۀ آماری این تحقیق، زنان روستای شیب‏دراز جزیرۀ قشم بودند که در طرح حفاظتی «لاک‏پشت‏های دریایی پوزه‌عقابی» با تأکید بر توسعۀ اکوتوریسم و صنایع‌دستی مشارکت داشتند. جهت گردآوری داده‏ها نیز از پرسشنامۀ محقق‌ساخته استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که توسعة‏ اکوتوریسم میزان توانمندسازی اجتماعی، اقتصادی، و روانی زنان را به‌طور معناداری در روستای مطالعه‌شده افزایش داده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Ecotourism and empowerment of rural women (Case study: Shibderaz village, Qeshm Island)

نویسندگان [English]

  • Leila Vossoughi 1
  • Mahdieh Ghasemi 2

1 Assistant Professor, Tourism Faculty, Semnan University, Iran

2 Master of Tourism Planning, Semnan University, Iran

چکیده [English]

Regarding gender inequality in many communities, empowerment of women has become an important subject and received more attention in recent years. Results of many researches show that tourism especially ecotourism affects women empowerment in its different aspects by making them interested in participating tourism activities. Based on findings of previous researches, the current study aims to assess the role of ecotourism development on empowerment of rural women using a descriptive survey method. The population consists of women of Shib-Deraz in Qeshm Island who participate in environmental plan of “conservation of Eretmochelys Embricate “with an emphasis on ecotourism and handicrafts”. A questionnaire was designed based on a theoretical framework. Results show that development of ecotourism can influence social, psychological and economic empowerment of rural women.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ecotourism
  • Empowerment
  • rural women
  • Shibderaz village
[1] اکبرپورسراسکانرود، محمد؛ نوربخش، فاطمه (1389). «نقش اکوتوریسم در توسعة پایدار شهری و روستایی نمونۀ موردی جزیرۀ قشم»، فصلنامۀ مسکن و محیط روستا، ش132، ص61ـ76.
[2] آذری، نیما (1385). «گزارش پروژۀ اکوتوریسم جزیرۀ قشم شیب‌دراز، با هدف ارتقای سطح معیشت جامعة محلی با تکیه بر حفاظت از لاک‏پشت پوزه‏عقابی»، بخش کمک‏های کوچک تسهیلات محیط زیست جهانی سازمان ملل متحد، مؤسسۀ آوای طبیعت پایدار.
[3] برقی، حمید و همکاران (1391). «برنامه‏ریزی توسعۀ پایدار گردشگری در منطقۀ خلیج فارس (مطالعۀ موردی: جزیرۀ قشم)»، مجلۀ علمی‌ـ پژوهشی برنامه‏ریزی فضایی، س2، ش3 (پیاپی 7)، ص75ـ94.
[4] خانی، فضیله و همکاران (1391). «ارائۀ الگوی توانمندسازی زنان روستایی استفاده‌کننده ازICT»، توسعۀ روستایی، دورۀ 4، ش1.
[5] خانی، فضیله (1390). «تحلیل جنسیتی از درک آثار گردشگری روستایی، (روستاهای کن و سولقان)»، فصلنامۀ توسعۀ روستایی، دورۀ3، ش1.
[6] ــــــــــ (1388). «جنسیت و گردشگری»، رشد علوم اجتماعی، دورۀ12، ش42.
[7] خواجه‌شکوهی، علیرضا؛ خوش‏فر؛ علیرضا؛ لیلا، کریمی (1391). «نقش گردشگری در توانمندسازی زنان روستایی (مورد مطالعه: روستای زیارت شهرستان گرگان)»، مجلۀ برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری، س اول، ش3، ص 95ـ114.
[8] دشتی، سولماز و همکاران (1391). «ارائۀ مدل برنامه‌ریزی کاربردی اراضی جهت توسعۀ گردشگری در جزایر خلیج فارس (مطالعۀ موردی جزیرۀ قشم)»، فصلنامۀ علمی‌ـ پژوهشی اکوبیولوژی تالاب، س4، دورۀ4، ش13،ص 49ـ61.
[9] رحمانی، مریم و همکاران (1387). «نقش اعتبارات خرد در توانمندسازی زنان»، مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، ش18،ص105ـ132.
[10] رضایی، زهرا (1388). «توانمندسازی زنان در فرایند توسعه»، پژوهشنامه‏، ش42، ص57ـ82.
رضوانی، محمدرضا و همکاران (1391). «تأثیر گردشگری بر تقویت نگرش‏های کارآفرینانه در مناطق روستایی»، فصلنامۀ پژوهش‏های روستایی، س3، ش2، ص153ـ174.
[11] ریاضی، برهان (1386). «بررسی روابط زیست‌سنجی لاک‌پشت عقابی در سواحل قشم»، مجلۀ علوم و تکنولوژی محیط زیست، دورۀ9، ش4.
[12] شکوری، علی و همکاران (1386). «مؤلفه‏های توانمندی زنان و تبیین عوامل مؤثر بر آن‌ها»، زن در توسعه و سیاست، ش17، ص1ـ26.
[13] غنیان، منصور و همکاران (1389). «تحلیل ابعاد گردشگری روستایی با رویکرد جنسیتی از دیدگاه جامعۀ میزبان»، زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، دورۀ 8، ش3، ص93ـ109.
[14] فرجی‌راد، عبدالرضا؛ احسانی، افسانه (1390). «بررسی تأثیر اقامتگاه‏های محلی (خوشه‏سار بوم‏گردی) بر ارتقای سطح زندگی جامعة محلی»، فصلنامۀ علمی‌ـ پژوهشی جغرافیایی سرزمین، س8، ش30، ص 63ـ77.
[15] کتابی، محمود و همکاران (1382). «توانمندسازی زنان برای مشارکت در توسعه»، پژوهش زنان، دورۀ 1، س3، ش7.
[16] Afifi, G. M., & Al-Sherif, N., 2014,WomenOcuupational Empowerment in the Omani Tourism Sector, European journal of tourism, hospitality and recreation Vol. 5, Issue 1, pp 53-84.
[17] Anderson, W., 2009, Promoting Ecotourism through Networks: Balearic Islands. Journal of Ecotourism. Vol. 8 No.1, pp 51-69.
[19] Barry, Katherine S., 2012,Women Empowerment and Community Development through Ecotourism, Capstone Collection. Paper 2579.
[19] Boley, B. B., & McGehee, N. G., 2014, Measuring empowerment: Developing and validating the Resident Empowerment through Tourism Scale (RETS), Tourism Management, vol. 45,pp 85-94.
[20] Cole, S. 2006. Information and empowerment: The keys to achieving sustainable tourism. Journal of Sustainable Tourism, 14 (6), pp 629-644.
[21] Dorobantu, M. R., & Nistoreanu, P., 2012,Rural Tourism and Ecotourism–the Main Priorities in Sustainable Development Orientations of Rural Local Communities in Romania.
[22] Dunn, S. F. 2007. Toward empowerment: Women and community-based tourism in Thailand (Doctoral dissertation, Uni of Oregon).
[23] Eshun, G. ,2011, Ecotourism development in Ghana: a postcolonial study with focus on Boabeng-Fiema Monkey National Park (Doctoral dissertation, University of Leicester).
[24] Garrod, B., & Wilson, J. C., (Eds.), 2003, MarineEcoturism: Issues and Experiencies, Channel View Publications.
[25] Höckert, E. 2009. Sociocultural sustainability of rural community-based tourism, .Lapin yliopiston matkailun ja liiketoiminnan tiedekunnan julkaisuja B: 5.
[26] Holtz, C., & Edwards, S.,2003, Linking biodiversity and sustainable tourism policy. Ecotourism policy and planning.
[27] Jackson, M. A. ,2010, Empowering women of Nepal: an experience of empowerment in the land of the Himalaya(Doctoral dissertation, PRESCOTT COLLEGE).
[28] Kiss, A. 2004. Is community-based ecotourism a good use of biodiversity conservation funds?. Trends in Ecology & Evolution, 19 (5), 232-237.
[29] Ontiveros, M. M. & Carrillo ,2015. Tourism, female work and women's empowerment at Bahía1s de Huatulco, Oaxaca. Estudios y Perspectivas en Turismo, Vol. 24 No. 2 pp 316-335.
[30] Pasape, L., Anderson, W., & Lindi, G. (2014). Sustaining Ecotourism in Tanzania through Community Empowerment, Journal of tourism Research vol.7.
[31] Pleno, M. J. L. 2006. Ecotourism projects and women's empowerment: A case study in the province of Bohol, Philippines.
[32] Sabina, J. M., & Nicolae, J. C., 2013,Gender Trends in Tourism Destination, Procedia-Social and Behavioral Sciences,Vol. 92.
[33] Scheyvens, R. (1999). Ecotourism and the empowerment of local communities, Tourism management, 20(2), pp 245-249.
[34] Scheyvens, R., 2000, Promoting women's empowerment through involvement in ecotourism: Experiences from the Third World, Journal of sustainable tourism,Vil. 8. No. 3,pp 232-249.
[35] Scheyvens, R., 2007, Exploring the tourism-poverty nexus. Current Issues in Tourism, Vol. 10.No. 2-3 pp. 231-254.
[36] Stronza, A., & Gordillo, J., 2008, Community views of ecotourism. Annals of Tourism Research, Vol.35. No. 2.
[37] Sutawa, G. K., 2012, Issues on Bali Tourism Development and Community Empowerment to Support Sustainable Tourism Development. Procedia Economics and Finance, Vol. 4.N. 1.
[38] Thampi, S. P., 2005, Ecotourism in Kerala, India: Lessons from the eco-development project in Periyar Tiger Reserve. International Ecotourism Monthly, vol. 13, No. 6.
[39] Thien, O. S. 2009 women empowerment through tourism from social entrepreneurship perspective.
[40] Walter, P. & Tran, L., 2014. Ecotourism, gender and development in northern Vietnam. Annals of Tourism Research, 44, pp 116-130.
[41] Wang, H., Guan, Y., & Wang, Z., 2013,Analysis on Present Situation and Countermeasures of Rural Ecotourism in Jiangsu Province. Asian Agricultural Research. vol. 5. No. 4.
[42] Wearing, S., & Neil, J.,2009, Ecotourism: impacts, potentials and possibilities?. Routledge.