نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم‌اجتماعی دانشگاه تبریز

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعۀ دانشگاه تبریز

3 استادیار گروه علوم‌ اجتماعی دانشگاه خوارزمی

چکیده

مقالۀ حاضر با اتخاذ رویکردی فرهنگی و در چارچوب جامعه‌شناسی اقتصادی به مطالعات بنگاه‏های اقتصادی خانوادگی در شهر تهران پرداخته است. روش آن کیفی بوده و پس از مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافته با 25 نفر از مدیرعاملان بنگاه‌های اقتصادی از طریق کدگذاری و مقوله‌سازی به تجزیه و تحلیل یافته‌ها پرداخته است. هدف آن بررسی و بازسازی معنایی نقش و جایگاه زنان در این نوع کسب‌وکارها از دید پاسخ‌گویان بوده است. طبق نتایج حاصله، نقش و جایگاه زنان از نگاه مدیرعاملان مطالعه‌شده را، که همگی مرد هستند، می‏توان در ذیل سه عنوان: 1. نقش زنان در بنگاه‌های اقتصادی (شامل صوری‌بودن، غیرمهم بودن، جدلی‌بودن، نامرئی‌بودن و عدم ارتقا)؛ 2. چالش‌های حضور زنان در بنگاه‌های اقتصادی (شامل روابط رقابتی/ حسادتی و بی‌اعتمادی فامیلی)؛ 3. پیامدها (شامل فروپاشی خانواده و فروپاشی بنگاه) قرار داد. در کل، می‏توان گفت که نگرش و مدیریت مردسالارانه، به‌منزلۀ مهم‌ترین نظام ارزشی و فرهنگی حاکم بر خانواده، نقش و جایگاه زنان در کسب‌وکارهای خانوادگی را تا حدود زیادی محدود می‏کند. به‌علاوه، حضور زنان در بنگاه‌های اقتصادی خانوادگی با چالش‌هایی همراه است که در‌نهایت پیامدهایی (همچون تضعیف روابط فامیلی و فروپاشی کسب‌وکار) هم برای خانواده و هم برای کسب‌وکار خانوادگی در پی دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Semantic reconstruction role of women in family enterprises (Case study of small and medium family businesses in Tehran Province)

نویسندگان [English]

  • Hossein Bani Fatemeh 1
  • Sattar Mohammadi Talvar 2
  • Hamza Nozari 3

1 Professor, Social Sciences, Tabriz University

2 PhD Student in Sociology of Economics and Development, Tabriz University

3 Assistant Professor, Department of Social Sciences, Kharazmi University

چکیده [English]

This paper studies family businesses in the province of Tehran, by adopting a cultural approach in the context of economic sociology. It takes a qualitative approach. The data were collected using semi-structured interviews with 25 CEOs of family firms. In order to analyze the findings coding method was used. The current study aims to provide a review of the role and status of women in this type of business from the perspective of the respondents. The results show that the role and position of women in the eyes of managers who are all men can be classified under three categories:  the role of women in enterprises (including formalism - immaterialness – controversy- invisibility- and lack of promotion);  challenges for the presence of women in enterprises (including relationships- jealousy- and familial distrust); and consequences (including family collapse and enterprise collapse). In general, the attitude and management of patriarchy as the most important family value system and culture dominates the role of women in the family business to a large extent. In addition, the presence of women in family-owned businesses is fraught with challenges that ultimately lead to consequences (for example, the weakening of family ties and the collapse of business) for both the family and the family business.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Family economic enterprise
  • the role of women in enterprise
  • the challenges of women's presence
  • outcomes
[1] ادراکی، محمدرضا (1386). «بانک توسعۀ بنگاه‏های اقتصادی کوچک و متوسط در ایران»، نشریۀ رشد فناوری، دورۀ 3، ش 12، ص26ـ33، پاییز. مقدمه‏ای بر اقتصاد خانواده: مروری بر پیشرفت‏های نظری و مطالعات تجربی، چاپ اول، تهران، نشر گل‌آذین.
[2] استراس، آنسلم؛ جولیت، کوربین (1385). اصول روش تحقیق کیفی: نظریۀ مبنایی، رویه‏ها و شیوه‏ها، ترجمۀ بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
[3] استربرگ، کریستین جی (1384). روش‏های تحقیق کیفی در علوم اجتماعی، ترجمۀ احمد پور‌احمد و علی شماعی، تهران: دانشگاه یزد.
[4] ستوده، هدایت‏الله (1389). «خانواده و خویشاوندی در گذر زمان»، فصل‌نامۀ پژوهش اجتماعی، س 3، ش 9، زمستان.
[5] سعیدی علی‌اصغر (1388). «فرهنگ اقتصادی ایرانیان: بنگاه‏های اقتصادی خانوادگی»، مجلۀ آیین، بهمن و اسفند، ش 26 و 27.
[6] صادقی فسایی، سهیلا؛ کریمی، شیوا (1384). «کلیشه‌های جنسیتی سریال‌های تلویزیونی ایرانی»، پژوهش زنان، دورۀ 3، ش 3، ص59ـ89.
[7] کرسول، جان (1391). پویش کیفی و طرح پژوهش: انتخاب از میان پنج رویکرد (روایت‌پژوهی، پدیدارشناسی، نظریۀ داده‏بنیاد، قوم‌نگاری، مطالعۀ موردی)، ترجمۀ حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی، تهران: صفار.
[8] محمد‌پور، احمد؛ رضایی، مهدی؛ پرتوی، لطیف (1388). «بازسازی معنایی تغییرات خانواده به شیوۀ نظریۀ زمینه‌ای: مطالعۀ موردی ایلات منگور و گورک»، فصل‌نامۀ خانواده‌پژوهی، س 5، ش 19.
[9] مقیمی، سید محمد؛ سید امیری، نادر (1389). «عوامل مؤثر بر رشد و توسعۀ شرکت‌های خانوادگی استان تهران: پژوهشی در دو صنعت نساجی و نفت»، فصل‌نامۀ علوم مدیریت ایران، س 5، ش 18، ص 77ـ95.
[10] مهدوی، محمدصادق؛ صبوری خسروشاهی، حبیب (1382). «بررسی ساختار توزیع قدرت در خانواده»، نشریۀ مطالعات اجتماعی‌ـ روان‏شناختی زنان، تابستان و پاییز، دورۀ 1، ش 2، ص27ـ68.
[11] مهربانی، وحید (1393). مقدمه‏ای بر اقتصاد خانواده: مروری بر پیشرفت نظری و مطالعات تجربی، تهران: گل‌آذین.
[12] Bertrand, Marianne and Schoar Antoninette(2006). “The Role of Family in Family Firms”, The Journal of Economic Perspectives, Vol. 20, No. 2 (Spring 2006), PP 73- 96.
[13] Bird, Barbara. Welsch, Harold. Astrachan, Joseph H and Pistrui, David. (2002). Family Business Review, vol. XV, no. 4© Family Firm Institute, Inc.
[14] Bullough, Amanda, Maija Renko and Dina Abdelzaher. (2017). Women’s Business Ownership: Operating Within the Context of Institutional and In-Group Collectivism, journal of management Volume: 43 issue: 7, page (s): 2037-2064.
[15] Gilding, Michael. (2000). Family Business and Family Change: Individual Autonomy,Democratization, and the New Family Business Institutions, Family Business Review, vol. XIII, no. 3.
[16] Haberman, Heather and Danes, Sharon M. (2007). “Father-Daughter and Father-Son Family Business Management Transfer Comparison: Family FIRO Model Application”, Family Business, Review vol. XX, no. 2.
[17] Hytti,Ulla, Gry Agnete Alsos, Jarna Heinonen, Elisabet Ljunggren (2016). International Small Business Journal, vol. 35, 6: pp. 665-686.
[18] Martinez, Marta A. and Aldrich, Howard. (2014). Sociological Theories Applied to Family Business, inMelin, Leif. Nordqvist, Mattias  and Sharma, Pramodita. The SAGE Handbook of Family Business. SAGE Publications Ltd
[19] N. Kraiczy, (2013). Innovations in Small and Medium-Sized Family Firms, Familienunternehmenund KMU, DOI 10.1007/978-3-658-00063-9_2,  Springer Fachmedien Wiesbaden.
[20] Poutziouris, Panikkos Zata. Smyrnios, Kosmas X. and Klein, Sabine B. (2006). Handbook of Research on Family Business, Edward Elgar Publishing, Inc. Massachusetts, USA.
[21] Rodríguez-Modroño, Paula. Gálvez-Muñoz, Lina and Agenjo-Calderón, Astrid. (2015). The Hidden Role of Women in Family Firms. http://www.upo.es/serv/bib/wphaei/haei.
[22] Santiago, Andrea L. (2011). “The Family in Family Business: Case of the In-Laws in Philippine Businesses”, Family Business, Review24(4), PP 343–361.
[23] Sharma, Pramodita. Chrisman, James J. and Gersick, Kelin E. (2012). “25 Years of Family Business Review: Reflections on the Past and Perspectives for the Future”, Family Business, Review 25(1), PP 5-15.
[24] Sharon M. Danes, Heather R. Haberman and Donald McTavish. (2005). “Gendered Discourse about Family Business”, Family Relations, Vol. 54, No. 116-130.
[25] Smelser, Neil J and Swedberg, Richard. (2005). The Handbook of Economic Sociology, New York, Princeton University Press.
[26] Sonfield, Matthew C;Lussier, Robert N. (2004). Family Business Ownership and Management: A Gender Comparison, Journal of Small Business Strategy; Fall 2004/Winter 2005; 15, 2; ABI/INFORM Complete pg. 59.
[27] Stewart Alex and Hitt, Michael A. (2012). “Why Can’t a family Business Be More Like a Nonfamily Business? Modes of Professionalization in Family Firms”, Family Business, Review 25(I) , PP 58- 86.