جامعه شناسی
علی فیض اللهی
چکیده
خشونت خانگی در تمامی جوامع، در تمامی گروه‌ها و طبقات اجتماعی مشاهده می‌شود و گزارش‌های متعددی بر مسئله‌بودن آن در ایران صحه گذاشته‌اند. هدف این پژوهش، شناخت نحوۀ درک زنان از شرایط، زمینه‌ها و پیامدهای خشونت خانگی در زندگی آنان است. این پژوهش کیفی و مبتنی بر روش نظریۀ زمینه‌ای است. پاسخگویان از طریق روش نمونه‌گیری هدفمند با معیار ...
بیشتر
خشونت خانگی در تمامی جوامع، در تمامی گروه‌ها و طبقات اجتماعی مشاهده می‌شود و گزارش‌های متعددی بر مسئله‌بودن آن در ایران صحه گذاشته‌اند. هدف این پژوهش، شناخت نحوۀ درک زنان از شرایط، زمینه‌ها و پیامدهای خشونت خانگی در زندگی آنان است. این پژوهش کیفی و مبتنی بر روش نظریۀ زمینه‌ای است. پاسخگویان از طریق روش نمونه‌گیری هدفمند با معیار اشباع نظری از بین زنان مراجعه‌کننده به مراکز مثبت زندگی سازمان بهزیستی شهر ایلام انتخاب شده‌اند. از معیار مقبولیت برای اعتباریابی و برای اطمینان‌پذیری از روش ممیزی استفاده شد. داده‌ها از طریق مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته با 30 زن متأهل خشونت‌دیده، گردآوری شده و کدگذاری داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار Nvivo12 انجام شده است. یافته‌ها حاکی از نقش عوامل خانوادگی همچون برهم‌کنش تنش‌آلود و ناهمترازی پایگاهی، عوامل اجتماعی نظیر مواجهۀ شبه‌کارناوالی با ازدواج و عوامل فرهنگی مانند تصورات مردسالارانه است. واکنش‌های زنان عمدتاً انفعالی است و عادی‌انگاری نقش قربانی منفعل برای زنان، پیامد آن است. از برآیند مقوله‌ها، مقولۀ هستۀ «خشونت خانگی علیه زنان محصول هم‌آیندی درماندگی تجربه‌شدۀ زنان و تصورات مردسالارانه» حاصل شد که حاصل مدیریت خانواده در بستر حفظ کارکردهای سنت مردسالارانه در کنار انتقال ساختاری خشونت در سازوکاری فرهنگی و مبتنی بر جامعه‌پذیری جنسیتی است.
رضا کریمی؛ سمیه عرب خراسانی؛ فائزه السادات طباطبایی امیری؛ محمدرضا نصیری
چکیده
پژوهش حاضر با هدف شناسایی و مقایسة روند موضوعی مفاهیم خشونت در تحقیقات جنسیت، زنان و خانواده میان کشورهای توسعه‌یافته و ایران در سه بازة زمانی صورت گرفته است. این پژوهش از نوع مطالعات علمسنجی و با استفاده از روش تحلیل هم‌رخدادی واژگان و نمودار راهبردی انجام شده است. جامعة پژوهش تعداد 3246 تولیدات علمی کشورهای توسعه‌یافته وب او ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف شناسایی و مقایسة روند موضوعی مفاهیم خشونت در تحقیقات جنسیت، زنان و خانواده میان کشورهای توسعه‌یافته و ایران در سه بازة زمانی صورت گرفته است. این پژوهش از نوع مطالعات علمسنجی و با استفاده از روش تحلیل هم‌رخدادی واژگان و نمودار راهبردی انجام شده است. جامعة پژوهش تعداد 3246 تولیدات علمی کشورهای توسعه‌یافته وب او نولج و 1295 مقالة فارسی منتشر در ایران از پایگاه تحقیقات پژوهشکدة زن و خانواده است. بر‌اساس تجزیهوتحلیل داده‌ها، واژگان هسته در قبل از سال 1380 شامل 4 کلیدواژه در پژوهشهای داخلی و در بازة زمانی سال 2000 در پژوهشهای کشورهای توسعه‌یافته 12، دهة 1980، 14 و در فاصلة میان 2000ـ2010 میلادی 30 کلیدواژه و دهة 1990، 26 و در سال‌های 2011ـ2020 شامل 56 کلیدواژه مرتبط بوده است. چهار کلیدواژة اصلی پیش از دهة 1980 شامل خشونت خانگی، خشونت، خشونت خانگی علیه زنان و خشونت علیه زنان معادل چهار کلیدواژة اصلی مطالعات کشورهای توسعه‌یافته شامل خشونت خانگی، خشونت، همسرآزاری و زنان است. دو کلیدواژة اول شامل خشونت خانگی و خشونت در دو حوزة فارسی و لاتین کاملاً مشابه هستند. در دهة 1980 چهار کلیدواژة نخست پژوهشهای داخلی شامل خشونت خانگی، خشونت، خشونت علیه زنان و همسرآزاری است که معادل کشورهای توسعهیافتة آن در رتبه‌بندی Gendered-based violence, Aggression, Battered women & Dating violence است. در دهة 1990 چهارکلیدواژة نخست پژوهشهای داخلی شامل خشونت خانگی، خشونت خانگی علیه زنان، خشونت علیه زنان و خشونت شوهر است. معادل کشورهای توسعه‌یافته چهارکلیدواژة نخست در مطالعات لاتین شامل Intimate violence, Domestic violence, violence & Gender اشاره شده است که به نوعی تکرار کلیدواژه‌های دهة پیشین میلادی با تغییر در رتبه‌بندی و پرداخت پژوهشی به آن‌هاست. کلیدواژه‌های دهة 1980 (دورة دوم) نسبت به قبل از 1380، 42درصد متفاوت بوده است و کلیدواژه‌های دهة 1990 (دورة سوم) نسبت به دهة 1980 (دورة دوم)، 62درصد تغییر داشته است. کلیدواژه‌های مهم قبل از 1380 خشونت خانگی، خشونت، خشونت خانگی علیه زنان و خشونت علیه زنان است. مهم‌ترین کلیدواژه‌های دهة 1980 خشونت خانگی، خشونت، خشونت علیه زنان، همسرآزاری، زن، خشونت جنسی، خشونت خانگی، کودکآزاری، خشونت زناشویی، بارداری، پزشکی قانونی، خانواده و خشونت روانشناختی است. کلیدواژه‌های مهم دهة 1990 خشونت خانگی، خشونت خانگی علیه زنان، خشونت علیه زنان، خشونت شوهر، خشونت، همسرآزاری، عوامل مؤثر بر خشونت خانگی، عوامل خشونت علیه زنان، خشونت روانشناختی، خشونت فیزیکی، زن و خشونت فیزیکی علیه زنان است. برآیند کلی سه دهه مؤید این مسئله است که پژوهشهای حوزة خشونت در حوزة جنسیت، زنان و خانواده با موضوعات کلی قبل از 1380 شروع شده و در دهههای 1380 و 1390 به صورت تخصصیتر واکاوی شده‌اند. در کشورهای توسعه‌یافته، مهم‌ترین خوشهها در قبل از دهة 1380 خشونت علیه زن، دهة 1380 خوشة قومی و در دهة 1390 خشونت خانوادگی و در ایران قبل از دهة 1380 مهم‌ترین خوشهها خشونت خانواده علیه زن، دهة 1380 نابرابری جنسیتی و دهة 1390 خشونت خانگی و خشونت جنسی است. در ایران و کشورهای توسعه‌یافته خوشههای خشونت خانگی و خشونت خانواده علیه زن در ناحیة بالغ و مرکزی قرار گرفته است.
مریم قاضی نژاد؛ ماریا عباسیان
دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1390، ، صفحه 77-110
چکیده
همسرکشی مسئله‌ای فردی، خانوادگی و اجتماعی است که تأثیر مخرب و نابودکنند‌ای بر امنیت و سلامت عمومی جامعه به جای می‌گذارد. قتل‌های خانوادگی، به خصوص همسرکشی، برخلاف قتل‌های دیگر، خشونتی تصادفی و نامحتمل نیست، بلکه ماجرای غم انگیزی از انواع خشونت خانوادگی، فشارها و پیامدهای زیان‌بار فردی و اجتماعی را در خود پنهان دارد. از این رو ...
بیشتر
همسرکشی مسئله‌ای فردی، خانوادگی و اجتماعی است که تأثیر مخرب و نابودکنند‌ای بر امنیت و سلامت عمومی جامعه به جای می‌گذارد. قتل‌های خانوادگی، به خصوص همسرکشی، برخلاف قتل‌های دیگر، خشونتی تصادفی و نامحتمل نیست، بلکه ماجرای غم انگیزی از انواع خشونت خانوادگی، فشارها و پیامدهای زیان‌بار فردی و اجتماعی را در خود پنهان دارد. از این رو هدف مقاله حاضر، کشف علل و عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر پدیده همسرکشی است که در سال‌های اخیر در جامعه ما افزایش داشته و زنان و مردان بسیاری را در جایگاه قاتل یا مقتول درگیر ساخته است. بدین منظور، با روش کیفی از میان پرونده‌های جنایی همسرکشی مربوط به قتل‌هایی که در خلال سال‌های 1380 تا 1387 در استان تهران رخ داده است، 34 پرونده، 17 مورد مربوط به زن‌کشی مردان و 17 مورد مربوط به شوهرکشی زنان، به طور تصادفی انتخاب شده‌اند و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا بررسی و تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان می‌دهد که وجود فشارهای روانی ـ اجتماعی بر زنان و مردان در خانواده، در غیاب یا ضعف شبکه‌های حمایت اجتماعی و فردی، همچنین معاشرت با دوستان بزهکار و انسداد راه‌های قانونی مواجهه با این فشارها، همسران را به قتل شریک زندگی سوق داده است. یافته‌ها همچنین تفاوت‌هایی را در الگوی ارتکاب قتل زنان و مردان و عوامل دخیل در ارتکاب قتل توسط آنان نشان داده‌اند. علاوه بر این، متغیرهای جمعیت شناختی و اجتماعی چون پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی زن و شوهر و خانواده منشأ، سن زن و شوهر و تعداد و سن فرزندان نیز بر ارتکاب همسرکشی تأثیر داشته‌اند.
صبا واصفی؛ حسن ذوالفقاری
دوره 7، شماره 1 ، خرداد 1388
چکیده
چکیده: ادبیات داستانی یکی از پایگاه‌هایی است که در آن کلیشه‌های جنسیتی بازتولید می‌شود و همانند سایر عرصه‌های علمی، پیوسته چهره‌ای تکراری از زنان ترسیم می‌کند. بر این اساس، مقاله‌ی حاضر در پی مطالعه‌ی این نکته است که چگونه متون ادبی تمایزات جنسی در یک فرهنگ را بازتاب می‌دهد و چگونه به بازنمایی تقسیم‌بندی جنسیتی می‌پردازد. این ...
بیشتر
چکیده: ادبیات داستانی یکی از پایگاه‌هایی است که در آن کلیشه‌های جنسیتی بازتولید می‌شود و همانند سایر عرصه‌های علمی، پیوسته چهره‌ای تکراری از زنان ترسیم می‌کند. بر این اساس، مقاله‌ی حاضر در پی مطالعه‌ی این نکته است که چگونه متون ادبی تمایزات جنسی در یک فرهنگ را بازتاب می‌دهد و چگونه به بازنمایی تقسیم‌بندی جنسیتی می‌پردازد. این نابرابریها درآثار برگزیدهی دولت‌آبادی به چه شکل و در چه قالبی نمایش داده می‌شود. روش بهکار رفته در این پژوهش تحلیل محتوا است. حاصل مطالعهها چنان مینماید که در داستانهای هجرت سلیمان، باشبیرو، جای خالی سلوچ و کلیدر، خشونت نقشی اساسی دارد که با منشأهای متفاوت و در قالبهای گوناگون (آشکار و پنهان) ظاهر می‌شود و زنان را مغلوب میسازد.
شهلا معظمی
دوره 2، شماره 2 ، تیر 1383
چکیده
تحقیق درباره مسئله خشونت های خانوادگی، به ویژه همسرکشی ، از پژوهش های است که با در نظر گرفتن تنوع ویژگی های فرهنگی / اجتماعی، اقتصادی / سیاسی استان های کشور انجام شده است. در این مقاله یافته های حاصل از بررسی این موضوع در استان سیستان و بلوچستان ارئه می شود. پدیده خشونت – اعم از خشونت اجتماعی و خانگی – که در تمامی جوامع امری رایج محسوب ...
بیشتر
تحقیق درباره مسئله خشونت های خانوادگی، به ویژه همسرکشی ، از پژوهش های است که با در نظر گرفتن تنوع ویژگی های فرهنگی / اجتماعی، اقتصادی / سیاسی استان های کشور انجام شده است. در این مقاله یافته های حاصل از بررسی این موضوع در استان سیستان و بلوچستان ارئه می شود. پدیده خشونت – اعم از خشونت اجتماعی و خانگی – که در تمامی جوامع امری رایج محسوب می شود، در سیستان و بلوچستان نیز با توجه به وضعیت جغرافیایی خاص این استان ، زندگی قبیله ای ، سنتی و شرایط فرهنگی و فقر شدید، ارقام قابل توجهی گزارش می شود. ولی آمار قتل همسران دراین استان، پایین تر از سایر استان های کشور است. خشونت علیه زنان ، یکی از مشکلات عمیق اجتماعی است که از درون نظام مردم سالار حاکم بر روابط خانوادگی و اجتماعی بر می خیزد. یافته های این پژوهش ، وجود رابطه میان خشونت شوهران با میزان تحصیلات، سابقه خشونت در خانواده و اعتیاد را تأیید می کند. زنان این استان با وجود نارضایتی از زندگی مشترک خود، به دلیل وابستگی اقتصادی به شوهر، به زندگی با همسر آزارگر خود ادامه می دهند. همچنین بسیاری از زنان خشونت دیده به دلیل آگاهی از واکنش های مردسالارانه، از شکایت به مراجع قضایی و انتظامی خودداری می کنند.
حسن شمس اسفند آباد؛ سوزان امامی پور
دوره 1، شماره 5 ، فروردین 1382
چکیده
پیامدهای همسرآزاری در جوامع و تاثیرات سوء آن بر مادران و فرزندان در پژوهشهای متعددی نشان داده شده است. از مشخصات عمومی همسر آزاری، پنهان بودن آن از انظار است، را به طوری که اغلب زنان ایران آزار همسرانشان را تحمل می کنند. از این رو تحقیقات قابل توجهی در داخل کشور وجود ندارد. به منظور بررسی رواج همسرآزاری و عوامل موثر بر ان در میان زنان ...
بیشتر
پیامدهای همسرآزاری در جوامع و تاثیرات سوء آن بر مادران و فرزندان در پژوهشهای متعددی نشان داده شده است. از مشخصات عمومی همسر آزاری، پنهان بودن آن از انظار است، را به طوری که اغلب زنان ایران آزار همسرانشان را تحمل می کنند. از این رو تحقیقات قابل توجهی در داخل کشور وجود ندارد. به منظور بررسی رواج همسرآزاری و عوامل موثر بر ان در میان زنان متاهل شهر تهران از الگوی پرسش نامه موفیت و همکاران (1997) استفاده شده است. یافلته های این پژوهش که میزان همسرآزاری را 7/81 درصد گزارش می کند مشخص می سازد که بین سن، میزان تحصیلات، شغل و میزان درآمد زن و شوهر با میزان همسرآزاری شوهران رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین با افزایش مدت زمان ازدواج میزان همسرآزاری کاهش نیافته و تحمل اجتماعی نه تنها به بقای خشونت خانگی کمک می کند بلکه موجب افزایش آن نیز می شود.
محمدعلی سیف ربیعی؛ فهیمه رمضانی تهرانی؛ زینت نادیا حتمی
دوره 1، شماره 4 ، شهریور 1381
چکیده
خشونت علیه زنان بویژه همسرآزاری یک سوم زنان را در سراسر جهان درگیر کرده است. این طرح با شیوه تحلیل مقطعی درباره زنان دارای همسر تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1380 انجام گرفت . تعداد 384 نفر از زنان متأهل از شش مرکز بهداشتی درمانی با روش نمونه گیری چند مرحله ای به طور تصادفی انتخاب شدند و در حضور کارشناسان بهداشت خانواده آموزش ...
بیشتر
خشونت علیه زنان بویژه همسرآزاری یک سوم زنان را در سراسر جهان درگیر کرده است. این طرح با شیوه تحلیل مقطعی درباره زنان دارای همسر تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1380 انجام گرفت . تعداد 384 نفر از زنان متأهل از شش مرکز بهداشتی درمانی با روش نمونه گیری چند مرحله ای به طور تصادفی انتخاب شدند و در حضور کارشناسان بهداشت خانواده آموزش دیده ناظر بر اجرای طرح ، پرسشنامه را تکمیل کردند.
تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان می دهد : میزان شیوع همسرآزاری در حد رواج آن در کشورهای غربی یعنی 7/41 درصد و سه نوع همسرآزاری که با بیشترین فراوانی عبارتند از: (1) قهر و کم محلی از جانب همسر 1/63 درصد (2) تحقیر و سرزنش 5/37 درصد و (3) فحش و ناسزا 30 درصد که از گسترش شکل های روانی همسرآزاری در جامعه حکایت دارد.
با هدف کنترل عوامل مخدوش کننده، از الگوی تحلیل همبستگی خطی استفاده و در نهایت چهار عامل مرتبط با همسرآزاری شناخته شدند :
1- مشاهده ضرب و شتم مادر توسط پدر در دوران کودکی
2- تجربه توهین و تحقیر مادر توسط پدر در دوران کودکی
3- ناراحتی روانی زنان
4- سابقه کیفری شوهر
تهمینه شاوردی
دوره 1، شماره 4 ، شهریور 1381
چکیده
بازی وسیله‌ای برای « اجتماعی شدن» یا آشناسازی افراد با هنجارهای رایج در یک جامعه است تا بتوانند این هنجارها را درک کنند و در رفتار خود به کار ببرند.
بازی های الکترونیکی نقش قابل توجهی در پرکردن اوقات فراغت کودکان ونوجوانان دارند و نیمة دهة 1980 را باید نقطه عطف موفقیت این گونه بازی ها به حساب آورد. بررسی ها حاکی از آن است که امروزه سه ...
بیشتر
بازی وسیله‌ای برای « اجتماعی شدن» یا آشناسازی افراد با هنجارهای رایج در یک جامعه است تا بتوانند این هنجارها را درک کنند و در رفتار خود به کار ببرند.
بازی های الکترونیکی نقش قابل توجهی در پرکردن اوقات فراغت کودکان ونوجوانان دارند و نیمة دهة 1980 را باید نقطه عطف موفقیت این گونه بازی ها به حساب آورد. بررسی ها حاکی از آن است که امروزه سه عنصر خشونت، هیجان و جنسیت، عمدهترین موضوعات این بازی ها هستند. بررسی محتوای این بازی ها از زاویه اجتماعی، نشانگر تأثیری است که روی برداشت کودکان از نقش جنسیت دارد. زیرا در این بازی ها زنان اغلب در نقش هایی منفعل ظاهر میشوند و در موارد افراطی، شکل قربانی را به خود می گیرند. در حالی که مردان نقشی فعال و آغاز کنندة عملیات بازی را دارند .
همچنین این بازی ها برای پسران ، جذابیت بیشتری دارد و تمایلات دختران را در نظر نگرفته است. به همین دلیل بازی های کامپیوتری بیشتر جنبه سرگرمی مردانه دارد و دختران تمایل کمتری برای پرکردن اوقات فراغت خود از این طریق دارند.
