افزایش چشمگیر میزان اشتغال زنان در جهان از نیمه دوم قرن بیستم به بعد، به عنوان مهمترین مشخصه «انقلاب در نقشهای جنسیتی» نامیده شده است (دیویس 1984، کوتر و همکاران 2001). در ایران، علیرغم توانمندیهای قابل توجه زنان و پیشرفتهای برجستهای که طی سالهای اخیر در خصوص عناصر زمینهساز افزایش مشارکت آنان در بازار کار به وقوع پیوسته است ...
بیشتر
افزایش چشمگیر میزان اشتغال زنان در جهان از نیمه دوم قرن بیستم به بعد، به عنوان مهمترین مشخصه «انقلاب در نقشهای جنسیتی» نامیده شده است (دیویس 1984، کوتر و همکاران 2001). در ایران، علیرغم توانمندیهای قابل توجه زنان و پیشرفتهای برجستهای که طی سالهای اخیر در خصوص عناصر زمینهساز افزایش مشارکت آنان در بازار کار به وقوع پیوسته است (مانند افزایش تحصیلات زنان به ویژه تحصیلات دانشگاهی، افزایش میانگین سن ازدواج، کاهش سطح باروری و روند فزاینده نگرش موافق با اشتغال زنان)، میزان مشارکت زنان در بازار کار همچنان پایین است. معمولاً سطح پایین اشتغال زنان به میزان قابل ملاحظهای ریشه در زمینههای اجتماعی و فرهنگی دارد که از طریق سیستمهای آموزشی و متون درسی بازتولید میشود. در این تحقیق با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا، مهمترین الگوها و ویژگیهای اشتغال زنان در متن و تصاویر کتابهای درسی سه مقطع تحصیلی ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان مورد مطالعه قرار گرفته است. مطابق نتایج این تحقیق، الگوی سنتی تفکیک نقشهای جنسیتی داخل و خارج خانه و مدل «مرد، نان آور خانوار» (مک دونالد 2000) به وضوح در این کتابهای درسی بازنمایی شده است. تنوع شغلی بسیار محدود و همجنس بودن افرادی که زنان شاغل با آنان سروکار دارند، نیز از مهمترین ویژگیهای بازنمایی اشتغال زنان در کتابهای درسی محسوب میشود. به علاوه، تفاوتهای مهم و قابل ملاحظهای در خصوص الگوها و ویژگیهای اشتغال زنان بر حسب مقاطع تحصیلی، پایه تحصیلی و عناوین کتابهای درسی در این تحقیق مشاهده گردید.
جامعهپذیریِ جنسیتی عمدتاً در دوران کودکی و سنین مدرسه شکل میگیرد و بهتدریج در ذهن و رفتارهای اجتماعی درونی و متبلور میشود. بدین ترتیب، مدارس و کتابهای درسی بهعنوان اولین و مؤثرترین مرجع رسمی آموزش و انتقال انتظارات اجتماعی و استانداردهای فرهنگی، نقشی مهم در تکوین و توسعهی هویت جنسیتی کودکان و نوجوانان ایفا میکنند. ...
بیشتر
جامعهپذیریِ جنسیتی عمدتاً در دوران کودکی و سنین مدرسه شکل میگیرد و بهتدریج در ذهن و رفتارهای اجتماعی درونی و متبلور میشود. بدین ترتیب، مدارس و کتابهای درسی بهعنوان اولین و مؤثرترین مرجع رسمی آموزش و انتقال انتظارات اجتماعی و استانداردهای فرهنگی، نقشی مهم در تکوین و توسعهی هویت جنسیتی کودکان و نوجوانان ایفا میکنند. در این تحقیق با استفاده از تکنیک تحلیل محتوی، کلیهی کتابهای درسی دورهی ابتدایی سال تحصیلی 1389- 1388 به تفکیک پایهی تحصیلی و عنوان کتاب درسی مطالعه میشوند. در مجموع مطابق یافتههای این تحقیق، فراوانی اسامی و تصاویر مردان غلبهی چشمگیری بر اسامی و تصاویر زنان دارد. این نوع سوگیریِ جنسیتی در واژههای کلیدی مرتبط با جنس مذکر و مؤنث (مانند کلمات مرد و زن، پسر و دختر)، الگوها و ویژگیهای کارهای داخل و خارج خانه، ترکیب بُعد خانواده بر حسب جنس فرزندان، و فعالیتهای ورزشی نیز وجود دارد. نکتهی مهمتر آنکه، غالباً همبستگی مستقیم و معناداری بین پایهی تحصیلی و این نوع سوگیریهای جنسیتی مشاهده میشود. بهعلاوه، تفاوتهای کمابیش مهمی در خصوص چگونگی بازنمایی برخی از نقشهای جنسیتی به تفکیک عنوان کتابهای درسی نیز وجود دارد.