نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تهران

2 دکتری جامعه شناسی گرایش بررسی مسائل اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

در‌حالی‌که خشونت مردان در متن زندگی اجتماعی آن‌ها بررسی می‌شود، خشونت زنان، بدون در نظر گرفتن تأثیر عوامل اجتماعی، به عوامل فردی‌ای چون استرس‌های روانی، پرخاشگری یا عصبانیت‌های زنانه نسبت داده می‌شود. برخلاف این‌گونه تفسیرهای رایج و متعارف، که سعی می‌کند خشونت زنان را در قالب تفاسیر فردی و کلیشه‌ای قرار دهد، در این مقاله، خشونت زنان در ارتباط با تجربیات زندگی آن‌ها توضیح داده می‌شود. مطالعة حاضر، که از نوع مطالعات کیفی است، با انجام‌دادن مصاحبه‌های عمیق با 30 زن، که به علت ارتکاب جرایم خشن در زمان اجرای مصاحبه‌ها (سال‌های 1391 تا 1393) در زندان بوده‌اند، به این مطلب دست یافت که خشونت زنان عمدتاً مواجهه‌ای است و تفسیر جرایم خشن زنان بدون توجه به نابرابری‌های ساختاری، نابرابری‌های جنسیتی، انزوا و بی‌قدرتی آن‌ها ممکن نیست. روایت زندگی زنان مصاحبه‌شده نشان می‌دهد که خشونت زنان انعکاس‌دهندة سبک زندگی آن‌هاست که با محرومیت‌ها و تبعیض‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی در‌هم تنیده است و به عبارت دیگر، رفتارهای خشن زنان نوعی مقابله با شرایطی است که دائماً آن‌ها را در موضع قربانی‌شدن قرار داده است. پیشینه و نحوة زندگی زنان مطالعه‌شده نشان می‌دهد که بسیاری از آن‌ها در دوران کودکی خشونت‌های فیزیکی، عاطفی، روانی و جنسی را تجربه کرده‌اند یا با ازدواج‌های اجباری و زودرس دائماً تحت یک نوع رابطة اجباری و سلطه‌جویانه درآمده‌اند که در‌واقع منعکس‌کنندة تعاریف فرهنگی از نقش مردان است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Qualitative analysis of violent crimes committed by women: contexts and motivations

نویسندگان [English]

  • Soheyla Sadeghi Fasaei 1
  • Marziye Ebrahimi 2

1 Associate Professor of Sociology, University of Tehran, Tehran, Iran

2 PhD in Sociology, Investigation of Social Issues, University of Tehran, Iran

چکیده [English]

While men’s violence is assessed within their social life, women’s violence is attributed to personal factors, such as mental stress, aggression and/or womanish nervousness, regardless of social factors. Unlike such a common interpretation that tries to associate violence of women with interpretations of stereotypes and individual, in this article, violence of women will be explained in terms of life experiences. The present study is a qualitative study conducted by in-depth interviews with 30 women who have been in prison for committing violent crimes at the time of the interviews (between 2012 to 2014), it was found that women are mainly exposed to violence, and the interpretation of violent crimes of women is not possible regardless of structural inequalities, gender inequalities, marginalization and powerlessness. The story of the women interviewed shows that women’s violence reflects their lifestyle which is intertwined by the exclusions and discrimination of individual, family and community; in other words, women’s violence can be considered as a kind of opposition against the conditions that constantly put them into the victim position. Backgrounds and lifestyles of the women under study show that many of them experienced physical, emotional, mental violence and sexual abuse during their childhood, or they have constantly been exposed to mandatory and aggressive relationship due to forced and early marriage which in fact reflects the cultural definitions of the role of men.

کلیدواژه‌ها [English]

  • gender inequality
  • Qualitative Method
  • Sexual harassment
  • Victimization
  • women violence
[1] آبوت، پاملا؛ والاس، کلر (1382). جامعه‌شناسی زنان، ترجمۀ منیژه نجم‌عراقی، تهران: نی.
[2]احمدی خراسانی، نوشین (1380). سالنامه زنان ایرانی، نشر توسعه.
[3]احمدی، حبیب (1384). جامعه‌شناسی انحرافات، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
[4]اخوان تفتی، مهناز (1382). «پیامدهای طلاق در گذار از مراحل آن»، نشریة مطالعات زنان، س اول، ش 3.
[5]اعزازی، شهلا (1389). جامعه‌شناسی خانواده، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
[6]انسلم استراس؛ جولیت کوربین (1390). اصول روش تحقیق کیفی، نظریۀ مبنایی، رویه‌ها و شیوه‌ها، ترجمۀ بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
[7]اوحدی، بهنام (1380). «تمایلات و رفتارهای جنسی انسان»، تهران: مؤلف.
[8]ایمان، محمد‌تقی (1388). مبانی پارادایمی روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
[9]باستانی، سوسن؛ صالحی هیکویی، مریم (1386). «سرمایۀ اجتماعی شبکه و جنسیت: بررسی ویژگی‌های ساختی تعاملی و کارکردی شبکۀ اجتماعی زنان و مردان در تهران»، نامۀ علوم اجتماعی، ش30.
[10]برگر، پیتر و همکاران (1381). ذهن بی‌خانمان، نوسازی و آگاهی، ترجمۀ محمد ساوجی، تهران: نی.
[11]بولک، برنار (1385). کیفرشناسی، ترجمۀ علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، تهران: مجد، چ 5.
[12]پاک‌نیا، محبوبه؛ مردیها، مرتضی (1390). سیطرۀ جنس، تهران: نی.
[13]پوت، واین (1386). روان‌شناسی و جرم، ترجمۀ داوود نجفی توانا، تهران: میزان.
[14]پور‌نقاش تهرانی، سید سعید (1384). «بررسی خشونت خانوادگی در خانواده‌های تهرانی»، دوماهنامۀ علمی‌ـ پژوهشی دانشور رفتار، دانشگاه شاهد، آبان، س12،‌ ش13.
[15]پیکا، ژرژ (1393). جرم‌شناسی، ترجمۀ علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
[16]توسلی، غلامعباس (1383). «تحلیلی از اندیشۀ پیربوردیو دربارۀ فضای منازعه‌آمیز اجتماعی و نقش جامعه‌شناسی»، نامۀ علوم اجتماعی، ش 23.
[17]جرجانی، حمید (1389). «بررسی آماری جرایم زنان ایران (با تأکید بر محکومیت حبس)»، مجلۀ حقوقی دادگستری، س74، ش72.
[18]جوادی، محسن (1390). اخلاق و پژوهش مبانی و مسائل، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
[19]چلبی، مسعود؛ رسول‌زاده اقدم، صمد (؟). «آثار نظم و تضاد خانواده بر خشونت علیه کودکان»، مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، دورۀ 4، ش2.
[20]حمیدی، فریده (1382). حقوق زنان، حقوق بشر، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
[21]دهخدا، علی‌اکبر (1347). لغت‌نامه، تهران.
[22]رابینگتن، ارلوواینبرگ، مارتین (1383). رویکردهای نظری هفت‌گانه در بررسی مسائل اجتماعی، ترجمۀ رحمت‌الله صدیق سروستانی، تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه.
[23]رازقی، جین‌ای (1387). «وارد‌کردن آموزش شغلی در برنامۀ درسی: اولین گام جهت حل مشکل ترک تحصیل در آموزش ویژه»، ترجمۀ قربان همتی علمدارلو و ستاره شجاعی، ماهنامۀ تعلیم و تربیت استثنایی، ش 82.
[24]رامین، جهانبگلو (1383). حاکمیت و آزادی، ج2، تهران: نی.
[25]رتیزر، جورج (1379). نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: علمی، چ4.
[26]رمضان نرگسی، رضا (1383). «تجاوز و بزه‌دیدگی زنان»، فصل‌نامۀ کتاب زنان، ش 22.
[27]رمضانی نوری، محمود (1373). فرهنگ حقوقی مدین، قم: مدین.
[28]ریمون گسن (1370). جرم‌شناسی نظری، ترجمۀ مهدی کی‌نیا.
[29]سیگل، لاری.جی. (1385). جرم‌شناسی، ترجمۀ یاشار سیف‌الهی، دفتر تحقیقات کاربردی پلیس آگاهی ناجا.
[30]صادقی‌ فسایی، سهیلا (1389). «استراتژی‌های زنان در مقابله با خشونت‌های خانگی»، مجلة مسائل اجتماعی.
[31]صادقی ‌فسایی، سهیلا (1391). «مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی قتل»، آمادۀ چاپ.
[32]صادقی فسایی، سهیلا؛ ستار، پروین (1390). «جرم: برساختۀ ذهنیت، گفتمان و قدرت»، فصل‌نامۀ پژوهش حقوق، س13، ش 33.
[33]عارفی، مرضیه (1383). «شناسایی متغیرهای اثرگذار بر ترک تحصیل زودهنگام دختران دورۀ راهنمایی تحصیلی»، فصل‌نامة پژوهش زنان، دورۀ 2، ش3.
[34]عبداللهیان، حمید (1383). مطالعۀ روابط ترکیبی شیوه‌های فرهنگی زنان و مردان در شهر تهران، گزارش تحقیق، معاونت پژوهشی دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
[35]عبداللهیان، حمید و همکاران (1385). «روایت‌شناسی؛ موارد خاصی از بازاندیشی خویشتن زنانه»، نامۀ علوم‌اجتماعی، ش 27.
[36]عظیم‌زاده، شادی (1390). جرم‌شناسی تطبیقی پایداری در بزهکاری در حقوق ایران و امریکا، انتشارات جاودانۀ جنگل.
[37]عنایت، حمیده؛ موحد، مجید (1383). «زنان و تحولات ساختاری خانواده در عصر جهانی‌شدن»، پژوهش زنان، دورۀ 2، ش 2.
[38]فلیک، اووه (1387). درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نی.
[39]قرائی‌ مقدم، امان‌الله (1374). مبانی جامعه‌شناسی، تهران: ابجد.
[40]قهاری، شهربانو و همکاران (1385). «سلامت روان زنان قربانی همسر‌آزاری»، مجلۀ علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، دورۀ 8، ش 4.
[41]کاترین مارشال؛ گرچن راس‌من (1390). روش تحقیق کیفی، ترجمۀ علی پارساییان، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چ4.
[42]کی‌نیا، مهدی (1386). مبانی جرم‌شناسی، ج1، تهران: دانشگاه تهران، چ 10.
[43]گرت، استفانی (1382). جامعه‌شناسی جنسیت، ترجمۀ کتایون بقایی، نشر دیگر.
[44]گزارش کمیتۀ مأمور در امر خشونت و بزهکاری تحت ریاست آلن پروفیت (1378). ترجمۀ مرتضی محسنی.
[45]گیدنز، آنتونی (1377). جامعه‌شناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، ج4، تهران: نی.
[46]مجموعه کنوانسیون‌های بین‌المللی، ج3، انتشارات ادارۀ قوانین و مقررات کشور.
[47]محمدی، زهرا (1383). بررسی آسیب‌های اجتماعی زنان در دهۀ 1370ـ1380، روابط‌عمومی شورای فرهنگی‌ـ اجتماعی زنان.
[48]مشکانی، محمد‌رضا؛ مشکانی، زهرا السادات (1381). «سنجش تأثیر عوامل درونی و بیرونی خانواده بر بزهکاری نوجوانان»، مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، دورۀ 4، ش2،
[49]معظمی، شهلا (1383). علوم جنایی: بررسی جرم‌شناختی جرایم زنان، تهران: سمت.
[50]میرمحمد صادقی، حسین (1392). جرایم علیه اشخاص، نشر میزان.
[51]نجفی ابرند آبادی، علی‌حسین (1386). تقریرات درس جرم‌شناسی (بازپروری بزهکاران)، تهیه و تنظیم: سلمان عمرانی، بازبینی: قاسم کرامت.
[52]نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1383). تقریرات درس جرم‌شناسی (بزهکاری زنان)، تهیه و تنظیم: حسن قاسمی مقدم، دانشکدۀ حقوق دانشگاه امام صادق(ع).
[53]نجفی توانا، علی (1392). جرم‌شناسی، آموزش و سنجش.
[54]نیازپور، امیرحسن (1390). توافقی شدن آیین دادرسی کیفری، نشر میزان.
[55]هیدنسون، فرانسیس (1389). زنان و مقولۀ جرم، ترجمۀ محمد‌تقی نوری، نشر مجد.
[56]وایت،راب؛ هینز، فیونا (1383). جرم و جرم‌شناسی، ترجمۀ علی سلیمی، مؤسسۀ پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه.
[57]وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (1376). بهداشت نوجوانان؛ راهنمایی والدین و مربیان، تهران، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، حوزۀ معاونت بهداشتی، ادارۀ کل بهداشت خانواده.
 [58] Ary, D., Jacobs, L. C., & Razavieh, A. (1990). Introduction to research in education (4th ed.).Fort Worth, TX: Holt, Rinehart, and Winston.
[59] Browne, Angela.(1987). When Battered Women kill, MacMillan/Free Press.
[60] Chesney-Lind, M., & Shelden, R. G. (1997). Girls, delinquency, and juvenile justice. Belmont, CA: West/Wadsworth. Cox.
[61] Cowie, J., Cowie, V. and Slater, E. (1968). Delinquency in Girls, London: Heinemann.
[62] E. Sutherland , D. Cressey.(1966). Principes de criminologie. Paris, Editions Cujas.
[63] E. Sutherland , D. Cressey.(1970).Principles of criminology.8th ed.1 v.Chicago: Lippincott.
[64] Feitel, B., Margetson, N., Chamas, J., & Lipman, C. (1992). Psychosocial background and behavioral and emotional disorders of homeless and runaway youth. Hospital and Community Psychiatry, pp 155-159.
[65] Konopka, Gisela.(1966) The Adolescent Girl in Conflict. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall, Inc.
[66] Krueger, R. A. (1988).Focus groups: A practical guide for applied research. Newbury Park, CA: Sage.
[67] Levinson, David.(1988).Family Violence in Cross-Cultural Perspective. In Handbook of Family Violence, ed. V. B.
[68] Van Hasselt, R. L. Morrison, A. S. Bellack, and M. Hersen,435-456. New York: Plenum Press.
[70] Morris, R. (1964) 'Female Delinquency and Relational Problems, Social Forces, 43 (October).
[71] Murphy, Timothy F.(2004) Case Studies in Biomedical Research Ethics, Cambridge, MA: MIT Press.
[72] Parrillo, Vincent(2008).(Editor).Encyclopedia of Social Problems (Two Volume Set).SAGE Publications, Inc.
[73] Sadeghi-Fassaei, Soheila.(1996). Women and Crime in Iran: The Effect of the Circumstances of Women's Occupation on Crime, Unpublished PhD Dissertation, University of Manchester.
[74] Sarantakos, S. (1993). Social Research. South Melbourne: Macmillan Education Australia Pty. Ltd.
[75] Schechter, Susan. (1999). Women And Male Violence: The. Visions and Struggles of the Battered Women's. Movement, Boston: South End Press.
[76] Smart, C.(1977).Women, Criminal and Criminology ,Rutledge and Kegan Paul.
[77] Weber M. (1981) Some categories of interpretive sociology. The Sociological Quarterly 22: pp 151–180.