نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی

2 دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی

3 کارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی

چکیده

ایران طی دهه‌های اخیر با مسئله‌ای جمعیتی به نام کاهش شدید باروری مواجه شده است. با توجه به حرکت جامعۀ ایران به سمت مدرنیته و در‌نتیجه تغییر سبک زندگی افراد، سؤال اساسی این تحقیق آن است که تغییر در سبک زندگی چه اندازه می‌تواند نگرش کنش‌گران در معرض باروری را تحت‌تأثیر قرار دهد. پژوهش حاضر با هدف تأثیر مؤلفه‌های سبک زندگی بر نگرش به فرزندآوری بین زنان در آستانۀ ازدواج مراجعه‌کننده به شبکه‌های بهداشت درمانی شهر تهران انجام گرفته است. با استفاده از تکنیک پرسش‌نامه،‌ 384 نفر از زنان شهر تهران بررسی شدند. طبق نتایج تحقیق، 3/83درصد زنان بررسی‌شده نگرش متوسط و ضعیفی به فرزندآوری و کارکردهای آن دارند. همچنین، بین مؤلفه‌های سبک زندگی (مدیریت بدن، اوقات فراغت، مصرف فرهنگی و پایگاه اقتصادی اجتماعی) با نگرش به فرزندآوری رابطۀ معناداری وجود دارد و 32‌درصد از تغییرات نگرش به فرزندآوری با متغیرهای مستقل تبیین می‌شود. بین مؤلفه‌های سبک زندگی، متغیر پایگاه اقتصادی اجتماعی قوی‌ترین متغیر پیش‌بین متغیر وابسته است. به عبارتی، متغیر مذکور علاوه بر اثر مستقیم بر نگرش زنان شهر تهران به فرزندآوری، بر همۀ ابعاد سبک زندگی اثرگذار است و متغیر مصرف فرهنگی نیز علاوه بر تأثیر بلافصل بر نگرش زنان، تحت‌تأثیر سایر ابعاد و مؤلفه‌های سبک زندگی است. همچنین، مؤلفۀ مدیریت بدن بعد از پایگاه اقتصادی اجتماعی، بر نگرش زنان به فرزندآوری اثرگذار بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of life style dimension on attitudes towards childbearing among married women in Tehran City

نویسندگان [English]

  • Zeinab Kavehfirouz 1
  • Bizhan Zare 2
  • Hossein Shamsedini 3

1 Assistant Professor, Department of Sociology, Faculty of Human and Social Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran

2 Associate Professor, Department of Sociology, Faculty of Human and Social Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran

3 Master of Arts, Research of Social Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Iran in recent decades with the steep fall in fertility is facing a demographic issue. According to the movement of Iranian society towards modernity as a result of lifestyle changes, the big question raised in the present research is that ”what lifestyle changes can affect reproductive attitudes of activists?” This study was designed aiming at investigating the attitudes toward childbearing, with an emphasis on lifestyle factors among women who want to get married referring to health care networks in Tehran. Using survey methods and techniques, 384 women in Tehran were studied. According to the results we can say that 83.3 percent of pre-marriage women have average and poor attitude toward childbearing and its functions. The lifestyle and its constituent components (body management, free time, cultural consumption and socioeconomic status) have a significant relationship with attitudes toward childbearing, and 32% of the change in attitudes toward childbearing is explained by the independent variable. Also, among the aspects of lifestyle, socio-economic status has the highest impact on the dependent variable. In other words, the mentioned variable, in addition to the direct effect on women's attitudes toward childbearing in Tehran, also influence all aspects of  lifestyle, and  cultural consumption variable, in addition to the immediate effect on women's attitudes, is influenced by the other dimensions of lifestyle. After socioeconomic status, body management affects women's attitudes toward childbearing.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attitude
  • body management
  • Childbearing
  • Cultural consumption
  • leisure
  • Lifestyle
  • Socioeconomic Status
  • Women
[1] اسحاقی، محمد؛ محبی، سیده فاطمه، پاپی‌نژاد، شهربانو، جهاندار،‌ زینب (1393). «چالش‌های فرزندآوری زنان شاغل در یک مطالعۀ کیفی»، نشریۀ زن در توسعه و سیاست، دورۀ 12، ش 1، ص 111ـ134.
[2] اعزازی، شهلا (1391). جامعه‌شناسی خانواده با تأکید بر نقش، ساختار و کارکرد خانواده در دوران معاصر، تهران، بی‌جا، ‌چ 8.
[3] باینگانی، بهمن؛ ایراندوست، سیدفهیم؛ احمدی، سینا (1392). «سبک زندگی از منظر جامعه‌شناسی»، ماهنامۀ مهندسی فرهنگی، س 8، ش 77،‌ص 56ـ74.
[4] بونویتز، پاتریس (1391). درس‌هایی از جامعه‌شناسی پیر بوردیو، ترجمۀ جهانگیر جهانگیری و سفیر حسن‌پور، تهران: آگاه.
[5] پورمحمدی، محمدرضا؛ سبحانی، زهرا (1390). «اوقات فراغت و فضاهای شهری تهران»، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، دوره 16، شماره 35، 76-49.
[6] حسینی، حاتم (1392). جمعیت‌شناسی اقتصادی اجتماعی و تنظیم خانواده، انتشارات دانشگاه بوعلی سینا،‌ چ 6.
[7] حسینی، حاتم؛ بلال بگی (1393). «تعیین‌کننده‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و جمعیت‌شناسی تمایلات فرزندآوری زنان همسردار مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی‌ـ درمانی همدان»، ماهنامۀ علمی‌ـ پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، س 18، ش اول، پیاپی 74، ص35ـ43.
[8] خواجه‌نوری، بیژن؛ روحانی، علی؛ هاشمی، سمیه (1390). «سبک زندگی و مدیریت بدن»، فصل‌نامۀ علمی‌ـ پژوهشی جامعه‌شناسی زنان، س 2، ش 4، ص21ـ48.
[9] عباسی شوازی، محمدجلال؛ خواجه‌صالحی، زهره (1392). «سنجش تأثیر استقلال، مشارکت اجتماعی و تحصیلات زنان بر تمایل به فرزندآوری: مطالعۀ موردی شهر سیرجان»، نشریۀ زن در توسعه و سیاست، دورۀ 11، ش 1، ص 45ـ64.
[10] عباسی شوازی، محمدجلال؛ حسینی، حاتم (1386). «تفاوت‌های قومی باروری در ایران؛ روند و عوامل مؤثر بر آن»، مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، ش 32، ص29ـ58.
[11[عباسی شوازی، محمدجلال (1389). طرح تحولات باروری در ایران، مرکز آمار ایران، پژوهشکدۀ آمار.
[12] عباسی شوازی، محمدجلال؛ میمنت، حسینی چاوشی (1390). «تنظیم خانواده، باروری و تحول سیاست‌های جمعیتی در ایران»، مجلۀ معرفت در دانشگاه اسلامی، س 15، ش 3، ص8ـ26.
[13] عباسی شوازی، محمدجلال (1392). تحولات باروری در ایران در چهار دهۀ اخیر، مرکز آمار ایران، پژوهشکدۀ آمار.
[14] عرفانی، امیر (1391). «باروری در ایران و شهر تهران: میزان‌ها، روندها و تفاوت‌ها»، فصل‌نامۀ مطالعات جمعیتی، س اول ش اول، ص87ـ107.
[15] عنایت، حلیمه؛ پرنیان، لیلا (1392). «بررسی مطالعۀ رابطۀ جهانی‌شدن فرهنگی و گرایش به فرزندآوری»، فصل‌نامۀ علمی پژوهشی زن و جامعه، س 4، ش 2، ص 109ـ136.
[16 [ شمس‌الدینی، حسین (1394). «مطالعۀ ابعاد سبک زندگی بر نگرش زنان شهر تهران نسبت به فرزندآوری»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی.
[17] فاضلی، محمد (1382). مصرف و سبک زندگی، قم: صبح صادق.
[18] کشاورز، حمید؛ حقیقتیان، منصور؛ توسلی، خدیجه (1392). «بررسی عوامل مؤثر بر فاصلۀ بین ازدواج و فرزندآوری»، فصل‌نامۀ جامعه‌شناسی کاربردی، س 24، ش 2، ص111ـ136.
[19] کلانتری، صمد؛ ربانی، رسول؛ اکتایی، رزیتا (1385). «بررسی عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تأثیرگذار بر میزان باروری با تأکید بر نقش تنظیم خانواده در شهر اصفهان»، علوم اجتماعی دانشگاه آزاد شوشتر، ش اول، ص107ـ150.
[20] گروسی، سعیده؛ گروسی، بهشید؛ حیدری، امیر (1391). «بررسی رابطۀ نگرش جنسیتی و سبک زندگی در بین زنان شهر کرمان»، نشریۀ دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، ش 34 و 35، ص147ـ169.
[21] گیدنز، آنتونی (1378). تجدد و تشخص در جامعۀ جدید، ترجمۀ ناصر موفقیان، تهران: نی.
[22] محمودیان، حسین؛ پوررحیم، محمدرضا (1381). «ارزش فرزند از دیدگاه زوجین و رابطۀ آن با باروری (مطالعۀ موردی شهرستان بهشهر)»، فصل‌نامۀ جمعیت، ش 41، ص89ـ103.
[23] محمودیان، حسین؛ محمدپور، احمد؛ رضایی، مهدی (1388). «زمینه‌های کم‌فرزندی در استان کردستان (مطالعۀ موردی شهر سقز)»، نامۀ انجمن جمعیت‌شناسی، س 4، ش 8، ص85ـ122.
[24] هادی، صلاح‌الدین (1390). «تعیین‏کننده‏های جمعیتی، اجتماعی‌ـ فرهنگی و اقتصادی مؤثر بر میزان باروری»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی.
[25] Aghayari-Hir, Ahmadi, Aliyar, Askari-Nadoushan and Mehryar, Amir Houshang. (2006). “Sex Preference in Iran”: Verbal Statements vs, Parity Progression Ratios, Emerging Population Issues in the Asia Pacific Region: Challenges For the 21st Century, Mumbai, India.
[26] Foroutan, Yaghoob. (2014). “Social Changes and Demographic Responses in Iran (1956 -2006)”, British Journal of Middle Eastern Studies, Vol. 41, Issue 2. pp 219-229.
[27] Sharma, R. Biedenharn, K. R. Fedor, J. M. & Agarwal, A. (2013). “Life style factors and reproductive health: taking control of your fertility”, Reprod Biol Endocrinol, 11(66), pp 1-15.
[28] Malwade, B. A. (2002). “Why Does Education Lead to Lower Fertility?” A Critical Review of Some of the Possibilities. World Development30(10), 1779-90.