نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 استادیار جامعه‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد

2 کارشناس ارشد علوم اجتماعی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

فرایند شغل‌یابی و نگه‌داشت موقعیت شغلی متأثر از عناصر متعدد از جمله جنس است. زنان، و به‌ویژه زنانی که سرپرست خانواده‌اند، با دغدغه‌های فراوان در فرایند جست‌وجو و حفظ موقعیت شغلی مواجه‌اند. این پژوهش، که مشارکت‌کنندگان آن زنان سرپرست خانوار مددجوی کمیتة امدادند، تلاش نموده، با بهره‌مندی از روش نظریة زمینه‌ای، ادراکی از فرایند کاریابی و تجربه‌زیستة این گروه از زنان در فرایند شغل‌یابی ارائه کند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد موقعیت‌های شغلی زنان مطالعه‌شده در عمدة موارد به شکلی فرساینده و متزلزل است که کمتر می‌توان آن را روشن‌گر آیندة مددجو دانست. در زندگی این زنان چالش‌هایی که در این فرایند بروز و ظهور می‌کند بیش از نقاط قوت احتمالی است. آنان به دلیل فعالیت شغلی بیش از سنین بازنشستگی مرسوم دچار فرسایش جسمی و روحی می‌شوند و وضعیت جسمی‌شان در آینده در معرض خطر قرار می‌گیرد. به‌علاوه، این زنان در محیط کار با چالش‌هایی مواجه می‌شوند که ویژة زنان است و محیط کاری را برای آنان ناایمن می‌کند. این ناامنی ایشان را برای پذیرش موقعیت شغلی مردد می‌کند. درنتیجه، تأکید بر آموزش‌هایی با محوریت مهارت‌آموزی پایدار به‌منزلة یکی از راهبردهای اثربخش بر بهبود اوضاع ایشان گزارش می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Erosive/ Healing Employment: A Qualitative Study on the Employment Challenges of Female Clients of the Imam Khomeini Relief Committee in Mashhad

نویسندگان [English]

  • Ahmadreza Asgharpourmasouleh 1
  • Fariba Firouzi 2
  • Gholamreza Sedighouraee 1

1 Assistant professor of sociology, Ferdowsi University of Mashhad

2 MA in social sciences research, Ferdowsi University of Mashhad

چکیده [English]

Finding and maintaining a job position is influenced by several factors, including gender. Women, especially women who are heads of households, face many concerns in finding and maintaining a job position. This study has focused on participants who are female heads of households and seek help from the Relief Committee and tries to provide a perceptual image of the job search process and the lived experience of this group of women by using the grounded theory method. Findings show that the job opportunities of the women studied in most cases are so eroding and shaky that they can be considered less illuminating for the future of the client. In these women's lives, the challenges that arise in this process outweigh the potential strengths. They suffer from physical and mental exhaustion due to occupational activity beyond the typical retirement ages, and their physical condition will be threatened in the future. In addition, these women face challenges in the workplace that are related to their gender, which makes the workplace unsafe for them. This insecurity makes them reluctant to accept a job position. As a result, the emphasis on sustainable training is one of the effective strategies to improve their situation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • female-headed households
  • single women
  • job search
  • Imam Khomeini Relief committee
  • Mashhad
احیاکننده، منیژه؛ شفیع‌آبادی، عبدالله؛ سودانی، منصور (1387). «تأثیر مشاورة شغلی به شیوة مشاورة شغلی دیویس بر فرسودگی شغلی کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان»، دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، س10، ش38، ص1ـ24.
استراوس، انسلم؛ کربین، جولیت (2012). مبانی پژوهش کیفی فنون و مراحل تولید نظریة زمینه‌ای، ترجمة ابراهیم افشار، تهران: نی.
اعمی‌بنده قرایی، حسن؛ خدادادکاشی، فرهاد؛ موسوی‌جهرمی، یگانه (1398). «ارزیابی تأثیر پرداخت یارانه بر کاهش فقر در ایران»، پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، س27، ش89، ص7ـ27.
آقابخشی، حبیب‌الله؛ صداقتی‌فرد، مجتبی؛ آرزو، وحید (1389). «مطالعة وضعیت بهداشت روانی زنان مطلقه و همسر‌فوت‌شدة کمیتة امداد امام خمینی(ره) و بررسی مقایسه‌ای آن در سال 1389»، پژوهش اجتماعی،س3، ش8، ص 19ـ42.
بابایی‌فرد، اسدالله (1393). «عوامل اجتماعی مرتبط در فشارهای زندگی زنان سرپرست خانوار»، رفاه اجتماعی، س14، ش54، ص111ـ145.
جلیلیان، نسرین؛ پاپ‌زن، عبدالحمید (1398). «موانع و محدودیت‌های موفقیت طرح‌های خودکفایی و کارآفرینی کمیتة امداد امام خمینی، مورد زنان سرپرست خانوار دهستان هرسم، شهرستان اسلام‌آباد غرب»، اقتصاد فضا و توسعة روستایی، س8، ش اول، ص65ـ78.
چراغی، حجت‌الله؛ چراغی، اسدالله؛ پورافکاری، نصرالله (1393). «بررسی تأثیر وام‌های خوداشتغالی بر اشتغال پایدار مددجویان کمیتة امداد امام خمینی شهرستان آبدانان»، توسعة اجتماعی، س9، ش2، ص203ـ216.
حبیب‌نژاد، احمد؛ سلمانی‌سیبنی، مرضیه (1398). «الگوی شایستة فقرزدایی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی‌ایران با تأیید بر مفهوم آزادی مسئولانه»، فصل‌نامة حقوق اداری، س7، ش20، ص9ـ35.
راغفر، حسین؛ سلیمانی، مهدی (1395)، «توانمندسازی و فقرزدایی از زنان مطلقه و همسرفوت‌شده در شهرستان سلسله»، زن در توسعه و سیاست، س14، ش اول، ص51ـ68.
رزمجو، منوچهر؛ مقصودی، طهماسب (1398). «طراحی الگوی پایدارسازی کسب‌و‌کار خرد اجتماعی مددجویان کمیتة امداد امام خمینی»، مدیریت سرمایة اجتماعی، س6، ش اول، ص23ـ39.
رئیسی، رقیه، نجفی، بهاءاالدین؛ باقری، پژمان (1392). «بررسی اثربخشی عضویت زنان در شرکت‌های تعاونی روستایی بر افزایش اشتغال و کاهش فقر در خانوادة اعضا براساس مدل لاجیت»، مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، س11، ش4، ص135ـ164.
رمضانی، ابوالفضل، ربیعی، علی؛ زاهدی‌، محمدجواد؛ فیروزآبادی‌، احمد (1397). «مقایسة جهت‌گیری‌های کارآفرینی اجتماعی و خیریه‌ای بر جنبه‌های مختلف فقر در نهادهای حمایتی شهر مشهد»، مجلس و راهبرد، س25، ش96، ص179ـ212.
زارع، رضا؛ صفری دشتکی، محمد (1398). «طراحی و تبیین مدل کارآفرینی اجتماعی با رویکرد توانمندسازی زنان سرپرست خانوار (مطالعة موردی: کمیتة امداد امام خمینی(ره) استان فارس)»، زن در توسعه و سیاست، س17، ش اول، ص147ـ171.
شکوهی، جواد؛ رئیسی، حفصه؛ یعقوبی، نورمحمد (1397). «شناسایی و اولویت‌بندی استراتژی‌های توسعة کارآفرینی اجتماعی در حوزة زنان سرپرست خانوار (مورد مطالعه: استان سیستان و بلوچستان)»، زن و جامعه، س9، ش3، ص245ـ 269.
صادقی، سهیلا؛ خادمی، عاطفه (1394). «فراتحلیل چهار دهه پژوهش در موضوع اشتغال زنان»، زن در فرهنگ و هنر، س7، ش2، ص243ـ256.
صادقی، سهیلا؛ علی‌اصغر، سعیدی؛ شفیعی، زینب (1397). «بازگشت به خانه: مطالعة‌ کیفی خوداشتغالی و کنش کارآفرینانه زنان فارغ‌التحصیل دانشگاهی»، برنامه‌ریزی رفاه و توسعة اجتماعی، س9، ش34، ص63ـ94.
صادقی، احمد؛ دوستانی، پریسا؛ هادی، مرضیه (1398). «شناسایی آسیب‌های مؤسسه‌های مشاورة شغلی و کاریابی: یک پژوهش کیفی»، مشاورة کاربردی، س9، ش اول، ص72ـ 86.
عباسی اسفجیر، علی‌اصغر؛ رضایی روشن، هدی (1398). «بررسی تأثیر اشتغال زنان بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب خاورمیانه»، زن و جامعه، س11، ش42، ص207ـ226.
علی‌مندگاری، ملیحه؛ رازقی نصرآباد، حجیه؛ اشرفی گنجویی، سمانه (1397). «وضعیت اقتصادی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش نهادهای حمایتی: مطالعه‌ای کیفی در شهر شیراز»، انجمن جمعیت‌شناسی ایران، س13، ش25، ص165ـ192.
عنابستانی، علی‌اکبر؛ محمودی، حمیده (1398). «تحلیل اثر وام‌های کمیتة امداد امام خمینی بر اشتغال پایدار روستاییان مورد: شهرستان مشهد»، اقتصاد فضا و توسعة روستایی، س8، ش3، ص129ـ150.
فروتن، یعقوب؛ شجاعی قلعه‌نی، مینا (1398). «رویکرد اجتماعی به اشتغال زنان در ایران»، جامعه‌شناسی ایران، س20، ش4، ص33ـ57.
فلیک، اووه (1394). درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمة هادی جلیلی، تهران: نی.
فیروزآبادی، احمد؛ صادقی، علیرضا (1389). «مطالعة ابعاد طرد اجتماعی زنان روستایی سرپرست خانوار در رابطه با وضعیت اشتغال و اقامت»، زن در توسعه و سیاست، س8، ش2، ص93ـ114.
فیلد، جان. (1385). سرمایة اجتماعی، ترجمة احمدرضا اصغرپور ماسوله، انتشارات اینترنتی.
قاراخانی، معصومه (1397). «سیاست اجتماعی نامتوازن در ایران (آموزش و اشتغال زنان)»، جامعه‌پژوهی فرهنگی، س9، ش2، ص 73ـ94.
قلی‌پور، آرین؛ رحیمیان، اشرف (1390). «رابطة عوامل اقتصادی، فرهنگی و آموزشی با توانمندسازی زنان سرپرست خانوار»، رفاه اجتماعی، س11، ش40، ص29ـ62.
کرسول، جان (1394). پویش کیفی و طرح پژوهش، ترجمة حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی، تهران: صفار.
کرمانی، مهدی (1395). توانمندسازی زنان سرپرست خانوار؛ از نظریه تا عمل، تهران: مؤسسة شهر نشر (سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران).
محبوبی، محمدرضا، کیانوش، پرستو؛ عابدی سروستانی، احمد (1397). «موانع توانمندسازی مددجویان در طرح‌های اشتغال‌زای کشاورزی کمیتة امداد امام خمینی در استان گلستان»، مددکاری اجتماعی، س7، ش اول، ص46ـ55.
محترم، سمیه؛ محبوبی، محمدرضا؛ عبدالله‌زاده، غلامحسین (1394). «نقش نهادهای حمایتی در توسعة کارآفرینی: مطالعة طرح‌های اشتغال‌زای کمیتة امداد امام خمینی»، کارآفرینی در کشاورزی، س2، ش4، ص75ـ92.
میرزایی، محمد؛ زهرا، عبداللهی؛ کمربیگی، خلیل (1390). «بررسی رابطة میان عوامل اجتماعی و امنیت اجتماعی زنان سرپرست خانوار (موردمطالعه: زنان شهر ایلام)»، مطالعات امنیت اجتماعی، س28، ص79ـ108.
نظرپور، محمدتقی، اشراقی، فرشته؛ خواجه‌سعید، زهره (1392). «اثر بانک‌داری اسلامی ‌و رشد اقتصادی بر فقر و نابرابری اقتصادی در کشورهای منتخب اسلامی»، مطالعات کمی‌ در مدیریت، س4، ش2، ص43ـ58.
Boswell,W. R, Zimmerman, R.D, & Swider, B. W (2012). “Employee job search: Toward an understanding of search context and search objectives”, Journal of Management, 38(1): PP 129-163.
Brown, D.W, & Konrad, A.M (2001). “Granovetter was right: The importance of weak ties to a contemporary job search”, Group & Organization Management, 26(4): PP 434-462.
Caliendo, M, Cobb-Clark, D.A., & Uhlendorff, A (2015). “Locus of control and job search strategies”, Review of Economics and Statistics, PP 97(1): 88-103.
Chapple, K (2001). “Time to work: Job search strategies and commute time for women on welfare in San Francisco”, Journal of Urban Affairs, 23(2): PP 155-173.
Côté, S., Saks, A.M., & Zikic, J (2006). “Trait affect and job search outcomes”, Journal of Vocational Behavior, 68(2): PP 233-252.
Crossley, C.D., & Highhouse, S (2005). “Relation of job search and choice process with subsequent satisfaction”, Journal of Economic Psychology, 26(2): PP 255-268.
De Muro, P. Mazziotta, M. & Pareto, A (2011). “Composite indices of development and poverty: An application to MDGs”, Social indicators research, PP 104(1): 1-18.
http://portal.emdad.ir (1397). 1400/03/31.
Koen, J., Klehe, U.C., Van Vianen, A.E., Zikic, J., & Nauta, A (2010). “Job-search strategies and reemployment quality: The impact of career adaptability”, Journal of Vocational Behavior, 77(1): PP 126-139.
Kuhn, P.,& Skuterud, M (2000). “Job search methods: Internet versus traditional” Monthly Lab. Rev., 123, 3.
Lindsay, C., Greig, M., & McQuaid, R. W (2005). “Alternative job search strategies in remote rural and peri‐urban labour markets: the role of social networks”, Sociologia Ruralis, 45(1‐2): PP 53-70.
Neffke, F. M., Otto, A., & Hidalgo, C (2018). “The mobility of displaced workers: How the local industry mix affects job search”, Journal of Urban Economics, 108,PP:124-140.
Van Hooft, E. A., Wanberg, C. R., & Van Hoye, G (2013). “Moving beyond job search quantity: Towards a conceptualization and self-regulatory framework of job search quality”, Organizational Psychology Review, 3(1), PP 3-40.
Wanberg, C. R., Kanfer, R., & Rotundo, M (1999). “Unemployed individuals: Motives, job-search competencies, and job-search constraints as predictors of job seeking and reemployment”, Journal of Applied psychology, 84(6): P 897.