زن در توسعه و سیاست

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

تماس با ما

اخبار و اعلانات

راهنمای تنظیم مقاله

شرایط و ضوابط ارسال مقاله

فرم ها و فایل های ضروری نشریه

بررسی تأثیر رویکردهای جنسیتی بر دستیابی به توسعة پایدار در سکونت‌گاه‌های پیراشهری (مطالعة موردی روستاهای پیرامون کلان‌شهر کرج)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 پژوهش‌گر پسادکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

با آنکه اندیشمندان توسعه همیشه بر تعالی انسان از همة جنبه‌ها اتفاق‌نظر داشته‌اند، در بسیاری از کشورها مسئلة جنسیت معیاری برای نابرابری‌های اجتماعی‌ـ فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و غیره شده و همین امر خود چالش و معضلی جدی در مسیر دست‌یابی به توسعة پایدار است. در این میان، روستاها بیشتر، به دلیل فضای جنسیت‌زدگی، زنان و توانمندی آن‌ها را در عرصه‌های گوناگون نادیده می‌گیرند. این در حالی است که مشارکت زنان هم‌پای مردان می‌تواند روند دست‌یابی به توسعه را تسهیل کند. ازاین‌رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی رویکردهای جنسیتی بر توسعة پایدار در روستاهای پیرامون کلانشهر کرج انجام ‌شده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی‌ـ تحلیلی و نوع آن از نظر هدفْ کاربردی است. برای جمع‌آوری اطلاعات از روش‌های‌ اسنادی و میدانی استفاده‌ شده است. جامعة آماری ده روستای واقع در بخش مرکزی شهرستان کرج و از مجموع 3 هزار و 987 خانوار ساکن در سکونت‌گاه‌های روستایی پیراشهری، با فرمول کوکران، حجم نمونة 228 خانوار برآورد و این افراد با روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. برای آزمودن مدل مفهومی پژوهش و بررسی تأثیر ابعاد پژوهش بر توسعة پایدار از تکنیک حداقل مربعات جزئی و از نرم‌افزار Smart PLS استفاده شد. با توجه به نتایج، ضرایب t بین متغیرهای اصلی پژوهش، بالای 58/2 بوده؛ یعنی رابطه معنادار و مستقیم است. بدین‌ترتیب، ابعاد اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و نهادی بر توسعة پایدار تأثیر مثبت و معناداری دارد. مقدار R2 نشان می‌دهد 7/96درصد توسعة پایدار با دست‌یابی به ابعاد چهارگانه تبیین شده و بعد اقتصادی با ضریب 88/0 تأثیر بیشتری نسبت به سایر ابعاد بر توسعة پایدار روستایی داشته است. همچنین، نتایج آزمون T با دو گروه مستقل نشان داد که در منطقة مطالعه‌شده، نوع جنسیت فقط در شاخص اقتصادی و توسعة پایدار تأثیرگذار نبوده است، ولی در سه شاخص اجتماعی، زیست‌محیطی و نهادی نوع جنسیت تأثیرگذاری معناداری داشته است. لذا کلیة ابعاد ذکرشده از جهت اهمیت و ضرورت، نیازمند برنامه‌ریزی مدون و نیز اقدام برای ارتقا بوده و بی‌توجهی به هریک از آن‌ها می‌تواند روند بهبود توسعة پایدار روستایی و نیز نقش مثبت رویکرد جنسیت در آن را با چالش و مشکلاتی عدیده مواجه کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the Effect of Gender Approaches on Achieving Sustainable Development in Suburb Settlements (Case Study: Surrounding Villages of Karaj Metropolis)

نویسندگان [English]

  • Aliakbar Anabestani 1
  • Shokofeh Moamelvand 2
  • Mahdi Javanshiri 3

1 Professor, Department of Geography and Spatial Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

2 Ph.D. Candidate, in Geography and Rural Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

3 Postdoctoral Researcher in Geography and Rural Planning, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

چکیده [English]

The development thinkers have always agreed on human excellence in all aspects, yet in many countries the issue of gender has become a basis for socio-cultural, economic, political, etc. In inequalities, and this   leads to a serious challenge and dilemma in achieving sustainable development. Rural areas, because of the  dominant sexism, women and their empowerment in various fields, are ignored whereas their participation as well as men’s can facilitate the process of achieving development. Therefore, the present study was conducted to investigate gender approaches to sustainable development in villages around the metropolis of Karaj. The research method in the present study is descriptive-analytical and its type is applied in terms of purpose. Documentary and field methods have been used to collect data. Statistically, it covers the population of 10 villages located in the central part of Karaj city and out of a total of 3987 households living in rural suburb settlements. According to the Cochran's formula, the sample size of 228 households was estimated, and these individuals were selected by random sampling method. To test the conceptual model of the research and to investigate the effect of research dimensions on sustainable development, the partial least squares technique and Smart PLS software were used. According to the results, the coefficients of t between the main variables of the study are above 2.58, and there is a significant and direct relationship. Thus, economic, social, environmental and institutional dimensions have a positive and significant effect on sustainable development. The value of R2 shows that 96.7% of sustainable development is explained by achieving four dimensions, and the economic dimension with a coefficient of 0.88 has a greater effect on other dimensions in a sustainable rural development. Also, the results of t-test with two independent nodes showed that in the study area, gender type was not effective only in economic and sustainable development indicators, but rather was in three indicators of social, environmental and institutional. Therefore, all of these dimensions, in terms of importance and necessity, require well-planned planning and action to improve, neglecting of which can improve the process of improving sustainable rural development and could challenge the positive role of gender approach in it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gender Approaches
  • Women
  • Sustainable rural development
  • PSI Model
  • Suburb settlements
مراجع
اسکندرثانی، محمد (1397). «توسعة اجتماعات محله‌ای در ایران با تأکید بر نیروهای پیشران و بازدارنده، نمونة موردی: محلة نعمت‌آباد تهران»، نشریات تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، س20، ش56، ص 19ـ34.
آرامش، حامد؛ سارانی، سمیرا و دهقانی، مسعود. (1400). «عوامل مؤثر بر کارآفرینی اجتماعی و توانمندسازی زنان حاشیه‌نشین شهر زاهدان»، پژوهش‌های مدیریت عمومی، ش52: ص 146ـ168.
بوذرجمهری، خدیجه (1385). «دانش کشاورزی بومی جنسیتی و نقش آن در توسعة روستایی»، نشریة زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، س4، ش3، ص97ـ116.
خراشادی‌زاده، مهدیه و اسماعیل‌نژاد، مرتضی (1393). «نقش زنان در توسعة پایدار روستایی، مطالعة مورد: روستای خراشاد شهرستان بیرجند»، مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان، ش31، ص 7ـ28.
حسینی، محمدرضا (1399). «تحلیل تماتیک توسعة اجتماعی زنان با تأکید بر توانمندسازی پایدار»، مطالعات توسعة اجتماعی ایران، س 13، س اول، ص 185ـ198.
خسروی‌پور، بهمن؛ فروشانی، ناهید (1390). «مشارکت زنان و توسعة پایدار روستایی»، کار و جامعه، ش133، ص 56ـ68.
دادورخانی، فضیله (1385). «توسعة روستایی و چالش‌های اشتغال زنان»، پژوهش‌های جغرافیایی، س38، ش55، ص 171ـ188.
جهان‌بین، رضا؛ بابایی‌اقدم، فریدون؛ روستایی، شهریور؛ اصغر‌زمانی، اکبر (1400). «تحلیل و سنجش رابطة کلیشه‌های جنسیتی و توانمندسازی زنان در نواحی فقیر‌نشین شهری (مطالعة موردی: سکونت‌گاه‌های غیررسمی شهر ایلام)»، نشریة علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی، س25، ش77، ص 47ـ59.
عادلخانی، غزاله؛ پورغفار مغفرتی، محمدرضا؛ مدنی، سپیده؛ مطلبی طلایه، سولماز (1393). «نقش توانمندسازی در توسعة پایدار روستایی، همایش ملی زن و توسعة پایدار روستایی»، دورة یک، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.
شکارچی، فرهاد؛ رحمانی، بیژن؛ منشی‌زاده، رحمت‌الله (1397). «تحلیل جنسیتی فرایند توسعة کارآفرینی در مناطق روستایی (موردمطالعه: بخش مرکزی شهرستان خلخال)»، مطالعات توسعة اجتماعی ایران، س11، ش‌ اول، ص 115ـ128.
صادقلو، طاهره؛ خوب، شادی؛ صاحبی، شیرین (1399). «بررسی تأثیرات تبعیض جنسیتی بر میزان مشارکت‌پذیری زنان روستایی (منطقة موردمطالعه: دهستان گلمکان و رادکان شهرستان چناران)»، زن در توسعه و سیاست، س18، ش اول، ص 23ـ53.
محمدی، مریم (1387). «زنان و رویکرد عدالت جنسیتی در توسعة پایدار»، جستارهای شهرسازی، س7، ش25، ص 56ـ73.
علیرضانژاد، سهیلا؛ بنی‌هاشم، فروغ‌السادات. (1391). «جنسیت و توسعه: نگاهی به تحولات جمعیت‌شناختی مناطق روستایی کشور»، مطالعات توسعة اجتماعی ایران، س4، ش2، ص 81ـ93.
مهرزادنیا، پروانه؛ دادای‌قندی، شایسته (1394). «بازخوانی هویت گمشدة زنان روستایی در روند توسعه»، همایش ملی زن و توسعة پایدار روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.
نوری زمان‌آبادی، سید هدایت‌الله؛ غفاری، سید رامین (1385). «جایگاه زنان روستایی در فرایند توسعة پایدار، مطالعة موردی استان چهارمحال و بختیاری»، روستا و توسعه، س9، ش3، ص 73ـ98.
Abebe, J. O. (2015). The Role of Gender in Enhancing the Development Agenda of Any Country. SSRN Electronic Journal (December 20), 1-7.
Amaro, S., & Duarte, P. (2016, May). Modelling formative second order constructs in PLS. In European Conference on Research Methodology for Business and Management Studies (pp. 19-27). Academic Conferences International Limited.‏
Cardella, G. M., Hernández-Sánchez, B. R., & Sánchez-García, J. C. (2020). Women entrepreneurship: A systematic review to outline the boundaries of scientific literature. Frontiers in psychology, 11, 1557.
Dekens, J., & Voora, V. (2014). Rural women, partner in the development process. The International Institute for Sustainable Development. IISD Commentary, 1-6.
DEVI, T. (2019). Role of Women in Rural Development. International Journal of Advanced Science and Technology, 28(12), 542.
Eger, C., Miller, G., & Scarles, C. (2018). Gender and capacity building: A multi-layered study of empowerment. World Development, 106, 207-219.
George, D., & Mallery, P. (2003). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference (4th Ed.). Boston: Allyn & Bacon.
Gibbens, M., & Schoeman, C. (2019). Gender considerations in sustainable rural livelihood planning: engendering rural development planning in a South African context.
Hulland, J. (1999). Use of partial least squares (PLS) in strategic management research: A review of four recent studies. Strategic Management Journal, 20(2), 195-204.
Kaur, M., & Sharma, M. L. (1991). Role of women in rural development. Journal of Rural studies, 7(1-2), 11-16.
Lind, A. (1997). Gender, development and urban social change: Women's community action in global cities. World Development, 25(8), 1205-1223.
Maniya, K., & Bhatt, M. G. (2010). A selection of material using a novel type decision-making method: Preference selection index method. Materials & Design, 31(4), 1785-1789.
Masot, A. N., & Gascón, J. L. G. (2021). Sustainable Rural Development: Strategies, Good Practices and Opportunities. Land, 10(4), 366.
Ogunlela, Y. I., & Mukhtar, A. A. (2009). Gender issues in agriculture and rural development in Nigeria: The role of women. Humanity & social sciences Journal, 4(1), 19-30.
Olalere, A. B. (2013). An assessment of participation of rural women in community based development activities (CBDAs) in Osun State, Nigeria. Journal of Sustainable Development in Africa, 15(7), 1-11.
Sahir, S. H., Afriani, J., Ginting, G., Fachri, B., & Siregar, D. (2018). The Preference Selection Index method in determining the location of used laptop marketing. Int. J. Eng. Technol, 7(3.4), 260-263.
Tiepolo, M., Tarchiani, V., & Pezzoli, A. (2021). Risk-Informed Sustainable Development in the Rural Tropics. Sustainability, 13(8), 4179.
Vahdani, B., Mousavi, S. M., & Ebrahimnejad, S. (2014). Soft computing-based preference selection index method for human resource management. Journal of Intelligent & Fuzzy Systems, 26(1), 393-403.
Vinzi, V. E., Trinchera, L., & Amato, S. (2010). PLS path modeling: from foundations to recent developments and open issues for model assessment and improvement. In Handbook of partial least squares (pp. 47-82). Springer, Berlin, Heidelberg.
زن در توسعه و سیاست
دوره 20، شماره 3
مهر 1401
صفحه 441-467
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار