نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه شیعه‌شناسی، دانشکدۀ الهیات، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران.

2 دانشجوی دکتری، گروه شیعه‌شناسی، دانشکدۀ الهیات، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

چکیده

قرآن به‌عنوان منبع اصلی هدایت مسلمانان، چارچوبی جامع برای حمایت از حقوق مادر فراهم می‌کند و راهنمایی‌هایی در جنبه‌های مختلف زندگی مادران ارائه می‌دهد. در اصل بیست‌ویکم نیز بر وظیفۀ دولت در تضمین حقوق زن با رعایت موازین اسلامی تأکید شده است و از جملۀ این وظایف را حمایت از مادران به‌خصوص در دوران بارداری و حضانت فرزند و نیز اعطای قیمومت فرزندان به مادران شایسته برای غبطۀ آن‌ها در صورت نبود ولی شرعی دانسته است. از این‌رو می‌توان به مادۀ 946 قانون مدنی در باب حق ارث مادر، مادۀ 1107 دربارۀ حق نفقۀ مادر و برای حق حضانت به مادۀ 1168 و 1169 اشاره کرد. نوشتار حاضر به روش توصیفی-تحلیلی در پی پاسخ به این مسئله است که مبنای قرآنی حقوق اجتماعی مادران طبق بند 2 اصل 21 قانون اساسی چیست. از این‌رو هدف از این مقاله، بررسی مبانی قرآنی برخی از حقوق اجتماعی زنان در مقام مادری است که به‌طور مستدل و مستند در قرآن و نظام حقوقی ایران پرداخته شده است. با بررسی آیات قرآن در راستای حقوق اجتماعی مادر در بند 2 اصل 21 قانون اساسی این نتیجه حاصل شد که این حقوق با مبانی قرآنی همسویی دارد و تأمین حقوق مادری در اجتماع مستلزم تلاش و ایجاد سازوکار صحیح دولت و سازمان‌های مربوطه است. درواقع باید طرحی هدفمند در جهت حمایت از مادران در ایفای مؤثر نقش‌هایشان پایه‌گذاری کنند. این راهبردها ممکن است شامل اجرای سیاست‌های مرخصی زایمان، نفقه، حضانت، ارث، تخفیفات شغلی و قضایی مادران باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Quranic foundations of maternal rights with a social approach based on clause 2 of Article 21 of the Constitution

نویسندگان [English]

  • moslem taheri 1
  • atefeh andarza 2

1 Assistant Professor, Department of Shia Studies, Faculty of Theology, Farabi Campus, University of Tehran, Qom, Iran.

2 PhD Student, Department of Shia Studies, Faculty of Theology Farabi Campus, University of Tehran, Qom, Iran.

چکیده [English]

The Qur'an, serving as the primary source of guidance for Muslims, offers a comprehensive framework that safeguards the rights of mothers and provides counsel on a multitude ​of facets pertaining to the lives of mothers. The 21st principle underscores the government's responsibility to ensure women's rights in accordance with Islamic principles. This includes providing assistance to mothers, particularly during pregnancy and child custody matters, and appointing guardianship of children to deserving mothers as compensation for their envy in the event of Although it was not, it is nonetheless regarded as Shari'i.Consequently, the right to custody is governed by Article 1169 BC, Article 946 BC governs the right to the mother's inheritance, and Article 1107 BC governs the right to the mother's alimony. This article employs a descriptive-analytical approach to examine the Quranic underpinnings of maternal rights from a social perspective, in accordance with clause 2 of Article 21 of the Constitution. Consequently, the objective of this article is to analyze the Quranic underpinnings of certain societal rights pertaining to mothers, as explicated in the Quran and the Iranian legal system in a thoroughly documented and argued fashion. Through an analysis of the Qur'anic verses in conjunction with Clause 2, Article 21 of the Constitution concerning the social rights of the mother, it was determined that these rights are consistent with the principles outlined in the Quran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Judicial rights
  • Maternal social rights
  • Occupational rights
  • Quranic foundations
Alasvand, F. (2013). Woman in Islam. Qom: Hajar. (In Persian)
Ālūsī, S. M. (1955). Rūḥ al-maʿānī fī tafsīr al-Qurʾān al-ʿaẓīm. Beirut: Dar al-Kutub al-ʿIlmiyya. (In Arabic)
Azimzadeh Ardebili, F. (2004). A semantic study and the status of man’s management [qawwāmiyya] and 1women’s human rights from the perspective of the Quran and its comparison with Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women. Kitāb Naqd Journal, 31, 20-45. (In Persian)
Fakhr al-Dīn al-Rāzī, A. U. (2000). Mafātīḥ al-ghayb. Beirut: Dar Ihyaʾ al-Turath al-ʿArabi. (In Arabic)
Farzand Vahi, J. (2014). Review of Some of Women's political and social rights in Islam. Quranic Knowledge Research, 5(16), 123-151. (In Persian)
Fayyūmī, A. M. (1994). Al-Miṣbāḥ al-munīr fī gharīb al-sharḥ al-kabīr. Qom: Dar al-Hijra Institute. (In Arabic)
Feiz, J. (2010). My child’s nutrition. Tehran: Amir Kabir Publications. (In Persian)
Gunābādī, S. M. (1993). Tafsīr bayān al-saʿāda fī maqāmāt al-ʿibāda. Translated by: R. Khani & H. Riazi. Tehran: Payam-e Noor University Press. (In Persian)
Haji Azizi, B., Molavi, M., & Hassankhani, R. (2015). “Initiatives and challenges concerning women’s right to custody in light of Family Protection Law approved in 2012.” The Quarterly journal of Women and Family Sociocultural Council, 18, 93-139.           https://doi.org/10.22095/jwss.2016.33171 (In Persian)
Hosseini Hamadani, M. H. (1984). Anwār dirakhshān. Tehran: Lotfi Bookstore. (In Persian)
Ḥurr al-ʿĀmilī, M. (1989). Wasāʾil al-Shīʿa. Qom: Al al-Bayt Institute. (In Arabic)
Ḥusaynī al-Jurjānī, A. 1984). Āyāt al-aḥkām. Tehran: Navid. (In Persian)
Ibn Abī Jumhūr, M. (1985). ʿAwālī l-laʿālī al-ʿazīziyya fī l-aḥādīth al-dīniyya. Qom: Dar Sayyid al-Shuhada li-l-Nashr. (In Arabic)
Ibn Bābawayh, M. (1999). ʿUyūn akhbār al-Riḍā ʿalayh al-salām. Tehran: Jahan Publications. (In Arabic)
Ibn Manẓūr, M. (1994). Lisān al-ʿarab. Beirut: Dar al-Fikr li-l-Tibaʿa wa-l-Nashr wa-l-Tawziʿ. (In Arabic)
Jafari, A. (2010). An examination of the possibility of extending the period of women’s custody of children. Journal of Woman in Culture and Art, 4(1), 25-38. (In Persian)
Javadi Amoli, A. (2008). Tafsīr tasnīm. Vol. 11. Qom: Asra. (In Persian)
Javadi Amoli, A. (2010a). Tafsīr tasnīm. Vol. 17 & 18. Qom: Asra. (In Persian)
Javadi Amoli, A. (2010b). Philosophy of human rights. Qom: Asra. (In Persian)
Katouzian, N. (2011). An introduction to law. Tehran: Sahami Enteshar. (In Persian)
Majlisī, M. B. (1983). Biḥār al-anwār. Beirut: Dar Ihyaʾ al-Turath al-ʿArabi. (In Arabic)
Makarem Shirazi, N. (1995). Tafsīr nimūni. Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyya. (In Persian)
Najafī, M. H. (1983). Jawāhir al-kalām fī sharḥ sharāʾiʿ al-Islam. Beirut: Dar Ihyaʾ al-Turath al-ʿArabi. (In Arabic)
Nūrī, H. M. (1988). Mustadrak al-wasāʾil wa-mustanbaṭ al-masāʾil. Qom: Al al-Bayt Institute. (In Arabic)
Qummī, A. I. (1988). Tafsīr al-Qummī. Qom: Dar al-Kitab. (In Arabic)
Qutb, S. (1992). Fī ẓilāl al-Qurʾān. Beirut: Dar al-Shuruq. (In Arabic)
Rāwandī, Q. (1985). Fiqh al-Qurʾān fī sharḥ āyāt al-aḥkām. Qom: Library of Ayatollah Marashi Najafi. (In Arabic)
Ritzer, G. (2005). Contemporary Sociological Theory. Translated by: M. Solasi. Tehran: Elmi. (In Persian)
Safaee, H., & Emami, A. (2016). A concise family rights. Tehran: Mizan Legal Foundation. (In Persian)
Shahīd al-Thānī, Z. (N.d). Al-Rawḍat al-bahiyya fī sharḥ al-lumʿat al-Dimashqiyya. Edited by Mohammad Kalantar. Beirut: Muʾassasat al-Aʿlami li-l-Matbuʿat. (In Arabic)
Shahīd al-Thānī (1993). Masalak al-Afham to the revision of Sharia al-Islam. Qom: Institute of Al-Maarif al-Islamiyya.
Suyūṭī, J. (1984). Al-Durr al-manthūr fī tafsīr al-maʾthūr. Qom: Library of Ayatollah Marashi Najafi. (In Arabic)
Ṭabarsī, F. (1981). Majmaʿ al-bayān fī tafsīr al-Qurʾān. Translated by: Translatoin team. Tehran: Farahani. (In Persian)
Ṭabāṭabāʾī, M. H. (1995). Tafsīr al-mīzān. Translated by: M. Baghe Mousavi Hamadani. Qom: Islamic Publishing Office. (In Persian)
Ṭayyib, S. (1999). Aṭyab al-bayān fī tafsīr al-Qurʾān. Tehran: Islam. (In Arabic)
The Noble Quran (2012). Translated by: H. Ansarian. Tehran: Kateban Vahy Publications.
Ṭurayḥī, F. (1996). Majmaʿ al-baḥrayn. Tehran: Mortazavi. (In Arabic)
Ṭūsī, M. (N.d). Al-Tibyān fī tafsīr al-Qurʾān. Beirut: Dar Ihyaʾ al-Turath al-ʿArabi. (In Arabic)
Zamakhsharī, M. (1987). Al-Kashshāf ʿan ḥaqāʾiq ghawāmiḍ al-tanzīl. Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi. (In Arabic)