هر وقت راجع به اشتغال زنان صحبت می شود حرف از مسئولیت خانوادگی به میان می آید. در حالی که زنان خانه‌دار بابت کاری که انجام می‌دهند حقوق و دستمزد و بیمه ندارند و کار آنها جایی هم ثبت نمی‌شود و نه در آمارها می آید. انتظار ما حمایت قانونی از حضور زنان و بحث های کارآفرینی است.
دکتر «سیده فاطمه مقیمی» عضو هیات نمایندگان اتاق‌های بازرگانی تهران و ایران و رئیس کانون زنان بازرگان می‌گوید: دادن جایگاه به زنان در مشاغل تصمیم ساز می‌تواند به بهبود شاخص‌های اقتصادی زنان کمک کند. مقیمی که دکترای مدیریت استراتژیک و بازاریابی دارد، نخستین زن در ایران است که مجوز تاسیس شرکت حمل و نقل گرفته است. او که موسس و مدیر عامل شرکت حمل و نقل بین‌الملل سدیدبار است و نخستین زن ایرانی است که مجوز تاسیس شرکت حمل و نقل دریافت کرده در آستانه تدوین برنامه ششم به کلیدملی توضیح می‌دهد : زنان در برنامه ششم باید از نظر قوانین و اعطای وام های کارآفرینی حمایت شوند. کار آفرینی زنان نیازمند توسعه وام های کار آفرینی قابل رصد کردن است. در ادامه علاوه بر آنچه از نظر این تحصیلکرده مدیریت استراتژیک در معطع دکتری درباره برنامه ششم می خوانید با دغدغه های این زن کارآفرین نیز آشنا می شوید.:
*آیا با وجود جمعیت 87 درصدی زنان غیرفعال ایران می تواند بر اساس اهداف چشم انداز در سال 1404 اقتصاد اول منطقه باشد؟
فقط 13درصد جمعیت توانمند آماده برای ورود به بخش اقتصاد، به اشتغال پایدار رسیده اند. اگر قرار باشد ما یک جامعه اقتصادی مترقی یا جامعه رشد یافته برای اهداف 1404باشیم با این ضرایب قطعا به آن دست پیدا نخواهیم کرد. نمی توان در جامعه ای که 50 درصد جمعیت آن زنان هستند و بالای 60 درصد خروجی دانشگاههای آن زنان است میزان اشتغال تنها 13 درصد باشد. متاسفانه آنقدر قوانین بازدارنده برای استخدام زنان وجود دارد که اصلا مجموعه ای با شرایط مطلوب، زنان را به کار نمی گمارند. مثلا در قانون شیردهی برای زنان، وقتی قرار است 6 ماه زن خانه نشین باشد کارفرما تمایلی برای استخدام زنان پیدا نمی کند. یعنی خواه ناخواه به صورت یک قانون زن از حوزه رقابتی استخدامی خارج می شود. جدای از بحث های استخدام های دولتی، در استخدام ها به توانمندی ها توجه نمی شود و تفکیک جنسیتی را غالب می کنند.
*چه تغییری باید در جمعیت زنان فعال از نظر اقتصادی باید رخ دهد تا به اهداف اقتصادی سال 1404 دست یابیم؟
باید وضعیت مناسبی برای رشد زنان ایجاد شود. به قوانینی که از حضور زنان حمایت کند نیاز داریم. در قانون اساسی به این مسئله توجه شده است و گفته شده که زن و مرد در انتخاب شغل مختار هستند به جز مشاغلی که برای زنان زیان آور باشد و در شرایط یکسان زن و مرد می توانند در مشاغل مشابه کار کنند. ماده 38 قانون کار می گوید برای انجام کار مساوی و در شرایط مساوی باید دستمزد زن و مرد به طور مساوی پرداخت شود و تبعیض در تعیین میزان دستمزد ممنوع است. اما متاسفانه ما شاهد هستیم در استخدام ها میزان دستمزد زنان و مردان متفاوت است. اگر یک جامعه بخواهد توانمند باشد ابتدا باید بزرگترین سرمایه انسانی آن توانمند شود.
*موضوع توانمندسازی اقتصادی زنان و جمعیت فعال اقتصادی فراتر از بحث اشتغال است. شما چه فکر می کنید ؟
هر وقت راجع به اشتغال زنان صحبت می شود حرف از مسئولیت خانوادگی به میان می آید. در حالی که زنان خانه‌دار بابت کاری که انجام می‌دهند حقوق و دستمزد و بیمه ندارند و کار آنها جایی هم ثبت نمی شود و نه در آمارها می‌آید. انتظار ما حمایت قانونی از حضور زنان و بحث‌های کارآفرینی است. جامعه فردای ما باید به دنبال احقاق جایگاه کارآفرینی شخصی و کارآفرینی سازمانی برای همه باشد. اگر این اتفاق بیوفتد قطعا حمایت دولت از نظر قانونی می تواند کمک کند تا ارتقاء کارآفرینی شکل گیرد.
*درمورد بهبود وضعیت اقتصادی زنان در تدوین برنامه ششم پیشنهادی به دولت داده اید؟
یک نامه خدمت ریاست جمهوری فرستاده ایم و درخواست کردیم مواردی را در برنامه ششم در مورد بهبود وضعیت زنان در بخش اقتصادی ، از قوانین مربوطه که شامل بیمه برای زنان خانه دار است تا بهبود شرایط کارآفرینی زنان، اعطای تسهیلات بانکی و مشارکت زنان در بخش های اقتصادی قید شود.
*با توضیحی که دادید بهتر نیست برای بهبود وضعیت اقتصادی زنان در قانون برنامه ششم به صراحت به شاخص های اقتصادی زنان توجه شود؟
نامه ای را تدوین کرده ایم و به دفتر آقای دکتر روحانی هم فرستاده ایم و شاخص هایی که باید در رشد اقتصاد کشور با حضور زنان شکل گیرد و انتظاراتی که برای حضور زنان در برنامه ششم متصور می شود و باید در برنامه دیده شود به صورت یک نامه به دفتر آقای دکتر روحانی فرستاده ایم و امیدواریم به این موارد توجه شود. ما زنانی که در اقتصاد جامعه به خصوص در بخش خصوصی فعال هستیم، تجربیاتی داریم که می تواند در افزایش بهره وری اقتصادی برای کل کشور موثر باشد.
* از منظر بین المللی و رقابت با سایر کشورهای جهان ما با معضل شکاف جنسیتی مواجهیم. آخرین گزارش مجمع جهانی اقتصاد می گوید از این نظر ایران رتبه 137 از 142 کشورا را دارا است. اگر قرار به تغییر در وضعیت اقتصادی ایران باشد این شاخص را چه باید کرد؟
از نظر مدارج تحصیلی زنان رتبه خوبی دارند به شرطی که برای حضور در فرصت ها از آن استفاده شود. دادن جایگاه به زنان در مشاغل تصمیم ساز در کشور یکی از مواردی است که می تواند رشد زنان در شاخص ها را شکل دهد. زنان مذاکره کنندگان خوبی هستند. در بسیاری از موارد می توانند جزو تیم های مذاکره کننده در بخش های اقتصادی باشند. همچنین زنان ایدئولوگ های خوبی هستند و می توانند ایده های خوب برای رشد اقتصادی داشته باشند. زنان در ایران از نظر آموزش در سطح دانشگاهی وضعیت مطلوبی دارند اما باید از آنها از نظر قوانین و اعطای وام های کارآفرینی حمایت شود.
* یعنی فکر می کنید با تکیه بر احراز پست های مدیریتی و ورود زنان به عرصه کارآفرینی با بهبود شاخص شکاف جنسیتی مواجه شویم؟
بحث کارآفرینی زنان بسیار نیازمند توسعه وام های کارآفرنی است که رصد شوند. دنیای آینده در دید کارآفرینی است. اگر کشورهای توسعه یافته را رصد کنید با دو محور مشارکت اقتصادی زنان و نگاه کارآفرینانه جلو رفته اند. امروز بانک جهانی و سازمان ملل می گوید اگر قرار است جایگاهی به بنگاههای جدید بدهد و اگر قرار است وامی به آنها اختصاص داده شود باید در آن بنگاه 20 تا 25 درصد شرکا زنان باشند. یعنی اگر قرار است به کشورهای در حال توسعه وامی اعطا شود باید با مشارکت و حضور زنان باشد.
* با این حساب فکر می کنید چه تسهیلاتی مالی برای زنان در مورد وام های کار افرینی در برنامه ششم بهتر است آورده شود؟
اعتقاد من همیشه بر شایسته سالاری بدون تفکیک جنسیتی است. اما تا جایی که به یک تعادل برسیم بهتر است این اتفاق یعنی دادن امتیاز به زنان بیافتد. زنان در فعالیت های اقتصادی تجربه و سرمایه اولیه کمتری دارند و ضعیف تر هستند. یک دهم مالکیت و یک صدم دارایی های دنیا متعلق به زنان است. بنابراین اگر قرار است کسب و کاری شروع شود این عضو ضعیف جامعه نیاز به سرمایه اولیه که تنها پول نیست و ممکن است اعتبار باشد دارد. در همان روزهای ابتدایی شروع مسئولیت اقای دکتر روحانی طرحی را ارائه دادم که معاونتی تحت عنوان معاونت کارآفرینی زیر نظر ریاست جمهوری تشکیل شود و در این مجموعه از کارآفرینان موفق درخواست همکاری شود و مشارکت کاری و اجرایی داشته باشند. اگر این اتفاق بیافتد دولت می تواند کارآفرینانی که هم در بخش علمی و هم در بخش اجرایی در متن جامعه حرکت کرده اند را به عنوان کارشناس یکجا جمع کند و طرح های کارآفرینی را رصد کرده و به آنها نمره دهند وبا توجه به اولویت آنها بودجه نظارتی بدهند. در آن زمان می گوییم که توانسته ایم به زنان به علت کمبود بودجه شان تخفیف مبالغ وام قابل استرداد در مراحل کاریشان بدهیم.آن هم درمورد کارهایی که نیاز روز جامعه ما باشد.
*در برنامه پنجم بر مشاغل خانگی زنان تاکید شده بود که می دانیم این نوع کار به اقتصاد غیررسمی منجر می شود و باعث عدم رعایت حقوق افراد است. فکر می کنید مشاغل خانگی اقدام مناسبی برای بهبود وضعیت اقتصادی زنان باشد؟
مشاغل خانگی باید ثبت شوند. به نظر من هرکاری باید شناسنامه داشته باشد. با شناسنامه دار شدن مشاغل فرار مالیاتی هم اتفاق نخواهد افتاد و قابلیت رصد کردن وجود دارد. مشاغل خانگی هم باید متولی رصد شدن داشته باشد.
* اساسا نقش زنان را در اقتصاد ایران چگونه تحلیل می کنید و فکر می کنید زنان در اقتصاد کشور چه نقشی باید داشته باشند؟
در گذشته زن به عنوان مصرف کننده در ایران دیده می‌شد و اگر در دو دهه اخیر میزان مشارکت زنان بیشتر شده به این دلیل است که دسترسی زنان به قوانین و دانش بیشتر شده و بینش آنان تغییر یافته است. ما زنی می‌خواهیم که با حفظ حرمت‌های نظام خانواده، مشارکت در اقتصاد را فراتر از اقتصاد خانواده داشته باشد.