رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران گفت: برخوردهای ضربتی با آسیبهای اجتماعی همچون زنان معتاد متجاهر، اگرچه ممکن است به صورت مقطعی مشکل‌گشا باشد اما در بلندمدت اثرگذاری چندانی ندارد.
سیدحسن موسوی چلک با اشاره به اجرای طرح جمع‌آوری زنان معتاد استان تهران در ۱۰ روز، گفت: در تاریخچه مبارزه با آسیبهای اجتماعی به ویژه مواد مخدر، از ابتدای انقلاب سخت‌ترین برخوردها را شروع کردیم و طرح‌های ضربتی را اجرا کردیم. برخورد با اراذل و اوباش همیشه ادامه داشته و با بی‌حجابی و بدحجابی هم برخورد کردیم اما نتیجه آن چیزی است که امروز با آن مواجهیم. برخوردهای ضربتی اگرچه ممکن است به صورت مقطعی مشکل‌گشا باشد اما در بلندمدت بی‌نتیجه است و اثرگذاری جدی ندارد.
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با تاکید بر اینکه طرح‌های ضربتی باید آخرین برخورد با مسائل اجتماعی به ویژه در حوزه زنان باشد، افزود: اگرچه ممکن است مسئولان شهری معتقد باشند که وجود این زنان معتاد خیابانی چهره شهر را آلوده کرده و برخورد با آنها مطالبه شهروندان است اما در حوزه اعتیاد برنامه‌های ما در قالب ماده ۱۶ و ترک اجباری جواب نداده است.
وی افزود: آسیبهای اجتماعی به ویژه در حوزه زنان موضوعی نیست که یک شبه به وجود آمده باشد و یک شبه از بین برود. جنس آسیبهای اجتماعی از جنس نرم و فرهنگی است و با برخوردهای ضربتی و رویکرد صرف انتظامی و قضایی نمی‌توانیم آن را کاهش دهیم یا با آن مقابله کنیم.
موسوی چلک ادامه داد: برخوردهای ضربتی اگرچه ممکن است به صورت مقطعی مشکل گشا باشد اما در بلندمدت اثرگذاری جدی ندارد. در برخورد با آسیبهای اجتماعی استراتژی غلطی را انتخاب می کنیم و گمان می‌کنیم مساله جمع می شود. به عنوان مثال در موضوع تخریب منازل توزیع کنندگان مواد مخدر در خاک سفید اگرچه به ظاهر مساله حل شد اما با گذشت زمان دیدیم که آسیبهای منطقه خاک سفید در مناطق اطراف و در سطح شهر پخش شد.
اورژانس اجتماعی نمونه موفقی از مداخلات اجتماعی اثرگذار است
این کارشناس آسیبهای اجتماعی اضافه کرد: جنس مقابله با آسیبهای اجتماعی از نوع مداخلات اجتماعی است. باید اجازه دهیم متخصصین و سازمان‌های غیردولتی، غیرسیاسی و غیرامنیتی در خط مقدم برخورد با آسیبهای اجتماعی باشند. این به منزله حذف کامل رویکردهای قضایی و انتظامی نیست چون در جای خود کاربرد خوبی دارند اما در گام نخست، برخورد ضربتی موجب زیرزمینی شدن و مزمن شدن آسیبهای اجتماعی می‌شود و حل مساله را مشکل تر می‌کند. باید رویکرد اجتماعی بیش و پیش از رویکرد انتظامی به اجرا در آید. اورژانس اجتماعی نمونه موفقی از مداخلات اجتماعی اثرگذار است. همچنین خطوط تلفنی برای تسهیل دسترسی مردم به خدمات از جمله ۱۴۸۰ مشاوره و ۰۹۶۲۸ حوزه مواد مخدر.
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی تاکید کرد: بحث دیگر ورود سازمان‌های غیردولتی در حوزه مقابله با آسیبهای اجتماعی است. در این بخش قدم‌هایی رو به جلو برداشته‌ایم. در استفاده از ظرفیت گروه‌های خودیار با بهره‌گیری از نمونه‌های جهانی تا حدودی موفق عمل کرده ایم. اما عمق آسیبهای اجتماعی نوپدید و نوظهور به حدی است که سیاست‌ها و برنامه‌های ما همواه یک یا چند گام عقب هستند.
رشد آسیبهای اجتماعی در ایران از سرعت و شتاب و تنوع برخوردار است
رشد آسیبهای اجتماعی در ایران از سرعت و شتاب و تنوعی برخوردار است که همین سبب موفق نبودن بسیاری از برنامه‌های کاهشی یا کنترلی آسیبهای اجتماعی در ایران شده است. آسیبهای اجتماعی یک زنجیره است به طوری که انواع مختلف آن از هم تاثیر می گیرند. در حال حاضر اعتیاد، سرقت خشونتهای خانوادگی و اجتماعی در کنار طلاق و فضای مجازی مهمترین مسائل اجتماعی جامعه امروز ایران است. در کنار اینها تکدی گری و کودکان خیابانی هم به طوری جدی با پیامدهایی که در پی دارند باید مورد مطالعه قرار گیرند.
وی افزود: جنس آسیبهای اجتماعی از جنس جمع آوری به آن طوری که ما می‌شناسیم نیست. تاکنون نتوانسته‌ایم هیچ معتادی را با زور و فشار وادار به ترک کنیم. اگرچه ممکن است مسئولان شهری معتقد باشند که وجود این زنان معتاد خیابانی چهره شهر را آلوده کرده و برخورد با آنها مطالبه شهروندان است اما در حوزه اعتیاد برنامه های ما در قالب ماده ۱۶ و ترک اجباری جواب نداده است. بنابراین پس از جمع آوری مجبوریم مجدد آنها را رها کنیم. در زمان برگزاری اجلاس سران هم چند روزه تمام متکدیان و معتادان را از سطح خیابانهای پایتخت جمع آوری کردیم اما پس از مدت کوتاهی دوباره در خیابانها رها شدند. باید از خود بپرسیم که پس از جمع آوری با این افراد چه کنیم؟ نظام حمایت اجتماعی در کشور نظام توانمندی نیست. حداکثر پرداختی در نهادهای حمایتی ما ۵۳ تا ۱۰۰ هزار تومان است.
کاهش شاخص سرمایه اجتماعی سبب ساز آسیبهای بعدی است
موسوی چلک افزود: باید حمایت‌های اجتماعی و تامین اجتماعی ما به گونه ای باشد که چرخه آسیبهای اجتماعی را منقطع کند. البته این به منزله کنار کشیدن و تسلیم شدن نیست. باید مداخلات اجتماعی مثل مراکز کاهش آسیب، شلتر و کلینیک‌های مثلثی و گروه‌های خودیار و غیره در اولویت قرار گیرد. همچنین در برنامه ششم توسعه یکبار هم که شده رویکرد سلامت در بعد اجتماعی و روانی را در نظام برنامه‌ر یزی و بودجه ریزی کشور در هدف گذاری قرار دهیم.
وی یادآور شد: امروز فقط سلامت روانی مورد توجه مسئولان است چون بیماری جسمانی به مرگ آنی می انجامد اما بیماری اجتماعی و روانی سبب مرگ ندریجی نیروهای فعال جامعه می شود. یکبار هم که شده باید سرمایه اجتماعی و نشاط اجتماعی در جامعه افزایش یابد زیرا کاهش شاخص سرمایه اجتماعی سبب ساز بسیاری آسیبهای بعدی است.
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی تاکید کرد: باید بستر را برای مشارکت مردم فراهم کنیم.