ورود مقام معظم رهبری به چند مسئله و آسیب اجتماعی و دستور برای پیگیری، ارائه گزارش و حل آنها به این معناست که این آسیب‌ها از حدی که باید، گذشته و حالا مسئولان به دنبال چاره‌ای متفاوت و سریع هستند، اما مسئله درست همین‌جاست که در این شرایط و با این طرح‌ها اوضاع از آنچه بوده بدتر نشود و دامنه آسیب را به نقاط دیگر شهر و کشور نکشاند.
موارد نقض در طرح‌ها و برنامه‌های مسئولان آن‌قدر زیاد است که در همین مدت کوتاه این اشکالات به شکلی آشکار و نگران‌کننده از گوشه‌های طرح‌ها بیرون افتاده است. فعلا در طرح جمع‌آوری معتادان متجاهر شهر تهران که با اولویت محله هرندی و جمع‌آوری زنان آغاز شده است، نزدیک به هفت هزار معتاد به مراکز نگهداری شهرداری و بهزیستی منتقل می‌شوند و شش ماهی را در هتلی نه‌چندان مجلل سر کنند. از اینجا به بعد باید منتظر ماند و دید موفقیت این طرح شامل چند درصد این میهمانان اجباری می‌شود.
هتل ٦ماهه معتادان و دوباره آغوش باز خیابان موسوی‌چلک، رئیس انجمن مددکاری ایران، سال‌ها به عنوان نماینده بهزیستی با همین موضوعات درگیر و در ارتباط بوده و حالا به عنوان فردی در جریان و آگاه، مخالف این نوع برخورد با معتادان متجاهر است. او به تجربه‌های متعدد برخوردهای ضربتی بعد از انقلاب اسلامی اشاره می‌کند و می‌گوید: از این برخوردهای فیزیکی و اجتماعی چه نتیجه‌ای جز پخش‌شدن بیشتر آسیب حاصل شد؟ در برخورد ضربتی با این معتادان معمولا آسیب‌های بیشتری به جامعه وارد می‌شود، چراکه این افراد را نمی‌توان مادام‌العمر در زندان یا این کمپ‌ها نگه داشت و بالاخره روزی باید در را باز کنید تا آنها دوباره وارد اجتماع شوند. چلک می‌گوید نظام تأمین اجتماعی ما به یک زن با این مشخصات فقط ٥٣ هزار تومان به عنوان کمک‌هزینه پرداخت می‌کند، اما آیا با این رقم می‌توان زندگی کرد؟ درعین‌حال این سؤال پیش می‌آید که آیا با تقویت این نظام حمایتی از سوی بهزیستی، تأمین اجتماعی یا شهرداری و سایر ارگان‌ها، معتادان تشویق به ماندن در این شرایط نمی‌شوند؟ آیا سایر اقشار آسیب‌پذیر به پیوستن به این جرگه و استفاده از این امکانات تشویق نمی‌شوند؟ رئیس انجمن مددکاری ایران به انتقادها و اصلاح‌های متعدد درباره مراکز ماده ١٥ و ١٦ اشاره کرد و گفت: درباره هر دو این مراکز اشتباهات و اشکالات فراوانی وجود داشته و دارد و همچنان غلط پیش می‌رود. مگر ما در مراکز ماده ١٥ و حرفه‌آموزی به مددجویان و برگشت‌دادن آنها به اجتماع چقدر موفق بوده‌ایم؟ در بهترین حالت که من شخصا قبول ندارم، ١٥ تا ٢٠ درصد از معتادان اصلاح می‌شوند. یعنی تقریبا از هر صد معتاد ٨٠ معتاد دوباره به چرخه اعتیاد و خیابان برمی‌گردند.
سابقه پاک‌کردن شهر از معتادان قبل از میهمانی‌های بین‌المللی
او به سابقه طرح‌های ضربتی در دوره‌های مختلف ازجمله قبل از برگزاری اجلاس سران کشورهای اسلامی در تهران اشاره کرد، گفت: از این دوره‌های شش‌ماهه برای پاک‌کردن خیابان‌های تهران زیاد داشته‌ایم و مسئولان با مانورهای جدید و متفاوت فقط برای مدت کوتاهی صورت‌مسئله را پاک می‌کنند، درحالی‌که اگر این طرح‌ها اثربخش بود باید نتایج آن در جامعه احساس می‌شد. درست است که معتادانِ شهرستان‌های مختلف را اجباری و با تبعید یا اختیاری به شهرستان‌های خودشان برمی‌گردانید، اما آیا هیچ‌یک از هم‌وطنان ما در این دام نمی‌افتند و به شهرهای بزرگ مهاجرت نمی‌کنند و گرفتار اعتیاد نمی‌شوند؟ جلوی آنها را هم این‌گونه می‌گیرید و هر روز اردوگاه‌ها را بزرگ و بزرگتر می‌کنید؟ موسوی‌چلک به اجرای طرح‌های متعدد برای جمع‌آوری خرده‌فروشان مواد مخدر، ارازل و اوباش، معتادان متجاهر و... با عناوین مختلف اشاره کرد و گفت: تجربه این طرح‌ها معمولا تجربه خوبی نیست و به عنوان طرحی به نام والعادیات در چند مرحله اجرائی شد، اما مثل همه طرح‌های امنیتی و اجتماعی، با چند روز حبس معتادان و پاک‌کردن خیابان‌ها تمام شد. او با یادآوری اینکه پیش از این تجربه مراکز بازپروری را در کشور داشته‌ایم، اما به دلیل نداشتن کارایی و موفقیت‌آمیز نبودن، آنها را تعطیل کردند. این مراکز وجود داشت تا همه متخلفان به زندان نروند، اما در‌این‌باره هم دچار مشکل شدیم، حالا تصور کنید قرار است چندین هزار معتاد متخلف به آخر خط رسیده را اجباری در یک مکان جمع کنند. تجمع این تعداد از افراد خطرناک در کنار هم در همه‌جای دنیا منسوخ شده و دیگر معتادان پرخطر را در کنار هم در یک اردوگاه نگه نمی‌دارند.
نگران «شفق» و کنارهم‌بودن معتادان بودند
وی به مدیریت «شفق» در دوران مسئولیت خود در بهزیستی اشاره کرد و گفت: فکر می‌کنید چرا شفق را تعطیل کردند؟ آن‌قدر نگران بودند که حتی در خطبه‌های نماز جمعه هم درباره آن صحبت کردند. نظرشان هم این بود که کنارهم‌بودن ٥٠٠ آدم سالم خطرناک است، چه برسد به ٥٠٠ معتادی که به هیچ‌چیز پایبند نیستند، درمان روی آنها جواب نمی‌دهد و به آخر خط رسیده‌اند. وی معتقد است جامعه‌پذیری این افراد حتی به پنج درصد هم نمی‌رسد و هرقدر هم که آنها را در معرض شرایط بهبود قرار دهیم، به دلیل نبود حمایت اجتماعی، آنها دوباره به چرخه اعتیاد و رفتار پرخطر برمی‌گردند.
او بر این نکته تأکید می‌کند که اگرچه تلاش شهرداری تهران و ارگان‌های دیگر متناسب با وظایف آنها و شایسته تقدیر است، اما این اقدامات فقط یک مُسکن شش‌ماهه بر زخم‌های عمیقی است که تهران و شهرهای دیگر با آن مواجه هستند. رئیس انجمن مددکاری ایران به سیاست‌های کلی مبارزه با مواد مخدر که در سال ٨٥ از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شده است، اشاره کرد و گفت: این سیاست‌ها در این سال‌ها توسط ارگان‌های مربوطه اجرائی نشد و بسیاری از مسائل اجرائی آن روی زمین ماند و درحال‌حاضر این سیاست‌ها قطعا به اصلاح نیاز دارند. در یکی از بندهای این سیاست‌های ابلاغی رهبری، ایشان با نگاهی کاملا آگاهانه و کارشناسی اعلام کرده‌اند که اگر لازم است مواد مخدر کم‌خطرتر را به طور رسمی به معتادان ارائه کنند.
مدت‌هاست که مسئولان مختلف مرتبط با حوزه اعتیاد بر ناکارآمدی ماده ١٦ در شرایط فعلی جامعه و البته جامعه آماری معتادان تأکید می‌کنند. شهردار تهران هم که این روزها اجرای طرحی بزرگ را کلید زده است تا قبل از شروع سال جدید، تهران را از معتادانش پاک کند، بارها از ناکارآمدی ماده ١٦ (جمع‌آوری اجباری معتادان) گلایه کرده، اما حالا دستور این کار را داده است. حجت‌الاسلام امرودی، معاون اجتماعی شهردار، در جلسه‌ای که دو هفته قبل به طور غیررسمی با اصحاب رسانه داشت تا ابعاد مختلف طرح شهرداری درباره هرندی و جمع‌آوری معتادان را تشریح کند، در پایان حرف‌هایش گفت: «اگر این طرح به نتیجه نرسید، من از این مسئولیت می‌روم».
«شفق» زنانه شد
کمپ سم‌زدایی «شفق» پس از پیگیری بسیار ستاد مبارزه با مواد مخدر بالاخره موافقت کلی معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه تهران را گرفته و در همین روزها قرار است تیم درمانگر این مجموعه در شفق مستقر شود. فعالیت این مجموعه پیش از این به دلیل نداشتن استانداردهای لازم برای نگهداری معتادان با دستور قضایی متوقف شده بود و در این مدت که مسئولیت آن با ستاد مبارزه با مواد مخدر بود، گویا ایرادهای بهداشتی و کمبود امکانات آن برطرف شده است. حدود دو ماه قبل ستاد مبارزه با مواد مخدر در جریان اجرای یک طرح ضربتی و با تأیید نظر استاندار تهران حدود ٦٠٠ معتاد متجاهر را به این مرکز منتقل کرد، اما این معتادان زمان زیادی در این مرکز نماندند. یک حادثه، یعنی آتش‌زدن تشک‌ها و فرار تعداد زیادی از معتادانی که بر مبنای ماده ١٦ به صورت اجباری جمع‌آوری شده بودند ماجرا را تغییر داد.
این مرکز تاکنون بسته شده بود و حالا حمیدرضا آذرنیا، دبیر ستاد هماهنگی مبارزه با قاچاق مواد مخدر استان تهران، از اخذ موافقت کلی معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه تهران با فعالیت مجدد این مرکز به خبرنگار «شرق» خبر می‌دهد.
وی با تأکید بر اینکه این مرکز برای پذیرش بیش از ٤٠٠ زن معتاد کارتن‌خواب آماده شده است، گفت: این زنان با اولویت جمع‌آوری و پس از یک دوره سم‌زدایی به مرکز بهاران در منطقه ٩ منتقل می‌شوند و حدود شش ماه در این مراکز باقی می‌مانند تا علاوه بر مهارت‌آموزی، برای برگشت به جریان عادی زندگی آماده شوند. مسئولیت نگهداری از این معتادان و رسیدگی به آنها را بخش خصوصی و گروه‌های غیردولتی بر عهده گرفته‌اند و پذیرش آنها از چند روز گذشته آغاز شده است.
دبیر ستاد هماهنگی مبارزه با قاچاق مواد مخدر استان تهران از مکاتبات این مجموعه با معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه تهران برای گرفتن موافقت کلی و در ادامه موافقت نهایی فعالیت کمپ شفق خبر داد و گفت: جمع‌آوری معتادان متجاهر در محله‌هایی مانند هرندی، عودلاجان و حاشیه برخی از اتوبان‌های تهران در اولویت قرار دارد. در این طرح معتادان در صورت همراهی خودشان به مراکز ماده ١٥ منتقل می‌شوند تا به صورت اختیاری سم‌زدایی شوند، اما در صورت تمایل‌نداشتن، به عنوان یک مجرم با آنها برخورد شده و مطابق با ماده ١٦، کاملا اجباری به مراکز نگهداری معتادان منتقل می‌شوند.