مولاوردی: در حال تدوین بسته‌های حمایتی از زنان شاغل هستیم، سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری؛ واقع‌بینانه‌تر از سیاست‌های مجلسمیزگرد «تغییر و تداوم خانواده در ایران: راهکارها و سیاست‌ها» عصر دیروز در چارچوب هفتمین همایش انجمن جمعیت‌شناسی ایران با حضور دکتر محمدجلال عباسی‌شوازی؛ استاد جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران، شهیندخت مولاوردی؛ معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، دکتر تقی آزادارمکی؛ استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، دکتر حسین راغفر؛ استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا (س) و دکتر فاطمه ترابی؛ استادیار جمعیت‌شناسی و معاون علمی مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران، برگزار شد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی معاونت امور زنان و خانواده به نقل از مهرخانه، در این میزگرد ابتدا دکتر عباسی‌شوازی به عنوان هماهنگ‌کننده میزگرد به تغییر سطح تحصیلات در جامعه اشاره کرد و گفت: از حدود 10 سال پیش تعداد افراد بی‌سواد کمتر شده و جمعیت باسواد بیشتر شده است که این افراد عمدتاً در سن جوانی هستند.
وی افزود: اکثر جمعیت در آینده در سطح دیپلم و بالاتر خواهند بود، بنابراین بستر زندگی ما از آنچه در سه دهه گذشته زندگی می‌کردیم، متفاوت است.
عباسی‌شوازی ادامه داد: در سطح خانواده تنوع و تداوم در جامعه تغییر پیدا کرده است و سطح ازدواج و خویشاوندی در سیستان و بلوچستان بالاترین آمار و در گیلان و سپس در آذربایجان غربی کمترین آمار را دارند.
تنها کمتر از 10 درصد دختران تا سن 35 سالگی اصلاً ازدواج نمی‌کنند
وی در پایان صحبت خود گفت: نگرانی که در مورد افراد ازدواج‌نکرده؛ به‌خصوص دختران وجود دارد این است که تصور این است که این افراد اگر تا 30 سالگی ازدواج نکنند، اکثراً تا 45 سالگی ازدواج نخواهند کرد؛ اما مطالعات نشان می‌دهد در 30 سال گذشته 90 درصد دختران تا سن 35 سالگی ازدواج کرده و تنها کمتر از 10 درصد آنها تا سن 35 سالگی اصلاً ازدواج نکرده‌اند؛ در نسل‌های بعدی و نسل حاضر در ازدواج تأخیر افتاده است، اما بیش از 90 درصد این افراد نیز ازدواج خواهند کرد و دغدغه موجود درست نیست.
آدم‌ها مریض نیستند که ازدواج نمی‌کنند یا طلاق می‌گیرند
سپس دکتر تقی آزادارمکی استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران در خصوص تغییرات خانواده به لحاظ ارزشی و فرهنگی گفت: ارزش نهاد خانواده کم شده است، اما همچنان این ارزش وجود دارد و این تغییر و کاهش، به این علت است که کسانی که در جامعه زندگی می‌کنند هم نگاه خودشان به جامعه تغییر کرده و هم خودشان تغییر کرده‌اند.
وی تأکید کرد: حتی خانواده‌های تک‌نفره هم به خانواده دیگری پیوسته‌اند و این نشان‌دهنده اهمیت خانواده است.
آزادارمکی ادامه داد: تغییراتی که در خانواده رخ داده، به معنای تغییرات ارزشی نهادهای سیاسی و دینی در جامعه است. موضوع دیگر این است که بعد از انقلاب فردیت بروز کرده که کل مفهوم آن نشان‌دهنده تغییرات فرهنگی است.
وی تأکید کرد: آدم‌ها مریض نیستند که ازدواج نمی‌کنند یا طلاق می‌گیرند؛ بلکه آدم‌ها مهم شده و ارزش‌های موردنظر آنها اهمیت پیدا کرده است و این مسئله منشأ اجتماعی و فرهنگی دارد، اما روانپزشکان و روانشناسان به دنبال کشف بیماری مردم ایران هستند.
عنصر خانواده از لحاظ ارزش دچار تغییرات اساسی شده است
این جامعه‌شناس بیان کرد: عنصر خانواده از لحاظ ارزش دچار تغییرات اساسی شده و یکی از مهم‌ترین تغییرات، آرزوهای افراد است. از تغییرات دیگر می‌توان به بحث روابط صمیمانه نابی که به لحاظ ایده‌آل از خانواده یاد می‌کنیم اشاره کرد که در خانواده ایرانی دچار بحث و مجادله است.
آزادارمکی تصریح کرد: روابط بین افراد خانواده کم شده و تغییر کرده است، اما این موارد به معنای بحران نیست؛ بلکه به معنای تغییر از خصوصی‌بودن به عمومی‌بودن و جهانی‌شدن خانواده ایرانی است.
در ادامه حسین راغفر؛ استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا در پاسخ به سؤال دکتر عباسی‌شوازی مبنی بر اینکه تغییرات خانواده چقدر ناشی از تحولات اقتصادی است؟؛ بیان کرد: باید تحلیل مسائل اقتصادی خانواده را در بستر شرایط اقتصادی و اجتماعی خاص ملاحضه کنیم.
مشکلات جوانان ما بیش از آنکه سیاسی باشد، صنفی است
این اقتصاددادن اظهار کرد: فساد اقتصادی که ناشی از سیاست‌های غلط است، موجب شده امروز شاهد باشیم که مبلغ قابل توجهی دیون معوق بانکی داشته و معنای دیگر این دیون، مداخله حکومت در قوانین و مقرارت بانکی است.
راغفر بیان کرد: مشکلات جوانان ما بیش از آنکه سیاسی باشد، صنفی است و جامعه‌ای که نمی‌تواند به نیازهای صنفی نسل جوان خود جواب دهد به واکنش و نیاز سیاسی منجر می‌شود.
استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا تأکید کرد: نسل امروز اگر پدر و مادرشان تمکن مالی نداشته باشند، چگونه می‌توانند و می‌خواهند ازدواج کند؟ مگر فقط با وام ازدواج مسئله حل می‌شود؟
راغفر با اشاره به هدف‌گذاری جمعیت 150 میلیونی گفت: باید دید چگونه جمعیتی و با چه کیفیتی می‌خواهیم؟؛ آیا می‌خواهیم کشوری مانند پاکستان داشته باشیم که امروز مرکز و کانون افراطی‌گری در منطقه است؟ باید در مقابل یک درصد رشد جمعیت، سه درصد رشد اقتصادی داشته باشیم.
این اقتصاددان تأکید کرد: اگر دولت‌های سالم سرکار بیایند و تلاش شبانه‌روزی داشته باشند، مشکلات ده‌ها سال طول خواهد کشید تا حل شود، در غیر اینصورت حل نخواهد شد.
راغفر در ادامه به بحث مسکن اشاره کرد و گفت: کسانی که در قدرت هستند از بحث مسکن متنفع شده و مسکن را کنترل می‌کنند.
نگرش مثبت به ازدواج هنوز در میان جوانان وجود دارد
سپس فاطمه ترابی؛ استادیار جمعیت‌شناسی، با اشاره به این نکته که تأخیر در ازدواح وجود دارد اما همچنان عمومیت ازدواج بالاست و نگرش مثبت نسبت به آن وجود دارد، افزود: حتی این نگرش مثبت در جوانان دانشجو نیز وجود دارد و رویگردان‌شدن جوانان از ازدواج با شواهد موجود تطبیق ندارد.
برخی این آمارها خام و در نتیجه گمراه‌کننده است
ترابی به خبری که 29 اردیبهشت 93 در سایت الف مطرح شده است، اشاره کرد و گفت: در این خبر که با یکی از مسئولان سازمان ثبت و احوال گفتگو شده بود، آمده است که "افزایش دختران مجرد/ کمبود 100 هزار پسر آماده ازدواج"، باید گفت این آمارها خام و در نتیجه گمراه‌کننده است.
در 12 درصد ازدواج‌ها زنان یک سال بزرگ‌تر یا کوچک‌تر از همسر خود هستند
معاون علمی مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران با بیان اینکه جمعیت ایران خود را با تغییرات جمعیت‌شناختی تطبیق می‌دهد، تشریح کرد: 35 درصد ازدواج‌ها بین زن و شوهرهایی رخ می‌دهد که در آنها شوهر کمتر از 5 سال از همسرش بزرگ‌تر است.
وی با اشاره به این نکته که این آمار مربوط به سال 91 است، ادامه داد: در 12 درصد ازدواج‌ها زنان یک سال بزرگ‌تر یا کوچک‌تر از همسر خود هستند.
وی در پایان اینگونه نتیجه‌گیری کرد که نمی‌توان از تجربیات شخصی و روایت‌های شفاهی نتیجه‌گیری علمی به دست آورد.
تحولات ساختار و کارکردن خانواده
در پایان این میزگرد شهیندخت مولاوردی معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در پاسخ به سؤال دکتر عباسی‌شوازی مبنی بر نقش دولت در سیاست‌گذاری خانواده و دیدگاه دولت به خانواده و اینکه آیا قوانین متناسب با شرایط خانواده هستند یا خیر؟؛ بیان کرد: به‌طور کلی خانواده در 50 سال اخیر در سطح جهانی در ساختار خود دچار تحولاتی شده است و علاوه بر تحولات ساختاری عوامل دیگری مانند گرایش به مهاجرت، سالمندی و بیماری ایدز و HIV بر تحولات خانواده و کارکردهای خانواده؛ ازجمله اجتماعی‌کردن کودکان یا نگه‌داری از سالمندان، تأثیر گذاشته است.
مولاوردی ادامه داد: با تغییر نقش‌ها بخشی از کارکرد خانواده دچار اختلال شده و خانواده‌ها به سمت هسته‌ای شدن پیش رفته‌اند و نقش مرد از انحصاری بودن برای نان‌آوری بیرون می‌آید و زنان به دلیل افزایش سلامت اجتماعی و سطح دانش‌آموختگی و مشکلات اقتصادی و معیشت خانواده، به سوی حضور بیشتر زنان در جامعه و کسب استقلال مالی حرکت کرده‌اند.
قرار است سازمان ملل مواجهه خانواده با فقر و توازن میان کار و خانواده را مورد توجه قرار دهد
معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری با اشاره به اینکه بحث نهاد خانواده تنها به کشور ما محدود نیست، گفت: سال 1994 سال بین‌المللی خانواده نام‌گذاری شده بود که 25 اردیبهشت 20 امین سالگرد جهانی‌شدن خانواده را پشت سر گذاشتیم.
مولاوردی تأکید کرد: سازمان ملل قرار است مواجهه خانواده با فقر و توازن میان کار و خانواده را مورد توجه قرار دهد و تحقق این مهم بدون همکاری دولت با بخش غیردولتی و مردم میسر نخواهد شد. بنابراین انتظار می‌رود دولت و حاکمیت، تغییرات خانوار را با توجه به اهمیت خانواده در دین و در جامعه ایرانی، مدنظر قرار دهند.
دولت باید در برنامه‌های ارتقا سلامت خانواده، تغییرات ساختاری اجتماعی در ایران را مدنظر قرار دهد
معاون امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری ادامه داد: دولت باید در برنامه‌های ارتقا سلامت خانواده، تغییرات ساختاری اجتماعی در ایران مانند افزایش سن ازدواج، کاهش معنادار سن باروری، تغییر نگرش به روابط دختر و پسر و درگیر شدن زنان به اشتغال و وابستگی کمتر آنها به همسر از لحاظ مالی را مدنظر قرار دهد.
شهیندخت مولاوردی بیان کرد: این علائم برخی تحلیلگران را نگران کرده است که خانواده‌ها به مرز فروپاشی می‌رسند، اما برخی دیگر از تحلیلگران به این نتیجه نرسیده‌اند؛ البته نگران آسیب‌هایی نیز هستند که بنیان خانواده را تهدید می‌کند؛ هر چند نباید انتظار داشته باشیم که آسیب‌ها به‌طور کامل ریشه‌کن شود.
توجه به چند اصل مهم در برنامه‌ریزی‌ها
مولاوردی اظهار کرد: در برنامه‌ریزی‌ها سعی می‌کنیم به چند اصل شامل ارتقای احترام متقابل در خانواده، مشارکت هرچه بیشتر درون خانه و ایجاد فرصت‌های شغلی، ارتقای توانمندی خانواده و تقویت آن، ضوررت درک بیشتر از تغییرات اقتصادی بر ساختار خانواده، تأکید بر اهمیت نقش نهادهای مدنی و ارزیابی دقیق دوره‌ای از برنامه‌ها و سیاست‌های اتخاذشده، توجه کنیم.
سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری؛ واقع‌بینانه‌تر از سیاست‌های مجلس
وی تأکید کرد: در این زمینه باید سیاست‌های افزایش جمعیت ابلاغی توسط مقام معظم رهبری در دستور کار قرار گیرد و این سیاست‌ها واقع‌بینانه‌تر از آن چیزی است که در مجلس بررسی می‌شود مخصوصاً بند 14. نکته مهمی که در فرمایش مقام معظم رهبری مطرح شده، این است که باید سیاست‌ها به‌گونه‌ای باشد که در آنها افزایش جمعیت کیفی دنبال شود که برخی سعی می‌کنند اهمیت این حرف را کمرنگ جلوه دهند.
در حال تدوین بسته‌های حمایتی از زنان شاغل هستیم
وی بیان کرد: بیشترین سنگینی سیاست‌ها در حوزه زنان مخصوص زنان شاغل است. در این زمینه با همکاری دکتر عباسی‌شوازی در حال تدوین بسته‌های حمایتی از زنان شاغل هستیم.
مولاوردی در پاسخ به اظهارنظر یکی از حضار گفت: رویکرد جدید ما و سیاست‌های اتخاذشده، خوشایند عده‌ای نیست.
وی در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر افزایش مرخصی زایمان گفت: پیش‌بینی من در خصوص اخراج تحقق پیدا کرد؛ زیرا به تسهیلات و امتیازات قائل‌شده همه‌جانبه نگاه نکرده‌ایم. از یک طرف قانون مجلس است که تصویب شده و دستگاه‌ها را برای اعطای مرخصی مجاز دانسته است، اما منابع مالی آن هنوز تأمین نشده و متوجه شده‌ایم که سازمان‌های تأمین اجتماعی اعتبار لازم برای اجرای این قانون نداشتند و ضمانت کافی و لازم برای امنیت شغلی زنان به‌خصوص بخش غیردولتی و خصوصی فراهم نشده است.
هفته‌ای 20 مورد شکایت از اخراج زنان به دلیل مرخصی زایمان داریم
وی در پایان گفت: در این زمینه هفته‌ای 20 مورد شکایت از اخراج‌ها داریم؛ لذا به جای این مواردی که منجر به حذف شدن زنان از بازار کار می‌شود، باید سعی کنیم امتیازاتی مانند ساعات کاری شناور برای آنها اختصاص دهیم و نه تقلیل ساعت کاری که منجر به حذف شود و نیز مهدکودک را کنار کار زنان داشته باشیم.