رییس مرکز امور مشارکت زنان در دولت اصلاحات گفت: ما اگر مشخص نکنیم که چه نگاهی نسبت به عالم داریم و رابطه ما با خدا، انسان‌ها و طبیعت مشخص نباشد، دچار سردرگمی می‌شویم. قانون اساسی کلیات را گفته و در برنامه‌های توسعه هم به مواردی اشاره شده است، اما آن‌چه تعیین می‌کند بالاخره چه کاری میخواهیم در زمینه زنان انجام دهیم، مشخص نیست و با تغییر دولت‌ها، سیاست‌ها هم تغییر می‌کند.
اولین نشست از سلسله‌نشست‌های «زن، معرفت دینی و اندیشمندان معاصر» با موضوع «آیینه‌وند، زن و معرفت تاریخی» صبح امروز در دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد. یکی از سخنرانان این نشست، دکتر زهرا شجاعی؛ رییس مرکز امور مشارکت زنان در دولت اصلاحات بود که سخنانی پیرامون «لوازم کسب معرفت تاریخی نسبت به زن» ارایه کرد.
باید ببینیم در جمهوری اسلامی براساس چه نظریه‌ای میخواهیم در مورد زنان کار کنیم
شجاعی در ابتدای سخنان خود اظهار داشت: در خصوص مسایل زنان دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد، اما در این عرصه دچار کمبود نظریه هستیم. ما باید ببینیم در جمهوری اسلامی براساس چه نظریه‌ای میخواهیم در مورد زنان کار کنیم و از تشتت آرایی که وجود دارد فاصله بگیریم. هدف ما از کسب معرفت تاریخی دریافت روش‌ها و تجارب برای بهبود زندگی بشر و استخراج سنت‌های الهی و قوانین حاکم بر جوامع و زندگی زنان است. در این زمینه، الگوپذیری و تأسی به الگوهای مکتب ضرورت دارد. اسوه‌های قابل تبعیت به‌عنوان نمونه‌های انسان کامل هستند که عملی بوده و این مسیر را طی کردند و تأسی به آن‌ها به ما در انتخاب راه درست کمک می‌کند.
ملزومات کسب معرفت تاریخی نسبت به زن
رییس مرکز امور مشارکت زنان در دولت اصلاحات، 7 لازمه در کسب معرفت تاریخی نسبت به زن را برشمرد و گفت: اولین لازمه داشتن چارچوب نظری است. ما اگر مشخص نکنیم که چه نگاهی نسبت به عالم داریم و رابطه ما با خدا، انسان‌ها و طبیعت مشخص نباشد، دچار سردرگمی می‌شویم. قانون اساسی کلیات را گفته و در برنامه‌های توسعه هم به مواردی اشاره شده است، اما آن‌چه تعیین می‌کند بالاخره چه کاری میخواهیم در زمینه زنان انجام دهیم، مشخص نیست و با تغییر دولت‌ها، سیاست‌ها هم تغییر می‌کند.
مخالفت علما در دوره پهلوی اول با نفس آموزش و تعلیم زنان نبود
او دومین لازمه کسب معرفت تاریخی نسبت به زن را شناخت مؤلفه‌های حاکم بر آن دوره تاریخی دانست و یادآور شد: اگر به لحاظ تاریخی، اجتماعی و فرهنگی مؤلفه‌های مختلف را ندانیم، نمی‌توانیم نقش تاریخی زن را بررسی کنیم؛ زیرا موضوع زنان چندوجهی است و فقط از یک زاویه نمی‌توان به آن نگاه کرد. مثلاً علما در دوره پهلوی اول با مدرسه رفتن دختران مخالفت می‌کردند؛ چون در آن زمان مدارس را مسیحی‌ها می‌ساختند و مسایل دیگری وجود داشت. درواقع، مخالفت آن‌ها با نفس آموزش و تعلیم زنان نبود.
ضرورت داشتن یک نگاه جهانی نسبت به دوره یا حادثه تاریخی
شجاعی افزود: مورد دیگر ضرورت داشتن یک نگاه جهانی نسبت به دوره یا حادثه تاریخی است. در زمان حاضر تأثیرپذیری جوامع از یکدیگر زیاد شده است، اما نمی‌توان منکر شد که جوامع در گذشته نیز از هم تأثیر می‌گرفتند. اگر این دید جهانی را نداشته باشیم، به تحلیل درستی دست نمی‌یابیم. در عصر بعثت در عربستان دختران را زنده به گور می‌کردند، اما با مطالعه تمدن‌های دیگر آن زمان می‌بینیم که این مسئله در سایر نقاط دنیا هم وجود داشته است. مثلاً ویل دورانت می‌گوید در عصر بعثت در چین اگر دختری در شرایط سخت متولد می‌شد، امکان داشت او را در سرما جلوی حیوانات بیندازند تا خوراک حیوانات شود.
نگرش فرآیندی به تاریخ؛ دیگر لازمه کسب معرفت تاریخی نسبت به زن
رییس مرکز امور مشارکت زنان در دولت اصلاحات، دیگر لازمه کسب معرفت تاریخی نسبت به زن را نگرش فرآیندی به تاریخ عنوان کرد و بیان داشت: تاریخ جریانی پویا و سیال است و قبل و بعد از حادثه تاریخی باید مورد مطالعه قرار گیرد. در سال 1341 امام خمینی (ره) با 3 بند لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی که یکی از آن‌ها در خصوص حق رأی زنان بود، مخالفت کردند، اما در پیروزی انقلاب گفتند زنان باید در مقدرات اساسی مملکت دخالت داشته باشند. ما باید بدانیم که دیدگاه امام (ره) در آن زمان به دلیل سیاست اسلام‌زدایی بود که شاه در پیش گرفته بود.
او خاطرنشان کرد: مورد بعدی، پرهیز از نگاه امروزین نسبت به تاریخ است. برخی از افراد با دید امروزین به گذشته نگاه می‌کنند و آن وقت دچار تحلیل‌های غلط می‌شوند؛ درصورتی‌که باید به پدیده‌های تاریخی در شرایط خودشان نگاه داشت و از داشتن نگاه امروزی به آن‌ها پرهیز کرد.
منبع‌شناسی و متدولوژی درست در بحث تاریخ
شجاعی منبع‌شناسی و متدولوژی درست در بحث تاریخ را ششمین لازمه کسب معرفت تاریخی نسبت به زن دانست و اظهار داشت: مثلاً در مورد حدیث توصیه می‌شود که هم راویان احادیث را بشناسیم و هم روایی حدیث را مورد بررسی قرار دهیم تا آن حدیث مغایر با قرآن نباشد. استناد به یک روایت به آسانی صورت نمی‌گیرد و وثاقت منبع تاریخی بحث بسیار مهمی است.
معرفی و تبلیغ افرادی مانند قره‌العین یا صدیقه دولت‌آبادی هم اشتباه است و هم ضربه می‌زند
رییس مرکز امور مشارکت زنان در دولت اصلاحات با اشاره به این‌که هفتمین لازمه کسب معرفت تاریخی نسبت به زن، آشنایی با علوم مرتبط با تاریخ است، گفت: تاریخ با علوم مختلفی ارتباط دارد و اگر ما با این علوم آشنایی نداشته باشیم، نمی‌توانیم تحلیل درستی داشته باشیم. یک‌بعدی نگاه‌کردن و معرفی و تبلیغ افرادی مانند قره‌العین یا صدیقه دولت‌آبادی هم اشتباه است و هم ضربه می‌زند.
او در پایان بیان داشت: من توجه به این ویژگی‌ها را در آثار و دیدگاه‌های مرحوم آیینه‌وند دیدم و معتقدم در آثار ایشان به‌صورت نسبی اطلاعات تاریخی جامع‌تری از زن در تاریخ اسلام داریم.