معاون فنی دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت با بیان اینکه نرخ باروری کنونی در کشور 1.8 است که باید به حد جایگزینی و به میزان 2.1 برسد، گفت: اما باید توجه داشت که در کنار تلاش برای افزایش باروری در جامعه، افزایش سلامت خانواده‌ها نیز باید مد نظر قرار گیرد.
دکتر محمد اسلامی در همایش تبیین سیستم‌های کلی مبتنی بر سلامت مادر و کودک برای ارتقای نرخ باروری کلی گفت: براساس تحقیقات، تمایل زوج‌های جوان در شرف ازدواج به باروری بالاتر از نرخ باروری کنونی است، ولی باید بررسی شود؛ چرا این تمایل محقق نمی‌شود.
وی با اشاره به اینکه جمعیت کشور در حال حاضر به میزان 79 میلیون نفر می‌رسد، گفت: جمعیت در کشور به طور سالانه کاهش نمی‌یابد و سالانه متوسط یک میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه می‌شود. سال گذشته یک میلیون و 530 هزار نفر به جمعیت کشور اضافه شد. این نگرانی وجود که دارد که نرخ باروری 1.8 کنونی کاهش یابد و تا سال 1420 به صفر برسد و سپس منفی شود. میزان زاد و ولد در کشور از سال 1390 در کشور سیر صعودی گرفته است و همچنان ادامه دارد.
معاون فنی دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، تقویت نظام تامین اجتماعی، ارایه خدمات بهداشتی و مراقبت‌های پزشکی، افزایش بهداشت باروری و فرزندآوری را راهکار کمک به افزایش باروری در کشور دانست و گفت: فقط پنج بند از سیاست‌های کلی ابلاغی افزایش جمعیت مربوط به وزارت بهداشت است و دیگر نهادها نیز باید در این امر احساس مسئولیت کنند.
وی با اشاره به لزوم افزایش باروری‌های برنامه‌ریزی شده در کشور، افزود: مرور سوابق سلامت مادر، آگاهی از تمایلات باروری، شناسایی خانواده‌های واجد شرایط باروری در چارچوب سلامت و ... راه‌های تحقق باروری‌های برنامه‌ریزی شده است.
اسلامی گفت : افزایش سن ازدواج در جامعه را باید یکی از دلایل کاهش تمایل خانواده‌ها به فرزندآوری بیشتر دانست؛ به طوری که سن ازدواج دختران که اکنون به 24 سالگی افزایش یافته، تولد فرزند اول در 28 سالگی مادر و تولد فرزند دوم در 32 سالگی و تولد فرزند سوم در سن بالای 35 سالگی مادر را به همراه دارد که نیازمند مراقبت‌های زیاد است.
وی با تاکید بر لزوم رعایت حفظ فاصله سه تا پنج سال در فرزندآوری خانواده‌ها، افزود: الگوی کلی فاصله سنی بین فرزندآوری در خانواده‌های ایرانی مطلوب نیست. بر اساس تحقیقات، فاصله بین فرزندان اول تا دوم 3.5 سال، فاصله بین فرزند دوم تا سوم 5.4 سال، فاصله بین فرزند سوم تا چهارم نیز پنج سال است.
اسلامی، سقط را نیز از عوامل کاهش زاد و ولد در کشور دانست و با اشاره به وجود آمار متفاوت از 80 تا 300 هزار سقط در سال تصریح کرد: بارداری مادر در سن بالا، بارداری با فصله زیاد با فرزند قبلی، بارداری‌های برنامه‌ریزی نشده، تمایل بیشتر به سقط فرزند دوم و ... از موارد و دلایل قابل توجه در مورد سقط در کشور است.
وی با اشاره به برخی پیامدهای سقط مانند عفونت و ناباروری، افسردگی مادران و... یادآور شد: دلایل 20 تا 36 درصد سقط‌ها در کشور مسایل اقتصادی، پنج درصد به خاطر تداخل بارداری با تحصیل و درصد بسیار پایینی از سقط‌ها در کشور با مجوز درمانی برآورد می‌شود.
معاون فنی دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت با اشاره به وجود برخی زوج‌هایی که پیشتر با انجام جراحی (وازکتونی و توبکتومی) قابلیت بارداری را از خود سلب کرده‌اند و اکنون تمایل به بارداری دارند، گفت: طرح تحول نظام سلامت در کشور هزینه فرانشیز جراحی‌های بازگشت توان بارداری را تقبل می‌کند تا به افزایش باروری در کشور کمک شود. در استان سمنان نرخ باروری در سال 91 به میزان 1.66، در سال 92 به میزان 1.61 و در سال 93 به میزان 1.62 عنوان شده است که شهرستان‌های سمنان و مهدیشهر با متوسط نرخ باروری 1.7 بیشترین و شهرستان شاهرود با 1.59 کمترین نرخ باروری در استان را دارند.
اسلامی در حاشیه این همایش در جمع خبرنگاران اظهار داشت: سال آینده کلینیک‌های تخصصی رفع مشکلات زوجین در تمام دانشگاه علوم پزشکی کشور تکمیل می‌شود که مقدمات تامین اعتبار آن‌ها پیش بینی شده است. در این کلینیک‌ها با حضور روانشناس، روانپزشک، متخصص عفونی، متخصص زنان، متخصص داخلی، متخصص بهداشت و ... در کنار یک کارشناس حقوق خانواده و یک روحانی آشنا به مسایل خانواده، رفع مشکلات مختلف زوجین هدف‌گذاری شده است.
وی ایجاد این کلینیک‌ها را همسو با سیاست‌های تحکیم خانواده مبتنی بر سلامت از سوی وزات بهداشت، درمان و آموزش پزشکی عنوان کرد.
معاون دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت با اشاره به اجرای طرح تحول نظام سلامت در کشور افزود: در این مدت نرخ باروری در کشور از 1.8 به 1.9 افزایش یافته است که نشان می‌دهد اجرای این طرح با افزایش یک دهمی نرخ باروری همراه بوده است.
وی با بیان این که این مساله نشان از تحقق سیاست‌های جمعیتی کشور دارد، افزود: درست است که این روند کند پیش می‌رود، ولی از تحقق برنامه‌ها در این بخش حکایت دارد. سیاست‌های جمعیتی کشور برگرفته از سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری، از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در برنامه ششم توسعه به خوبی لحاظ شده است.
همچنین دکتر مهدی شادنوش، رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان در این همایش گفت: جمعیت مساله‌ای چند بعدی است و فقط وزارت بهداشت و درمان متولی آن نیست و ارگان‌های مرتبط در این رابطه باید مسئولیت پذیر باشند.
شادنوش سه مساله جمعیت، توسعه پایدار و محیط زیست را مسائل مرتبط و موثر بر هم دانست و افزود: افزایش جمعیت بدون توسعه پایدار برای جامعه منفعتی ندارد و توسعه نیز بدون جمعیت مولد ممکن نمی‌شود.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان با تاکید بر اینکه جمعیت محور توسعه پایدار است، یادآور شد: زمانی که در کشور بحث از جمعیت می‌شود، بخش بهداشت و درمان کشور هدف قرار می‌گیرد، در حالیکه تمام بخش‌های جامعه در قبال آن مسئولند. بخش بهداشت و درمان کشور می‌تواند زمینه بهداشت و درمانی مناسب برای رشد جمعیت را فراهم کند و مداخله در این مساله وظیفه جمعی بسیاری از نهادهاست.
دکتر جعفر جندقی، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان نیز در این همایش با اشاره به دو گذار اول و دوم جمعیتی در کشور، افزود : در گذار اول که انفجار جمعیت بود، افزایش نیازهای بهداشتی در کنار افزایش جمعیت نیاز اصلی بود. در گذار دوم که شرایط فعلی است، نرخ باروری جامعه به کمتر از 2.1 به عنوان نرخ جایگزینی رسیده است؛ به این معنی که پدر و مادر به اندازه جمعیت دو نفره خود تولید نسل نداشته‌اند و جایگزین ایجاد نکرده‌اند.
وی، افزایش شهرنشینی، افزایش سطح سواد به ویژه در زنان، اشتغال، تغییر نگرش‌های اجتماعی، فاصله بین اولین فرزند تا ازدواج و فاصله دومین با اولین فرزند، سقط‌های عمدی و ... را از دلایل کاهش باروری عنوان کرد.