فریده اولاد قباد نماینده مجلس دهم می گوید: به نظر من، مهمتر از قانونگذاری جدید، ما نیاز به تغییر نگرش سنتی جامعه نسبت به زنان داریم. قوانین خوبی داریم اما به دلیل حاکم بودن نگاه سنتی و تبعیض آمیز، به صورت نامناسب تفسیر و اجرا می شوند.
تعداد زنان مجلس دهم، تقریبا دوبرابر نمایندگان زن در دوره نهم است. همین افزایش دوبرابری توقعات را از آنها برای رسیدگی به مسائل زنان بالا می برد. «فریده اولادقباد» یکی از نماینده های دوره دهم مجلس که رای مردم تهران را بدست آورد، پیش از آنکه نماینده مردم شود معلم نمونه بوده و بیش از دو دهه سابقه تعلیم و تربیت دارد اینک عضو کمیسیون «آموزش و تحقیقات» مجلس شده است. او پیشترعضو کمیته ورزش بانوان کشوربوده است.
اولادقباد مهمترین موضوع در حوزه مسائل زنان را رفع تبعیض و خشونت می داند: پیش از هر اقدامی باید به بررسی و بازبینی قوانین و مقررات مربوط به زنان پرداخته و مواردی که تبعیض منفی علیه زنان دارند احصاء کرده و در چهارچوب قانون اساسی و شرع به اصلاح آنها بپردازیم.
او همچنین در گفتگو با خبرآنلاین علاوه بر نیازکشور به بازبینی قوانین، به نیاز جامعه به نشاط و شادی اشاره کرده است و یکی از مهمترین مشکلات پیش روی زنان و دختران فارغ التحصیل را علاوه بر اشتغال محدود بودن پست های مدیریتی عنوان کرده است.
اولاد قباد می گوید: مسئله دیگری که به آن کم توجهی شده، ارتقاء توانمندیهای زنان مدیر و نخبه است. ما باید تلاش کنیم سقف و سطح پیشرفت زنان را از سطح مدیر کلی و استاد دانشگاهی بالاتر ببریم.
فکر می کنید در حوزه مسائل زنان نیاز به تدوین قانون داریم یا باید قوانین موجود را به کار بست تا وضع زنان بهبود یابد؟
ابتدا لازم می دانم به نکته ای در مورد تعدد قوانین در کشورمان اشاره کنم؛ یکی از معضلات کشور ما، حجم زیاد قوانین و مقررات است. متأسفانه آمار نشان می دهد قوانین موازی در کشور ما وضعیت نامطلوبی دارد. در واقع کشور ما از تورم قوانین رنج می برد و ضروری است که دستگاه های مربوطه از جمله مجلس و معاونت حقوقی رئیس جمهور اقدام به تنقیح قوانین و حذف قوانین تکراری، نسخ شده و معارض کنند. هر چند معاون حقوقی رئیس جمهور پیش از این اعلام کرده که یکی از برنامه های دستگاه تحت تصدی ایشان، تنقیح قوانین است و در این راستا شورای عالی تنقیح قوانین جلساتی را تشکیل داده اما هنوز اقدامات اساسی در این زمینه انجام نشده و البته نیاز به فرصت و همکاری مجلس شورای اسلامی و همه وزارتخانه ها و دستگاه های اجرایی وجود دارد.
با اینکه 110 سال است نظام قانونگذاری در کشور ما حاکم است، حدود 11 هزار عنوان قانون داریم در حالی که کشوری مثل فرانسه با 200 سال قانونگذاری، فقط 2هزار و 800 عنوان قانون دارد. علاوه بر این، مقررات، آیین نامه ها و بخشنامه های زیادی در حوزه های مختلف داریم که آگاهی از آنها برای شهروندان و حتی دستگاه های اجرایی ناممکن است.
لذا در پاسخ به سئوال شما باید بگویم در حوزه زنان هم مثل سایر حوزه ها ابتدا باید قوانین و مقررات تکراری و متروک حذف شوند و سپس اگر در زمینه ای با خلأ یا نقص قانونی مواجه بودیم، اقدام به وضع قانون شود.
یعنی فکر می‌کنید با تنقیح قوانین و حذف قوانین ناسخ و منسوخ مشکل زنان جامعه حل می‌شود؟
یکی دیگر از معضلات کشور ما به طور کلی و به ویژه در حوزه زنان مربوط به عدم آگاهی و عدم استفاده از ظرفیتهای کامل قوانین و مقررات جاری است. لذا باید حداکثر استفاده را از ظرفیت قوانین فعلی بکنیم. به دلیل تعدد و ازدیاد قوانین در حوزه زنان، بیشتر شهروندان و مسئولان ما آگاهی جامعی نسبت به آنها ندارند و یکی از مشکلات، عدم آشنایی زنان با قوانین و حقوق مربوط به خودشان است. به نظر من، مهمتر از قانونگذاری جدید، ما نیاز به تغییر نگرش سنتی جامعه نسبت به زنان داریم. قوانین خوبی داریم اما به دلیل حاکم بودن نگاه سنتی و تبعیض آمیز، به صورت نامناسب تفسیر و اجرا می شوند. البته ما به اصلاحات قانونی در حوزه زنان هم نیاز داریم. بسیاری از قوانین موجود باید اصلاح شده و بخشی از اصلاحات قانونی در حوزه زنان باید با شرایط اجتماعی امروز همخوانی داشته و فرایند اصلاح قانون در این زمینه آغاز شود. همچنین قوانین باید به صورت شفاف حضور زنان در عرصه‌های عالی مدیریتی را تضمین کرده و مانع ایجاد نکنند. در جمع بندی عرایضم در پاسخ به این سئوال باید بگویم ابتدا باید به تنقیح قوانین در حوزه زنان پرداخت و در جاهایی که با خلأ یا نقص قانونی مواجه هستیم، اقدام به قانونگذاری کرد. نکته دیگر اینکه باید حداکثر استفاده را از قوانین و مقررات فعلی کرد.
کدام بخش از مسائل زنان را دارای اولویت می دانید و معتقدید باید ابتدا بر آن متمرکز شد؟
مهمترین مسئله در حوزه زنان، رفع تبعیض و خشونت علیه زنان است. پیش از هر اقدامی باید به بررسی و بازبینی قوانین و مقررات مربوط به زنان پرداخته و مواردی که تبعیض منفی علیه زنان دارند احصاء کرده و در چهارچوب قانون اساسی و شرع به اصلاح آنها بپردازیم. شاید مهمتر از وضع قوانین جدید، نظارت بر حُسن اجرای قوانین فعلی باشد. ما در برخی زمینه ها قوانین نسبتا خوبی داریم اما درست اجرا نمی شوند. در زمینه رفع خشونت، ما باید بسترهایی را آماده کنیم تا از خشونت های خانگی علیه زنان و کودکان پیشگیری شود. این امر به شیوه های گوناگون مانند فرهنگ سازی، آموزش و اطلاع رسانی دقیق به زنان و کودکان می تواند صورت بگیرد.
برنامه های راهبردی من در حوزه زنان، ارتقای موقعیت و جایگاه زنان در خانواده و اجتماع، رفع موانعِ پیش روی زنان به منظور رشد و شکوفایی استعدادهای آنان، برقراری عدالت جنسیتی در جامعه، ایجاد فرصت های شغلی برابر برای زنان و مردان و ارتقای وضعیت معیشتی و رفاه زنان است.
ما بر این باوریم که تمام تبعیض هایی که علیه زنان در حوزه های اجتماعی، سیاسی و حقوقی در عرف و قوانین ما وجود دارد باید رفع شوند و در این زمینه تلاش خواهیم کرد. مثلا یکی از مصادیق تبعیض علیه زنان، عدم پذیرش عادلانه زنان در دانشگاه ها و مراکز آموزشی است که این رویه باید هر چه زودتر اصلاح شود. ما دنبال زمینه سازی عادلانه برای ایجاد تعادل جنسیتی در مراکز آموزشی هستیم. اخیرا هم معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری اعلام کردند که از معاون اول رییس جمهور تقاضا کرده اند تبعیض در پذیرش دانشجو برچیده شود که امیدواریم از کنکور امسال این امر عملی شود.
نکته دیگر اینکه گاهی تفاسیر ناصحیح از فرهنگ سنتی در مورد زنان وجود دارد که اینها هم باید اصلاح و به‌روز شود و به طور کلی ما باید تلاش کنیم نگرش های مردسالارانه نسبت به زنان را در جامعه از بین ببریم. تقویت باور همه مردم به حقوق برابر زنان و مردان در جامعه، یکی از اهدافی است که باید محقق شود و تحقق آن به همکاری و هماهنگی بین قوا و سازمانهایی مثل صدا و سیما نیاز دارد.
یک مشکل عمده دیگر هم عدم شناخت زنان از منزلت و توان حقیقی خودشان است که روی این مسئله هم باید به طور اساسی کار شود تا زنان نسبت به توانمندی ها و حقوق خود آشنا شده و اعتماد به نفس و اراده لازم را برای حضور موثر و مفید در اجتماع داشته باشند. برنامه های کلی بنده که همسو با برنامه های اصلاح طلبان، بر مبنای تحکیم بنیان خانواده است که در این راستا باید قوانین و مقررات مربوطه بازنگری شود تا بتوانیم به صورت کارآمد و نه شعاری، از آسیبهای اجتماعی پیشگیری کنیم. در برنامه جامع انتخاباتی اصلاح‌طلبان حمایت از کیان خانواده به عنوان محور توسعه مورد توجه قرار گرفته که به عنوان یک برنامه راهبردی در مجلس پیگیری خواهد شد. ضروری است که ارزش‌های خانوادگی را پاس بداریم و نقش خانواده را به عنوان یک گروه مرجع به رسمیت بشناسیم که در این زمینه رسانه ها و به ویژه صدا و سیما باید به تولید برنامه های خانواده محور بپردازند.
مسئله خانواده و تحکیم بنیاد خانواده بسیار حیاتی و مهم است اما فعالان حوزه زنان تلفیق مسائل زنان با مسائل خانواده را درست نمی دانند. به عبارت دیگر آن را به نوعی محدود کردن مسائل زنان در قالب مسائل خانواده می دانند. شما فارغ از بحث تحکیم بنیاد خانواده چه اقداماتی برای پیگیری مسائل زنان می خواهید انجام دهید؟
اتفاقا یکی دیگر از برنامه های بنده، بهبود وضعیت اقتصادی ـ معیشتی با اولویت ساماندهی مشاغل خانگی برای زنان سرپرست خانوار است که در این راستا، مسئاه بیمه زنان سرپرست خانوار را به طور جدی پیگیری خواهم کرد. برنامه ریزی برای اوقات فراغت دختران و زنان شاغل و خانه دار هم یکی از مهمترین کارهایی است که باید عملی شود. مسئله دیگری که به آن کم توجهی شده، ارتقاء توانمندیهای زنان مدیر و نخبه است. ما باید تلاش کنیم سقف و سطح پیشرفت زنان را از سطح مدیر کلی و استاد دانشگاهی بالاتر ببریم. در حال حاضر، نهایت پیشرفت زنانِ نخبه ما قرار گرفتن در سِمت مدیر کلی یک سازمان و اداره است و معمولا در همین سطح متوقف می شوند در حالی که توانمندی و شایستگی لازم را برای پستهای وزارت، استانداری، ریاست دانشگاه، ریاست بیمارستان و تمام سطوح بالای مدیریتی دارند. اینکه فقط یک زن در دولت به عنوان معاون رئیس جمهور یا وزیر انتخاب شود، کافی نیست. باید دقیقا آسیب شناسی شود که موانع حضور و ارتقای زنان در ساختار اداری و تشکیلاتی چیست تا به مرور زمان این موانع برطرف شود. نکته دیگر این که یکی از بهترین راهکارها برای تأمین حقوق زنان، تشکیل سازمان های مردم نهاد و خیریه در امور مربوط به خانواده ها است تا در مواقع لزوم، از همکاری و همیاری آنها استفاده شود.
با توجه به اینکه ایران بر اساس گزارش موسسه جهانی اقتصاد از نظر نرخ مشارکت اقتصادی زنان رتبه بسیار پایینی دارد چگونه می توان وضعیت مشارکت اقتصادی زنان را بهبود بخشید؟
علاوه بر بهبود کلی وضعیت اشتغال در کشور، به طور ویژه می توان از بنگاه های کوچک زنانه و هنرها و صنایع دستی زنان حمایت کرد. تشکیل تعاونی توسط زنان می تواند گام موثری در بهبود کسب وکار زنان باشد. بسیاری از زنان می توانند بدون نیاز به سرمایه گذاری هنگفت، مشاغل خانگی راه اندازی کنند از قبیل انواع صنایع دستی و هنری، تهیه غذای خانگی و مشاغل متعدد دیگر. توسعه مشاغل کوچک و خانگی زنان می تواند یکی از بهترین و سریعترین راهکارها برای اشتغال زنان باشد.
یکی از مسائلی که جامعه ما با آن مواجه است دختران و زنان فارغ التحصیلی است که بیکار هستند. برای دختران و زنان فارغ التحصیلان بیکار چه باید کرد؟
با توجه به افزایش تعداد دانشجویان و دانش آموختگان زن در سال‌های اخیر، به همان نسبت تعداد متقاضیان کار در بین آنان بیشتر شده و باید راهکارهای اساسی برای این مسئله مهم اندیشیده شود. بی توجهی به این امر می‌تواند تبعات و آسیبهای بسیار جدی را به دنبال داشته باشد. ریشه اغلب مفاسد و آسیبهای اجتماعی و بیماری‌ها، بیکاری جوانان از جمله بیکاری دختران جوان است. کلیت نظام و حاکمیت، به ویژه مجلس شورای اسلامی باید در این زمینه تدابیر لازم را بیندیشند. از طریق تقویت اقتصاد دانش بنیان و بهره مندی از فناوری های نوین باید مشاغل جدید و مفید برای جوانان ایجاد کنیم.
ما در گفتگوهای متعددی که با زنان عضو شورای شهرهای مختلف داشته ایم با معضلی دیگر در میان زنان مواجه شدیم و آن افسردگی زنان به ویژه به دلیل نداشتن فراغت است. این گفتگوها به طور مشخص باز زنان عضو شورای شهراستان های خوزستان، کرمان، فارس و ایلام بوده است. شما در ایام تبلیغات انتخاباتی از طرح شادی و نشاط ملی صحبت کردید، الان که دیگر نماینده مردم در قوه مقننه هستند می خواهید برای عملیاتی شدن ایده و طرحتان چه کاری انجام دهید؟
یکی از شعارهای محوری من در انتخابات مجلس، طرح شادی و نشاط ملی بود. به اعتقاد من جامعه ما نیاز اساسی به شادی و نشاط دارد. برای شاد کردن اقشار مختلف باید برنامه های متفاوتی اجرایی شود که در این زمینه، سازمانها و نهادهای مختلف می توانند ایفای نقش کنند. در زمینه اقتصادی، مهمترین اقدام برای شاد و بانشاط کردن جوانان، فراهم کردن زمینه اشتغال مناسب و پایدار برای آنان است. داشتن شغل، ضروری ترین عنصری است که می تواند روحیه فرد را بانشاط و امیدوار کند. اما نکته ای که باید در این زمینه مورد توجه قرار داد این است که نمی توان همه طرح ها و برنامه ها را معطوف به اشتغال کرد و افرادی که شاغل نیستند را از مزایای سایر برنامه ها بی بهره ساخت و آنها را رها کرد.
در زمینه فرهنگی، ساخت فیلم ها و سریال‌های شاد و امیدآفرین بسیار مهم است. سازمان صدا و سیما می‌تواند نقش بسیار موثری در استفاده از طنز فاخر داشته باشد. برای نمونه در حال حاضر برنامه های خندوانه و دورهمی با وجود ایراداتی که ممکن است داشته باشند، برنامه های مفیدی در شاد کردن مردم هستند. این گونه برنامه ها باید مورد حمایت قرار گیرند. صدا وسیما و خانه سینما باید امکانات لازم برای حمایت از برنامه های طنز و امیدآفرین داشته باشند و در صورت لزوم از یارانه بهره مند شوند.
همچنین فراهم کردن زمینه حضور گسترده مردم در ورزش و ورزشگاه ها، نقش به سزائی در شاد کردن مردم دارد. سرانه ورزشی مردم را باید ارتقاء دهیم و در همه شهرها و روستاها امکانات ورزشی را بیشتر کنیم. در مدارس و دانشگاه ها نیز امکانات ورزشی باید بیشتر شده و با برگزاری مسابقات گوناگون، جوانان را به حضور در عرصه ورزش تشویق و حمایت کنیم. برنامه های تلویزیونی و رادیوییِ ورزشی هم اهمیت زیادی در ایجاد شور و نشاط در بین مردم دارند. برنامه ورزشی نود مصداق خوبی در این زمینه است که باید مورد حمایت و تشویق قرار گیرد.
همچنین در عرصه نشر هم باید به کتابها و نشریات و وبسایتهایی که در زمینه طنز فاخر و ارزشمند فعال هستند توجه ویژه ای داشت. البته ناگفته نماند که باید آیین نامه ای برای این حمایتها تدوین شود و نظارت دقیقی بر این آثار وجود داشته باشد تا آثار سبُک و سطح پایین از حمایتهای مادی و معنوی بهره مند نشوند.
همانطور که در ابتدای پاسختان هم اشاره کردید اشتغال و داشتن درآمد خود عامل مهمی در توسعه و بسط نشاط و امید در جامعه است، با این حال بر موضوع توجه به طنز فاخر تاکید داشتید آیا صرفا با پرداختن به طنز می توان به رونق نشاط در جامعه امید داشت؟
گسترش گردشگری برای اقشار گوناگون به ویژه افرادی که جزو طبقه متوسط و پایین تر هستند بسیار مهم است. دولت می تواند تسهیلات ویژه ای را فراهم کند تا اقشار متوسط و ضعیف بتوانند حداقل سالی یک سفر زیارتی و یک سفر سیاحتی مناسب را تجربه کنند. متأسفانه در جامعه ما تصور عموم بر این است که اقشار ضعیف حق مسافرت ندارند و عقیده برخی از مردم بر این است که این اقشار به جای سفر کردن باید به فکر تأمین نیازهای ضروری‌شان باشند.
این تصور و عقیده غلطی است که در بین برخی از مردم وجود دارد. گویا سفر کردن فقط حق افراد ثروتمند است و اگر یک خانواده ضعیف به مسافرت برود اقدام نابخردانه ای انجام داده است در حالی که نیاز به مسافرت و گردش مانند سایر نیازهای اولیه مثل خوراک و پوشاک مهم است چرا که تأثیر زیادی در روحیه افراد دارد و می تواند آنها را برای فعالیتهای اقتصادی آماده‌تر کرده و از افسردگی آنان پیشگیری کند. در این زمینه دولت می تواند امکانات گردشگری که نهادها و سازمان ها در شهرهای مختلف دارند را در ایام غیرپیک و با یک برنامه ریزی مناسب در اختیار اقشار ضعیف قرار داده و سرانه گردشگری را در کشور افزایش دهد. همچنین باید زیرساختهای گردشگری را ارتقاء داد.