نشست تخصصی زن در نگاه و کلام مولانا از سوی کارگروه تعمیق باورهای دینی و کارگروه مدیریت و مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری برگزار شد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری دکتر ناصر مهدوی در نشست تخصصی زن در نگاه و کلام مولانا که از سوی کارگروه تعمیق باورهای دینی و کارگروه مدیریت و مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان برگزار شد با اشاره به تفسیر نگاه قرآن و نگاه مولانا به زن گفت : این گونه نیست که نسل امروز از دین دور شده باشند بلکه نسل جوان به دنبال نگاهی نو و تلقی جدید از دین است.
وی با تاکید بر اینکه قرآن نگاهی ممتاز به زنان داشته است تصریح کرد: قرآن برخی صفات زیبایی را به زنان نسبت می دهد که مردان را با آن صفات نمی خواند مانند سکینه؛ خداوند در ابتدا سکینه و آرامش را از آن خود می داند و در مرحله ی بعد پیامبران و در مرحله ی بعد از آن زنان، از این رو مردان را برای کسب آرامش دعوت به ازدواج می کند چرا که زنان تعادل بخش زمین خاکی هستند، به همین دلیل در سوره نساء به مردان توصیه می کند که با زنان خود ستیز نکنید و اگر اختلافی پیدا کردید بهتر است که سازش کنید و بسیار به سختی از جدایی بین زن و شوهر سخن می گوید و جدایی را در مرحله نهایی قرار می دهد اما در همان شرایط به مردان توصیه می کند که با احترام رفتار کنند و هدایایی که به زنان بخشیده اند را نستانند، چرا که به آنها می گوید اگر دل زنان را بشکنید خیر کثیری را از دست داده اید.
وی افزود: بنابراین معیار دعوت پیامبران معجزات آنان نیستند اگر چه معجزات انسان ها را تکان می دهد اما این ها دلایل حقانیت پیامبران نیستند بلکه پیام آرامش بخش پیامبران است که حقانیت آن را اثبات می کند.
دنیای مدرن نگاه به زن را تنزل داده است
دکتر مهدوی ادامه داد: خداوند در دو قسمت از خیر کثیر نام می برد که یکی حکمت است و دیگری زن؛ از نگاه عارفان هم زن جدی ترین عنصر خلق عشق بر روی زمین است به همین دلیل خداوند هم به او عشق می ورزد اما متاسفانه دنیای مدرن نگاه به زن را به نگاهی ارتجاعی تنزل داده است و نگاه وفاداری و تعلق خاطر به زنان را فرو ریخته است و البته این نگاه در فیلسوفان قدیمی تا کلاسیک هم دیده می شود مانند افلاطون که زن را در حد بردگان می داند ولی در قرآن از زن ستایش می شود وچرا که خداوند با تجلی خود با انسان ها ارتباط برقرار می کند مانند آنکه خداوند اگر غایب است اما عاشق ترین است.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه این عالم یک مانع و حجاب است گفت: اما همین مانع و حجاب، گذرگاه است و می تواند پلی باشد برای رسیدن به خداوند؛ از دیدگاه من یکی از جدی ترین گذرگاه هایی که باعث می شود انسان با خداوند ارتباط برقرار کند همین احساس عمیق و لطیف و ماندگار به نام عشق است که می تواند آدمی را پرتاب کند و قوت بسیاری در آن نهفته است و به انسان کمک می کند تا از خاک جدا شود و باعث تجلی انسان می شود از این رو زن جدی ترین عنصر خلق عشق در روی زمین است. بنابراین عشق که بهترین و محکم ترین گذرگاه برای رسیدن به خداوند است در وجود این موجود تجلی پیدا می کند و خداوند زن را موجودی عزیز می شمارد.
وی با اشاره به عمق رابطه ی عاشقانه مادر و فرزند گفت: اولین موجودی که عشق را ایجاد می کند مادر است تنها در این رابطه می توان عمق عشق را دریافت و این جزیی از عشق خداوند به انسان است از همین رو گفته می شود"مـــا نـکردیم خلق تا سودی کنیم / بلکه تا بر بندگان جـودی کنیم " و این نشان از عشق خداوند به بندگان است، لذا نام خداوند به جز خالق؛ رب است؛ رب به معنای پرستار است. این گونه از عشق در پیامبران هم دیده می شود به همین دلیل خود را در دریایی از بلا و رنج قرار می دهند و با لفظ برادرانه صحبت می کنند و در مرحله ی سوم زن این گونه است و می تواند به مرد هم بیاموزد که این گونه باشد.
از نگاه عارفان زن نمادی از طبیعت و تجلی خداوند است
این استاد دانشگاه ادامه داد: از این رو زن، عطر و نماز پله های رسیدن به خداوند هستند. زن به عنوان یک موجود و عطر نمادی از طبیعت که تجلی خداوند است؛ از این رو در عرفان ما عشق مجازی دیده می شود و اگر در عرفان جهان و ادبیات عرفانی ما هم موجودی به نام زن از آن گرفته شود هیچ چیزی باقی نخواهد ماند.
دکتر مهدوی با اشاره به آیات قرآن مبنی بر اینکه زن و مرد لباس یکدیگر هستند گفت: از دیدگاه من زبان قرآن زبانی سمبلیک است و تنها با تفسیر نیاز ما برآورده نمی شود بلکه نیازمند تعبیر هستیم چرا که پر از رمز و راز است و در همین آیه اگر به دقت نگاه کنیم می یابیم که لباس به معنای واقعی به انسان آرامش و وقار می دهد و اگر زن و مرد برای یکدیگر لباس باشند می توانند در سختی ها یاور یکدیگر باشند و عیوب یکدیگر را بپوشانند و راه رشد و کمال یکدیگر را پیدا کنند. به همین دلیل افرادی مانند سنایی، حافظ و در اوج آنها مولوی عشق را به عشق مجازی و عشق حقیقی تقسیم می کند.
نگاه امام علی (ع) بر تکریم زن بوده است
دکتر مهدوی در ادامه این نشست با اشاره به اینکه در تاریخ برخی زنان با استفاده از ابزاری از شیوه های خود جایگاه خود را تنزل داده اند گفت: این ها موضوعاتی است که به فرهنگ زمانه برمی گردد و از همین رو در برخی از روایات از بزرگان مانند حضرت علی (ع) هم نقل شده که با زنان مشورت کنید و عکس آن را انجام دهید؛ فردی مانند حضرت علی(ع) در دو جا برآشفته می شود یک بار زمانی که از دست مردان بی عقل، مرگ خود را از خدا طلب می کند و در جایی دیگر زمانی که حضرت زهرا(س) از دنیا می رود و این نشان می دهد عشق بین این دو آن قدر عمیق و مهم است که بعد از مرگ همسر انگیزه خود را از دست می دهد.
وی ادامه داد: این فرد چگونه می تواند زن ستیز رفتار کند؟ واقعیت این است که ایشان واقعیت زمانه خود را دیده است؛ بنابراین روی سخن حضرت علی(ع) تنها با زن نیست بلکه روی سخن ایشان با چنین افرادی است که فتنه گری می کنند.
دلایل وجود نگاه زن ستیزانه در فرهنگ ادبیات ایرانی چیست؟
دکتر ایرج شهبازی استاد ادبیات فارسی دانشگاه به ریشه های زن ستیزی در ادبیات فارسی و با تاکید بر اشعار مولانا اشاره کرد و ادامه داد: دو نگاه کاملا متفاوت در اشعار مولانا دیده می شود از یک سو نگاهی کاملا مثبت و زیبا به زنان و در کنار آن نگاهی شدیدا زن ستیزانه هم در اشعار مولانا دیده می شود.
وی ادامه داد: به نظر می رسد نگاه شعرا و عرفا به زنان متاثر از زنانی بوده که در اطراف این افراد زندگی می کردند اما مولانا همیشه در زندگی خود زنان خوبی را دیده است؛ وی نسبت به همسر خود بسیار وفادار بوده به نوعی که همسر وی از مریدان او بوده و او هیچ گاه کنیزی نداشته است. عروس خود را بسیار دوست داشته و در خانه به وی فقه را می آموخته است.
دکتر شهبازی ادامه داد: به نظر می رسد زن ستیزی مولانا مساله ای عرفی بوده است؛ همانند جامعه ی کنونی ما با وجود زیست در قرن ۲۰ همچنان نگاهی ابزاری و خشن نسبت به زنان در آن دیده می شود.
وی یکی از علل ریشه های زن ستیزی در ادبیات فارسی را قیاس به نفس دانست و ادامه داد: همیشه افرادی در فرهنگ ما حضور داشته اند که نگاهی بدبینانه را نسبت به زنان ترویج داده اند که عموما متاثر از زنان بد و نامهربان در اطراف آنان بوده است و تعمیم نگاه آنان به همه ی زنان باعث شده تا این نگاه در فرهنگ ما نفوذ کند.
دکتر شهبازی نگاه های علمی و فلسفی نادرست و وجود تفاوت های ذاتی در بین مردان و زنان و عدم شناخت به این تفاوت ها و از سوی دیگر هراس مردان از جذب به سوی زنان را از دیگر علل گرایش ها به زن ستیزی زنان در ادبیات فارسی معرفی کرد و ادامه داد: به نظر می رسد برای تغییر این نگاه باید از ادبیات زن ستیزانه آغاز کرد و با تغییر این مفهوم در ادبیات، تغییر در فرهنگ را پایه گذاری کرد.
از نگاه عارفان زنان مظهر فاعلیت و قابلیت هستند
منصوره شایسته دبیر کارگروه تعمیق باورهای دینی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری نیز در این نشست با اشاره به وجود دو نوع نگاه به زنان در آثار عرفان اسلامی گفت: یک نگاه منفی نسبت به زنان با تعابیری مانند نفس اماره و توجه به مادیات دنیوی بوده است و نگاه مثبت به زن به دلیل لطایف زنان و مهر مادری آنان وجود داشته است.
وی از نگاه ابن عربی تصریح کرد: وی ۱۳ سال از زنان بیزار بوده و دوری می کرده است اما زمانی اکتشافی در وی رخ می دهد و نگاه او به زنان تغییر می کند به نوعی که می گوید" حال می فهمم که چرا یکی از سه چیز که در دنیا مورد علاقه پیامبر بوده، زن بوده و به نوعی حقیقت این حدیث بر او نمایان شد".
شایسته ادامه داد: مولانا معتقد است که زنان برای رسیدن به مقام قرب چیزی کم تر از مردان ندارد؛ چرا که در عالم عرفان مردان مظهر فاعلیتند اما زنان مظهر فاعلیت و قابلیت هستند و این مساله در قرآن هم دیده شده است که متاسفانه تفسیر ابزاری از آن شده است.