معاون امور زنان و خانواده با تاکید بر اینکه خاستگاه فکری ما در حوزه زنان فمنیسم نیست، افزود: بسیاری از مشکلات ناشی از نگرش‌ها، باورهای غلط و پیرایه‌های نادرستی است که به دین زده می‌شود.
معصومه ابتکار از نخستین روزهای تصدی خود به عنوان معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری بر اتخاذ نگاه ملی در حوزه زنان و تعامل با همه جناح‌ها و طیف‌های سیاسی و اجتماعی تاکید داشته است. برای تشریح این نگاه و همچنین به منظور روشن شدن زمینه فکری معاون جدید امور زنان و خانواده در حوزه زنان با وی به گفتگو پرداختیم.
*معصومه ابتکار بیشتر به عنوان بانوی محیط زیستی در ذهن ایرانیان باقی خواهد ماند اما کمتر کسی با فعالیتهای شما در حوزه زنان آشنایی دارد.
بله همینطور است. البته سابقه کار من در حوزه زنان به دهه ۶۰ بر می‌گردد و در همان دوره فعالیتهای زیادی به ویژه در حوزه بین المللی در بخش زنان داشتم. به عنوان مثال در سومین و چهارمین اجلاس زن که به ترتیب در نایروبی و پکن برگزار شد، من هم مسئولیت‌هایی داشتم. این مسئولیت‌ها هم در حوزه کارشناسی و هم در حوزه کمیته ملی زنان بود. همچنین در حوزه غیردولتی در طی دهه های گذشته با سازمانهای مردم نهاد فعال در بخش زنان و خانواده همکاری‌های گسترده ای داشته ام.
*شما در همین مدت کوتاه به نوعی شعار خود را «نگاه تعاملی و ملی» اعلام کرده اید. در مورد این شعار توضیح بیشتری بدهید.
معتقدم در حوزه زنان برای پیشبرد امور نباید وارد تقابل شویم. حتما باید وارد تعامل شویم. تا امروز همه پیشرفت‌هایی که در حوزه زنان اتفاق افتاده با استدلال، با منطق و با تلاش‌هایی که توسط خود زنان صورت گرفته محقق شده است. ما امروز یک قشر تحصیلکرده بزرگ از زنان توانمند داریم که مطالبات روشنی دارند. به طور طبیعی هیچ دولتی نمی تواند این جریان اجتماعی را نادیده بگیرد. ما باید در این زمینه ها تلاش کنیم و مسائل را با تعامل با مجلس شورای اسلامی، قوه قضاییه، دانشگاه‌ها، حوزه های علمیه و مراجع تقلید پیش ببریم. نگاه تعاملی با تشکل‌های غیردولتی هم بسیار مهم است که باید مورد توجه همه کسانی که می خواهند قدمی در حوزه زنان بردارند باشد.
*برخی در مقابل این باورهای غلط، تفکرات فمنیستی را مطرح می کنند. به نظر شما ریشه این باورهای غلط کجاست و نخستین گام برای اصلاح این تفکر چیست؟
این باورها و نگاه‌های نادرست ریشه در مسائل بعضا سنتی و فرهنگی و تصورات نادرست دارد. برخی از این باورهای غلط را به دین ارتباط می دهند که ما معتقدیم این تحلیل کاملا اشتباه است. کار ما یک کار فرهنگی است و رویکرد ما این است که مشکلات و موانع را با تعامل از سر راه برداریم.
من فکر نمی کنم که لزوما باید ریشه فعالیتهای‌مان در بهبود وضعیت زنان در جامعه را در اندیشه فمنیسم جستجو کنیم. ما اساس فعالیت‌ها و زمینه فکری خود را باید در فرهنگ و باورهای دینی خودمان پیدا کنیم و جامعه، اقتضائات و نیازهای خودمان را باید بشناسیم و با این پس زمینه اقدام کنیم. شأن و منزلت جامعه اسلامی این است که زنان در یک جایگاه رفیع متناسب با تعالیم قرآن و نگاه بلند امام به عنوان بنیانگذار انقلاب و جایگاه بلندی که رهبری در نظر دارند، قرار گیرند.
ما باید بتوانیم این جایگاه را امروز محقق کنیم. در حال حاضر شرایط جامعه ما نسبت به آنچه گفته می شود و باید به آن برسیم خیلی فاصله دارد. آسیب‌ها و چالش‌ها در حوزه زنان زیاد و فاصله های فرهنگی عمیق است. نگرش‌ها، باورهای غلط و پیرایه های نادرستی که به دین زده می شود کار را بسیار سخت کرده است. البته فعالیتهای خوبی انجام شده و پیشرفت خیلی زیادی اتفاق افتاده است اما باید کار کنیم و برای پیشرفت و رفع زمینه‌هایی که زنان در آن به ناحق محدود شده اند، یا اجازه فعالیت به آنها داده نشده است، ورود کنیم.
*راهکار عملی معاونت امور زنان و خانواده برای رسیدن به وضع مطلوب و رفع محدودیت‌های موجود چیست؟
در همه زمینه ها باید دیده بان وضعیت زنان، فعال شود و نقاط قوت و البته محدودیت‌ها و موانع شناسایی شود. در همه حوزه ها مثل ورزش، بهداشت و آموزش زنان و دختران باید موانع، مشخص شود و سپس به فکر راهکارها باشیم. به ویژه در بحث حقوقی پیگیر همه لوایح حقوقی در حوزه زنان و خانواده هستیم. سعی می‌کنیم مشکلات را به صورت حقوقی و با تعامل پیش ببریم.
ابعاد مختلف آموزش جوانان و زنان برای کاهش آسیب بسیار مهم است. آموزش حقوقی و حقوق شهروندی از مطالبات جوانان و دختران امروز است. باید روشن شود جایگاه دختران و زنان در نظام حقوقی کجاست. چه حقوق و چه مسئولیت‌هایی دارند. موضوع مهارت آموزی در زندگی اجتماعی و اشتغال که زنان و خانواده ها بتوانند روی پای خودشان بایستند مورد توجه ما خواهد بود. از دیگر موارد، توجه به مشارکتهای عمومی جامعه و سازمانهای مردم نهاد است زیرا این مشارکت‌ها در کاهش آسیب‌ها بسیار موثر است.
در موارد زیادی حقوق زنان نادیده گرفته شده است اما معتقدیم راهکار رفع این موارد، خاستگاه آن باورهای دینی و ملی خودمان است. با این حال حتما با دنیا تبادل تجربه خواهیم داشت. نگاه ما نگاه شهروند جهانی است. ما موفقیت‌های زیادی در حوزه زنان داشته ایم که باید در سطح منطقه و جهان معرفی کنیم و از سویی در سطح دنیا هم تجربیات خوبی وجود دارد که نمی توانیم نادیده بگیرم. مناسبات بین المللی ما هم در سطح جهانی و هم در رویکردهای دو طرفه برنامه ریزی خواهد شد.
*یکی از موضوعاتی که در دوره گذشته معاونت امور زنان و خانواده بسیار مورد توجه قرار گرفت بحث خشونت علیه زنان بود. لایحه ای هم در همین زمینه تنظیم شد اما هنوز به نتیجه نرسیده است. برنامه شما برای کاهش و رفع این معضل اجتماعی در حوزه زنان و خانواده چیست؟
موضوع خشونت در جامعه وجود دارد. این خشونت در سطح خانواده، جامعه و در محیط کار دیده می شود که ریشه فرهنگی دارد. تامین امنیت زنان در برابر خشونت و تدوین لایحه ای در این خصوص با همکاری قوه قضائیه یکی از برنامه های خوب معاونت امور زنان در دوره گذشته بود که این موضوع با تعامل با قوه قضائیه پیگیری خواهد شد. برای رسیدن به نقطه مورد نظر، همچنین نیازمند آموزش حقوقی و مهارت آموزی اجتماعی به زنان و دختران و چه بسا مردان هستیم. موضوع اعتیاد یکی دیگر از مواردی است که نیازمند مهارت آموزی است و بسیاری از خشونتها هم ریشه در این معضل اجتماعی دارد بنابراین رفع زمینه‌های خشونت علیه زنان کمک دستگاه‌ها و سازمانهای مردم نهاد را می‌طلبد.
با همه صاحبنظران مشورت خواهیم کرد. همانطور که بارها تاکید کرده ام، نگاه ما ملی و فراجناحی است و کمک می‌طلبیم از دانشگاهیان و حوزویان و همه صاحبنظران و دعوت می‌کنیم نظر و پیشنهاد بدهند تا از دل این پیشنهادات و تعامل ملی، راهکارهای خوبی برای رفع مسائل پیدا کنیم.
*در نظرسنجی ای که شما در نخستین نشست خبری خود هم به آن اشاره داشتید موضوع آگاهی از حقوق اجتماعی و فردی از سوی شهروندان مورد مطالبه قرار گرفته است. در این خصوص به ویژه در حوزه زنان و خانواده چه برنامه ای دارید؟
فکر می‌کنم یکی از مهمترین حوزه ها برای رسیدن جامعه به آگاهی در حوزه حقوق و مسئولیت‌های اجتماعی به ویژه در حوزه زنان و دختران، آموزش و پرورش است. باید در بحث حقوق زنان و خانواده، آموزش مرتبط با حقوق فردی و اجتماعی زنان در نظام آموزش و پرورش مورد توجه قرار گیرد. باید با همه دستگاه‌ها وارد فعالیت شویم و ارتباط قوی برای کشاندن مسائل زنان به همه نهادهای مسئول را داشته باشیم.
این معاونت با نقش فرابخشی و وظایف عمیق اجتماعی لازم است ارتباطات گسترده ای با لایه های مختلف جامعه برقرار کند که این وظیفه سنگینی است. امیدواریم نتیجه این تعامل سبب بهبود وضعیت زنان، تغییر نگرشهای غلط، اصلاح مسائل فرهنگی، اصلاح باورهای غلط و نگاه‌های کجی شود که در بحث زنان داریم.