تقویت نهاد خانواده مهمترین برنامه پیش روی معاونت امور زنان و خانواده خانواده نقطه امن است؛ نباید نقطه اضطراب و تنازع شود
معصومه ابتکار اگرچه بیشتر چهره‌ای شناخته شده در حوزه محیط زیست است بااین حال سابقه فعالیت وی در حوزه زنان موجب شد تا با کارنامه قابل توجهی به صندلی معاونت امور زنان و خانواده تکیه بزند. در اولین روزهای مدیریت او بر معاونت امور زنان، با او در خصوص برنامه هایش در دولت دوازدهم به گفت و گو نشستیم.
مهمترین اقدامات معاونت امور زنان در دولت یازدهم و برنامه های شما برای دولت دوازدهم چیست؟
معاونت ریاست جمهوری در امور زنان و خانواده در دولت یازدهم، برای بهبود وضعیت قوانین و مقررات، بهبود و ارتقای وضعیت زنان، کاهش نابرابری هایی که در مقررات و برخی از سیاست ها وجود دارد گام های موثری برداشته است. اصلاح قوانین در حوزه زنان و خانواده یکی از رویکردهای دولت یازدهم بوده است. قوانین و مقررات مرتبط با حقوق خانواده و جایگاه و حقوق زن با همکاری مجلس محترم بازنگری شده است. بسیاری از موارد پیشنهاد و پیگیری شده است. برخی از موارد مثل لایحه امنیت و مقابله با خشونت علیه زنان در قوه قضاییه پیگیری شده است و الان مراحل آخر خود را می گذراند. مجموعه ۱۰ بندی از پیشنهادات در بحث زنان و خانواده ارائه شده است که به بهبود فرهنگ های قضایی و توجه بیشتر به حقوق زن و خانواده بسیار کمک می کند. در دولت یازدهم در ارتباط با تقویت ساختارها و نهادینه کردن مرتبط با زنان نیز تلاش هایی صورت گرفته است. در این دوره کارگروه های غیررسمی در ارائه طرح ها، مشاوره ها و ارتباط گرفتن با نخبگان و فعالین به کمک معاونت آمدند.
یکی از رویکردهای مهم دولت یازدهم این بوده که فضا برای مشارکت اجتماعی در حوزه های مرتبط با فعالیت های زنان در حوزه های فرهنگی، حوزه های مرتبط با کودکان در زمینه آسیب ها و مسائل محیط زیست افزایش پیدا کرد و هم از لحاظ رشد کمی و کیفی ارتقا داشتند. در این دوره همچنین شاهد افزایش فعالیت موسسات و خیریه هایی بودیم که با انگیزه معنوی کار می کردند و دستاوردهای خوبی داشتند. در زمینه مطالعاتی و پژوهشی نیز کارهایی در دست اقدام بوده است که نتیجه بخش بوده است و توانسته است کمک هایی برای تصمیم گیری بهتر داشته باشد.
معاونت در مراکزی که به بحث زنان می پردازد همکاری خوبی دارد. خصوصا در بحث آسیبها گام های خوبی در دولت یازدهم برداشته است و امیدواریم در دولت دوازدهم بتوانیم این مسیر را ادامه بدهیم و راه های نوینی برای افزایش سطح مشارکت و توجه بیشتر به سرمایه های اجتماعی داشته باشیم.
برنامه های پیش روی معاونت امور زنان و خانواده چیست؟
تقویت ساختارها برای بهبود وضعیت زنان یکی از برنامه های پیش روی این معاونت است. همچنین در رابطه با تقویت سازمان های مردم نهاد و شبکه سازی این سازمان ها برنامه هایی پیش رو داریم. یکی از موضوعاتی که به صورت اخص مورد توجه قرار می دهیم بحث خانواده است و اقداماتی که می توانیم برای تقویت نهاد خانواده به عنوان یک نهاد اجتماعی و به عنوان نهادی که می تواند به وضعیت روحی و ثبات اجتماعی کمک کند انجام دهیم. از طرفی دیگر بحث حقوق خانواده مساله مهم دیگری است که از برنامه های این معاونت در این دوره است. در این دوره به مباحث توسعه پایدار توجه می کنیم و نقشی که زنان در ایجاد جنبش های اجتماعی دارند. موضوع دخترچه بچه ها به طور خاص و مخصوصا همکاری با نهادهای نظامی کشور در این دوره از دیگر مواردی است که مورد توجه این معاونت است. در حال حاضر شکاف هایی در مباحث زنان داریم و تلاش می کنیم این را کم کنیم. رسیدن به فرصت های برابر یکی از رویکردهای مهم این معاونت است. بحث نشاط خانواده و توجه به شکوفایی خانواده اینکه خانوده شکوفا چه ویژگی هایی دارد و چقدر این مساله می تواند کمک کند به وضعیت عمومی جامعه یکی دیگر از برنامه های پیش رو است. وقتی خانواده ها شکوفا شوند حتی اقتصاد هم شکوفا می شود. مساله کارآفرینی و توجه به فارغ التحصیلان خانم از دیگر برنامه های پیش رو است. متاسفانه در حال حاضر نسبت بیکاری در خانم ها بیشتر از آقایان است. موضوع دیگر کارآفرینی برای خانم ها است و علاوه بر این زنان سرپرست خانوار هدف مهم هستند و توجه به وضعیت آنها از نظر حقوقی مور توجه این معاونت است.
به دسترسی به فرصت های برابر اشاره کردید. چه برنامه ای برای اشتغال پایدار زنان و افزایش فرهنگ اشتغال پذیری خانم ها دارید؟
یکی از مهمترین مساله دراین زمینه توان افزایی زنان است، اینکه بتوانیم به زنان آموزش بدهیم تا بعد از فارغ التحصیلی بتوانند جذب کار شوند و یا اینکه خودشان کارآفرین شوند. هر دو این ها، دوره های تخصصی می طلبد و در بسیاری از استان ها این کار شروع شده است. می خواهیم منسجم تر این مساله را دنبال کنیم. این یک چالش مهم است؛ اینکه خانمهای ما وقتی تحصیلات خوبی دارند نمی توانند کار پیدا کنند؛ این مساله را با جدیت دنبال می کنیم. همچنین مشاغل سبز برای خانمها تعریف شده است؛ مشاغلی که خانمها به آن علاقه زیادی نشان می دهند و در مجموع نگاه ویژه به اشتغال خانمها خواهیم داشت.
همانگونه که مستحضرید، آقای رییس جمهوری در جریان انتخاب اعضای کابینه بخشنامه ای ابلاغ کردند تا بر این اساس وزرا ۳۰ درصد از معاونین یا مشاورین خود را از زنان انتخاب کنند. چه برنامه هایی برای پیگیری اجرای این بخشنامه دارید؟
بخشنامه شورای عالی اداری اخیرا ابلاغ شده است و آقای دکتر روحانی تاکید داشته اند که معاونین خود را از زنان انتخاب کنند. ما هم ضمن تاکید بر اهمیت این بخشنامه به وزارتخانه ها، وضعیت را رصد می کنیم. این مساله مهمی است در بحث توان افزایی خانم ها.
یکی از موضوعاتی که فعالان اجتماعی و به خصوص زنان از شما انتظار دارند، تهیه منشور حقوقی زنان است. چه برنامه هایی برای آن دارید؟
اول باید بررسی کنیم کارکرد منشور حقوق زنان چیست. ما در واقع باید اول ارزیابی جامعی از مواردی که در قوانین فعلی نیاز به اصلاح وبازنگری دارد داشته باشیم یا قوانین جدیدی برای اینکه مشکلات زنان و خانواده را مرتفع کنیم. این همان منشوری است که مشخص می کند نقشه راه ما چیست. ما بیشتر از اینکه نیاز به بررسی مصوبه داشته باشیم نیاز داریم نقشه راه مشخص با ساز و کارهای موثر برای پیگیری مقررات و ارزیابی نتایج داشته باشیم تا نتیجه گیری کنیم چه میزان در وضعیت خانواده تاثیرگذار بوده است.
خانم دکتر برخی تحرکاتی از سوی جریان های فمینیسم به خصوص در خارج از کشور شاهد هستیم. چقدر این تحرکات جای نگرانی دارد؟
تاثیر چندانی ندارد. برخی گروه ها برای خود نظراتی دارند و در داخل نیز بعضا مورد توجه قرار می گیرد و طرفدارانی دارند. اما نکته مهم این است که بانوان ایرانی رویکردشان به داخل است و انتظار دارند دولت بتواند در این زمینه گام های موثری بردارد. انتظار است در دانشگاه ها شاهد تحولات خوبی در زمینه ارتقا و موفقیت خانمها در امور اجرایی باشیم. یکی از مطالباتی که خانم های ایرانی دارند آشنایی با حقوق پایه و حقوق شهروندی است. در این دوره امیدواریم همکاری خوبی با خانم مولاوردی در این زمینه داشته باشیم. در حال حاضر یکی از کاستی ها این است که زنان در حقوق شهروندی، اطلاع کافی از حقوق خودشان ندارند. نمی دانند چطور وقتی وارد مشکلی می شوند از حق خودشان دفاع کنند.
برخی حاشیه ها در خصوص جابجایی شما با خانم مولاوردی در این معاونت مطرح بود و برخی حذف ایشان از این معاونت را حذف از قدرت اعلام کردند. چه نظری در این خصوص دارید؟
ایشان مسئولیت سنگینی دارند؛ دستیار ویژه رییس جمهوری در حقوق شهروندی مسئولیت سنگینی است و حتی شاید فراگیری اش بیشتر از امور زنان و خانواده است. من هم خودم از محیط زیست به این معاونت آمدم. جابجایی افراد لزوما دلیل بر حذف کسی و نقد داشتن به عملکرد او نیست. گاهی اوقات اقتضا می کند جابه جایی ها صورت گیرد. در نهایت تشخیص با رئییس جمهوری است. ایشان هم سعی کردند بهترین تصمیم بگیرند. امیدوارم خانم مولاوردی همان گونه که در اینجا خوب عمل کردند در آنجا نیز با توجه به مشکلاتی که در زمینه حقوق شهروندی داریم هم خوب عمل کنند.
آیا معتقد هستید که جامعه ما مرد سالار است یا خیر؟
من معتقدم جامعه ای داریم که ساختارهای سنتی هنوز در آن وجود دارد و هنوز با نقش خوبی که دین در سیاست و جامعه دارد فاصله داریم. متاسفانه برخی با تمسک به برخی ظواهر شریعت یک تفرقی در گفتار و لحنشان دارند این مساله در خانواده هم گاهی مشاهده می شود؛ در حالی که نگاه اسلام به زنان و مردان برابر است. ولی تفاوت هایی در مسئولیت های اجتماعی و فردی وجود دارد، اما این تفاوت ها به معنی برتری انسانی نیست. بنابراین باید تلاش کنیم، این نگرش های سنتی که با پیرایه ها و برداشت های خرافی آمیخته، از بین رود. ما هنوزسقف شیشه ای داریم. ساختار و شکل خانواده چه به شکل سنتی و مدرن برای خانم ها و آقایان ملاحظاتی را به وجود آورده است و باید روی آن کار شود. خانواده نقطه امن است؛ نباید نقطه اضطراب و تنازع شود. متاسفانه می بینیم در خیلی موارد خانواده دارد به نگرانی برای نسل جوان تبدیل می شود و تمایل برای تشکیل خانواده کم می شود. این مساله آسیب های زیادی فردی و اجتماعی به وجود می آورد.