گفت و گو با تنها خبرنگار زن معلول استان مازندران
مریم طالشی
«عادت کرده بودم دنیا را از پایین نگاه کنم. دنیایم همان اندازه بود که می دیدم. چهار دست و پا خودم را روی زمین می کشیدم. آرنج هایم همیشه زخمی و خونی بود. وقتی عصا دست گرفتم، توانستم دنیا و آدم هایش را از بالا ببینم، همقدشان شدم. همه چیز برایم یک شکل دیگر شد. انگار تازه چشم باز کرده بودم.»
این ها را ربابه محمدزاده می گوید. سال هاست پای درددل های مردم و حرف های مسئولان نشسته، حالا خودش سوژه گزارش است. می گوید خواستم به بهانه روز جهانی معلولان حرف بزنم؛ مجالی برای حر ف های آنها که دردهای شان میان هیاهوی روزهای دیگر سال که روز جهانی شان نیست، گم می شود. حالا تنها خبرنگار معلول استان مازنداران از روزهایش می گوید و غصه هایش؛ دردی مشترک که باید فریاد کرد.
«می گویند تا دوسالگی سالم بودم حتی راه افتاده بودم. یکهو تب شدیدی کردم. در بیمارستان بدون تست برایم آمپول پنی سیلین تزریق کردند. پدر و مادرم می گویند همان شب توی گهواره دست و پایم بی حرکت شد. تشخیص فلج اطفال دادند. نخستین بچه پدر و مادرم هستم. پدرم می گفت وقتی تو فلج شدی، «سردرختی» ما شکست. در مازندران این اصطلاح را برای بچه اول استفاده می کنند. روستای ما فقط مدرسه ابتدایی داشت. مادرم هر روز من را کول می گرفت و به مدرسه می برد و برمی گرداند، گاهی حتی دو شیفت. یک روز یادم هست معلم بهداشت آمده بود سر کلاس مان، به من گفت بلند شو بیا جلو. گفتم نمی توانم بلند شوم پاهایم فلج است، باید چهاردست و پا بیایم. فردایش همان خانم یک نامه داد که همراه پدر و مادرم به بیمارستان فیاض بخش ساری رفتیم. سه تا تابستان را پشت هم در بیمارستان بودم. سه تا عمل جراحی سخت روی پاهایم انجام دادند و از آن به بعد توانستم به کمک دو عصا راه بروم. دوره راهنمایی را باید روستای دیگری می رفتم. با همان عصاها خودم را به اتوبوس می رساندم و به زحمت سوار می شدم. همان موقع ها بود که فامیل به پدر و مادرم می گفتند دختر فلج تان را با دو تا عصا می فرستید مدرسه که چه بشود؟! مادرم می گفت دختر من باید درسش را بخواند و به جاهای خوب برسد. پدر و مادرم همیشه همراهم بودند. دبیرستان را هم در آمل خواندم. اینکه خودم را از سر جاده اصلی به مدرسه برسانم، خیلی برایم سخت بود. هنوز هم سخت است. حالا ۴۴ ساله ام و هنوز در همان روستا با پدر و مادرم زندگی می کنم و هر روز باید خودم را به دفتر روزنامه برسانم.»
ربابه همیشه عاشق نوشتن بوده. در دوران تحصیل مقام های منطقه ای و استانی در نویسندگی دارد. همیشه سعی کرده به خودش متکی باشد و کارهایش را خودش انجام دهد: «برایم آرزوی بزرگی بود که روزی بتوانم در روزنامه مطلب بنویسم. به این فکر می کردم و با خودم می گفتم یعنی می شود؟! برایم خیلی دور بود. درسم که تمام شد، قالیبافی یاد گرفتم و به خاطر علاقه ای که داشتم طولی نکشید که استاد فرشبافی شدم. در خانه کار می کردم. ۴ تا فرش نفیس هم بافتم و شاگرد داشتم. دکتر اما گفت این کار برای تو سخت است و بدنت را تحلیل می برد. آن کار را رها کردم. همان موقع بود که یکی از دوستانم گفت چرا برای کار به دفتر یکی از روزنامه ها نمی روی؟!
راستش قبل از آن در مورد مشکلات معلولان چیزهایی برای خودم نوشته بودم. نوشته ها را برداشتم و به چاپخانه ای در آمل رفتم. گفتند اینجا ما فقط چاپ می کنیم برو دفتر روزنامه اقتصاد پویا. وارد کوچه شدم و در کوچکی را دیدم که به راه پله ای باریک ختم می شد. راه پله ای که یک سمتش دیوار بود و حتی نرده نداشت. با خودم گفتم حتی اگر قبولم کنند، چطور می توانم هر روز این همه پله را بالا و پایین بروم اما رفتم. حالا ۱۳ سال است روزی ۶۰ پله را بالا و پایین می روم. اصلاً همین پله، یکی از بزرگترین چالش های ماست. برای کسانی که معلول نیستند، مساله مهمی نیست اما تا اسم پله می آید، دردسر ما هم شروع می شود.
آن روز افشین لاریجانی، سردبیر روزنامه به من گفت من سالم و معلول نمی شناسم، اگر اهلش هستی، بگو. گفتم من ترحم و دلسوزی نمی خواهم. گفت برو بیرون و از معلولان گزارش بگیر. هیچ چیز از کار نمی دانستم، برایم کمی توضیح داد. رفتم و با چند معلول صحبت کردم. گزارش را نوشتم و تحویل دادم. گفت بدک نیست. این شروع کارم بود. سردبیر، کارمندان سالم داشت و می توانست خیلی راحت به من بگوید نه؛ اما به من کار داد. می دانید، اشتغال یکی از بزرگترین مشکلات معلولان است. تازه وقتی شغل هم دارید آنقدر محدودیت ها آزار می دهد که توانی برایمان باقی نمی گذارد.»
ربابه کمی مکث می کند و ادامه می دهد: «شما خودتان خبرنگارید. یک خبرنگار سالم وقتی برای گرفتن مصاحبه یا گزارش می خواهد جایی برود، تمام هم و غمش این است که سوال هایش را کامل بپرسد و گزارشش خوب از کار درآید. من اما باید به خیلی چیزهای دیگر فکر کنم. فکر کنم آنجایی که می روم پله دارد یا آسانسور، اگر پله دارد آیا نرده دارد؟ کف سالن اش سرامیک است یا پارکت؟ در شهر ما هیچ جای مناسبی برای رفت و آمد یک معلول نیست. بیشتر شهرهایمان البته همین جور است. سوار و پیاده شدن به ون و اتوبوس خیلی برایم سخت است. بارها مسافت های طولانی را طی کرده ام. حتی جاهای صعب العبور را همراه دیگر خبرنگاران رفته ام، اما در زمانی طولانی تر. من باید خیلی زودتر از بقیه حرکت کنم تا بتوانم به آنها برسم.
می گویند معلولیت، محدودیت نیست اما معلولان امکانات می خواهند. شما می توانید رد دست هایم را روی دیوار و رد عصاهایم را روی پله های دفتر روزنامه مان ببیند. گاهی به خاطر کارم ناچارم روزی ۲۰۰ پله را بالا و پایین بروم. حتی جاهایی که سخت است با عصا بروم، چهار دست و پا خودم را روی زمین کشانده ام. تمام لباس هایم خاکی شده اما کارم را انجام داده ام. هیچ وقت عصایم را حربه ای نکرده ام که امکانات بیشتری بگیرم. مسئولان می گویند معلولان بیایند پای کار و ما هم کمک شان می کنیم اما در عمل این طور نیست. حتی یک وام خوداشتغالی هم بخواهیم بگیریم، کلی سنگ جلوی پایمان می اندازند. حرف های من، حرف دل خیلی از معلولان است.
من هیچ وقت دست از تلاش برنداشتم. مقام دوم پرتاب نیزه معلولان را در مازندان کسب کردم و قاری برتر مازندران و کشور شدم. همیشه هم قدردان پدر و مادرم هستم که فرشته های زندگی من بودند و سردبیرم که در این سال ها خیلی به من کمک کرده اما خیلی از معلولان به خاطر مشکلات موجود، خانه نشین هستند؛ بدون شغل و ناامید. مشکل اشتغال واقعاً بچه های معلول را اذیت می کند. خیلی جاها که برای گرفتن وقت مصاحبه تماس می گیرم، وقتی مراجعه می کنم و مرا می بینند خیلی تعجب می کنند. می گویند اصلاً انتظار نداشتیم شما معلول باشید. من درآمد کمی دارم اما باز خوشحالم که توانسته ام روی پای خودم بایستم، همیشه اما غصه دار وضعیت کسانی هستم که کمترین امکانات را هم ندارند. خیلی دوست دارم یک بار میهمان تلویزیون شوم و از مشکلات معلولان و چیزهایی که این سال ها به واسطه کارم دیده ام بگویم.»
حرف سال ها توی دلش مانده. همیشه مصاحبه کننده بوده و حالا در نقش مصاحبه شونده، انگار حرف هایش تمامی ندارد. می گوید می دانم فضای شما هم محدود است. می خواهم بگویم شاید نتوانم ماراتن خودم را تمام کنم اما دوست دارم بعداً بگویند تمام تلاش خودش را کرد. کاش همه کمک کنند معلولان بتوانند ماراتن زندگی شان را خوب تمام کنند.
نیم نگاه
ربابه همیشه عاشق نوشتن بوده. در دوران تحصیل مقام های منطقه ای و استانی در نویسندگی دارد. همیشه سعی کرده به خودش متکی باشد و کارهایش را خودش انجام دهد: «برایم آرزوی بزرگی بود که روزی بتوانم در روزنامه مطلب بنویسم. به این فکر می کردم و با خودم می گفتم یعنی می شود؟! برایم خیلی دور بود. درسم که تمام شد، قالیبافی یاد گرفتم و به خاطر علاقه ای که داشتم طولی نکشید که استاد فرشبافی شدم. همان موقع بود که یکی از دوستانم گفت چرا برای کار به دفتر یکی از روزنامه ها نمی روی؟! »
وقتی برای گرفتن مصاحبه و یا گزارش می خواهد جایی برود، تمام هم و غمش این است که سوال هایش را کامل بپرسد و گزارشش خوب از کار درآید. «من اما باید به خیلی چیزهای دیگر فکر کنم. فکر کنم آنجایی که می روم پله دارد یا آسانسور، اگر پله دارد آیا نرده دارد؟ کف سالن اش سرامیک است یا پارکت؟ گاهی به خاطر کارم ناچارم روزی ۲۰۰ پله را بالا و پایین بروم. حتی جاهایی که سخت است با عصا بروم، چهار دست و پا خودم را روی زمین کشانده ام. تمام لباس هایم خاکی شده اما کارم را انجام داده ام.»