معاون رییس‌جمهور در امور زنان و خانواده گفت: کار خانگی زنان واقعیتی است که وجود دارد اما نادیده گرفته می‌شود و زنی که در خانه زحمت می‌کشد کار و ارزش افزوده او در حساب‌های ملی و سرشماری دیده نمی‌شود.
طرحی در سال ۸۸ انجام دادیم که روش آن نهاده – هزینه جایگزینی عمومی بود. در این طرح، نسبت کل کار خانگی از تولید ناخالص داخلی ۲۹ درصد و نسبت کار خانگی زنان ۲۲.۵ درصد برآورده شد.
معاون رییس‌جمهور در امور زنان و خانواده گفت: کار خانگی زنان واقعیتی است که وجود دارد اما نادیده گرفته می‌شود و زنی که در خانه زحمت می‌کشد کار و ارزش افزوده او در حساب‌های ملی و سرشماری دیده نمی‌شود. با انجام این طرح نشان می‌دهیم که این کار وجود دارد و حالا چه باید بکنیم تا این کار و ارزش مورد توجه قرار گیرد.
نشست معاونت امور زنان و خانواده با موضوع "بررسی طرح ارزش‌گذاری خدمات خانگی زنان کشور براساس استانداردهای حساب‌های اقماری خانواده" با حضور معصومه ابتکار؛ معاون رییس‌جمهور در امور زنان و خانواده و دبیران کارگروه‌های این معاونت برگزار شد.
در ابتدای این نشست ابوالفضل خاوری‌نژاد؛ مسؤول اجرای این طرح طی سخنانی گفت: ضرورت ارزش‌گذاری کار خانگی سال‌هاست که در دنیا مطرح شده و در ایران نیز از دهه هشتاد به این موضوع توجه شد اما در دستورکار بانک مرکزی قرار نمی‌گرفت. در سال ۸۸ فرصتی پیش آمد تا بتوانیم پژوهشی در رابطه با این مسأله انجام دهیم. زیرا فعالیت‌های خانگی به‌عنوان خدمات غیربازاری بر رفاه جامعه اضافه می‌کنند اما در حساب‌های ملی و تولید ناخالص داخلی مورد توجه قرار نمی‌گیرند.
نسبت کار خانگی زنان از تولید ناخالص داخلی ۲۲.۵ درصد برآورد شده است
مسؤول اجرای طرح ارزش‌گذاری خدمات خانگی زنان کشور با اشاره به این‌که در ایران مطالعاتی درباره ارزش‌گذاری کار خانگی زنان انجام شده، اظهار داشت: طرحی در سال ۸۸ انجام دادیم که روش آن نهاده – هزینه جایگزینی عمومی بود. در این طرح، نسبت کل کار خانگی از تولید ناخالص داخلی ۲۹ درصد و نسبت کار خانگی زنان ۲۲.۵ درصد برآورده شد.
خاوری‌نژاد در ادامه گفت: سه روش برای برآورد جبران خدمات وجود دارد که شامل روش‌های هزینه فرصت، هزینه جایگزینی تخصصی و هزینه جایگزینی عمومی می‌شود. روش هزینه فرصت به این موضوع اشاره دارد که فرضاً اگر زنی پزشک است، یک ساعت درآمد او را با یک ساعتی که مثلاً غذا پخته است، معادل و میزان آن را محاسبه کنیم. البته، این روش بیش‌گویی دارد و چندان قابل دفاع نیست. روش دیگری که بسیار رواج دارد، روش هزینه جایگزینی است که به دو بخش هزینه جایگزینی عمومی و هزینه جایگزینی تخصصی تقسیم می‌شود. روش هزینه جایگزینی عمومی در مورد برخی از کارهای منزل است که نیاز به دانش خاصی ندارد و روش هزینه جایگزینی تخصصی در رابطه با کارهایی است که نیاز به دانش خاصی دارد. با محاسبه هر یک از این روش‌ها سطح دستمزد تغییر پیدا می‌کند.
مسؤول اجرای طرح ارزش‌گذاری خدمات خانگی زنان کشور خاطرنشان کرد: روش ما در انجام این طرح، روش هزینه جایگزینی عمومی بود و مبلغی که برای آن در نظر گرفتیم، حداقل دستمزد بود. البته، این روشی محافظه‌کارانه است که براساس مقدورات آماری آن را انتخاب کردیم.
زنان ۵ ساعت و ۲۵ دقیقه از شبانه‌روز را صرف کارهای خانگی می‌کنند
خاوری‌نژاد با اشاره به محاسبه جبران خدمات بیان داشت: در این حوزه مجموعه ساعات کار برای خدمات خانگی را از طرح آماری مرکز آمار در سال ۹۴ با عنوان "گذران وقت اعضای خانوارها در نقاط شهری" که بخشی از آن به خدمات خانگی مرتبط است، استخراج کردیم. نرخ دستمزد نیز براساس حداقل نرخ دستمزد محاسبه شد. براساس طرح مرکز آمار در سال ۹۴، هر فرد ۳ ساعت و ۲۱ دقیقه در طی شبانه‌روز را صرف کارهای خانگی می‌کند اما این میزان برای زنان ۵ ساعت و ۲۵ دقیقه و برای مردان ۱ ساعت و ۱۲ دقیقه است. حداقل دستمزد در سال ۹۴ ساعتی ۴ هزار و ۳۰۰ تومان بود که با در نظر گرفتن سهمیه تأمین اجتماعی نرخ دستمزد را ۵ هزار و ۳۰۰ تومان در نظر گرفتیم.
سهم بیشتر زنان در تهیه غذا و سهم بیشتر مردان در حمل و نقل خانوار
مسؤول اجرای طرح ارزش‌گذاری خدمات خانگی زنان کشور گفت: در طرح آماری گذران وقت اعضای خانوارها در نقاط شهری آمده است که ۴۴ میلیارد ساعت برای خدمات خانگی صرف می‌شود که از این میان، ۴۵ درصد مربوط به سهم تهیه غذا، ۲۲ درصد مربوط به مسکن و اقامت، ۴ درصد مربوط به تهیه پوشاک و نگهداری از آن، ۱۲ درصد مربوط به نگهداری از کودکان و افراد بزرگسال و ۹ درصد مربوط به حمل و نقل می‌شود. سهم زنان از ارزش افزوده ناخالص خدمات خانگی در امور مربوط به تهیه غذا و فعالیت‌های مربوط به مسکن و اقامت بیشتر است اما مردان در حمل و نقل خانوار سهم بیشتری دارند.
در ادامه این نشست، اظهارنظرها و پرسش و پاسخ‌هایی میان حاضران مطرح شد.
یکی از حضار با موضوع ارزش‌گذاری کار خانگی زنان مخالفت کرد و گفت: من معتقدم زنانه‌کردن ارزش‌گذاری کار خانگی نه تنها به نفع زنان نیست بلکه به ضرر آنها تمام می‌شود. چون اقتضائات کنونی جامعه ما این موضوع را نمی‌پذیرد که کار خانگی تنها مختص زنان باشد و جامعه جوان ما با این موضوع مخالفت شدید دارد. اداره امور خانه نباید فقط به دست زن انجام شود. همان‌طور که به لحاظ اقتصادی خانواده‌ها هم به دست زنان و هم به دست مردان اداره می‌شوند و همه چیز باید برای زن و مرد برابر باشد. در چنین شرایطی طرح این بحث‌ها و زنانه کردن آن به نفع زنان نیست.
کار خانگی زنان واقعیتی است که باید دیده شود
ابتکار در پاسخ بیان داشت: بحث شما یک نگاه آرمانی است. بسیاری از کشورهای دنیا سال‌هاست روی این موضوع کار می‌کنند اما پیشرفت چندانی نداشتند و کماکان موافق دیده‌شدن این سهم هستند. در زمان سرشماری به زن می‌گویند شما شاغل هستی یا خانه‌دار؟ در حالی‌که این مسأله توهین به زن است چون زن خانه‌دار درواقع شاغل است و به جامعه خدمت می‌کند اما ندیدن او ظلم بزرگی است. وقتی این مسأله دیده شود آن وقت اجرت‌المثل این زن یا بیمه او هم واقعی است. همچنین، اگر سهم کار خانگی زنان را به‌عنوان حساب اقماری کنار حساب‌های ملی در نظر بگیریم، می‌تواند تولید ناخالص ملی کشور را بالاتر نشان دهد. کار خانگی زنان واقعیتی است که وجود دارد اما نادیده گرفته می‌شود و زنی که در خانه زحمت می‌کشد کار و ارزش افزوده او در حساب‌های ملی و سرشماری دیده نمی‌شود. با انجام این طرح نشان می‌دهیم که این کار وجود دارد و حالا چه باید بکنیم تا این کار و ارزش مورد توجه قرار گیرد.