مسئله به یک سال پیش برمی‌گردد؛ بعد از درگذشت آیت‌الله هاشمی در اسفندماه سال گذشته و حضور علی اکبر ولایتی در دانشگاه آزاد، تاکنون بیش از ۲۰۰مورد جابه‌جایی در رسانه‌های دانشگاه آزاد صورت گرفته است. حالا هم پنج روز پیش خبری منتشر شد که خیلی به آن پرداخته نشد! اخراج زنان خبرنگار! موضوعی که رسانه‌ها ساده از کنار آن گذشتند و کک کسی هم نگزید! هر چند دلیل اصلی آن گفته نشد اما فارغ از همه دلایل آشنا و شناخته شده آن، مسئله اصلی جایگاه متزلزل زنان در محیط‌های کاری و شغلی است چرا این روزها زنان هم دوشادوش مردان در تامین هزینه‌های خانوداه سهیم هستند و بخشی از بار زندگی را به دوش می‌کشند. در این موقعیت‌ها زنان آسیب‌پذیرتر از بقیه اقشار هستند چراکه وضعیت مشارکت زنان در جامعه همیشه با موانع و مشکلات اساسی روبه‌رو بوده است.
قانون اساسی چه می‌گوید؟
در قوانین جمهوری اسلامی ایران، اشتغال زن توسط قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و قانون مدنی پذیرفته شده است. به عبارت دیگربه شرطی که این امر منافی مصالح خانوادگی و حیثیات زن نباشد منع قانونی وجود ندارد. این درحالی است که امروزه در جوامع بشری نیاز به اشتغال زنان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار و در شمار یکی از دغدغه های اصلی کشورها است. زیرا به لحاظ ایجاد درآمد و هم استقلال مالی در سطح متعارف مد نظر است و نکته مهم دیگر آن است که از توانمندی‌ها و تحصیلات زنان جامعه نیز بهرمند می‌شود، در نتیجه موجب ایجاد شرایط مطلوب اجتماعی و سیاسی، از همه مهم‌تر روانی را برای زنان و خانواده‌های آنان ایجاد می‌کند.
بیکاری زنان در ۲۰سال ۵برابر شده است
آنطور که مرکز آمار ایران اعلام کرده است نرخ بیکاری زنان از ۴درصد در سال ۱۳۷۵ به حدود ۲۰درصد در سال ۱۳۹۵ افزایش یافته، ضمن آنکه این نرخ در بین زنان دانش‌آموخته، بسیار بالاتر و به بیش از ۳۱درصد رسیده است. این درحالی است که باتوجه به نقش سنتی و غالب مردان در کسب درآمد خانوارهای شهری و روستایی، توزیع شاغلان در کشور، به نفع شاغلان مرد بوده است و زنان مشارکت قابل ملاحظه‌یی در اقتصاد نداشته‌اند. همچنین چارچوب‌های فکری برای ایجاد اشتغال زنان با نگاه متعارف و رویه‌های جاری متفاوت است و در این راستا، برای مشارکت اجتماعی و اقتصادی زنان در توسعه نیازمند اصلاح قوانین و مقررات، مبتنی بر هنجارهای فرهنگی و اجتماعی خودمان هستیم. از طرفی دیگر، نگاه صرف به مقوله حضور زنان در بازار کار، بدون تعریف نقش و جایگاه آنها در توسعه کشور محل نقد است.
عدالت جنسیتی مورد توجه واقع شود
در این میان ۹روز پیش معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده با تاکید بر اینکه عدالت جنسیتی باید در کشور مورد توجه واقع شود، گفت: سیاست‌های کلانی نظیر سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه خانواده به این منظور در دست اجراست. ابتکار ضمن تاکید بر توانمندسازی زنان در حوزه‌های مختلف، اظهار کرد: نسبت به حضور زنان در موضوعاتی نظیر کارآفرینی و اشتغال باید تلاش بیشتری صورت گیرد. ابتکار افزود: تک‌تک دستگاه‌های اجرایی باید مطمئن شوند خدماتی که ارائه می‌دهند برای زنان و مردان قابل دسترس باشد. معاون رئیس‌جمهور با بیان اینکه ۴۲ ساعت آموزش در زمینه تربیت بدنی برای ۷۶هزار معلم در تابستان برگزار شده است، یادآور شد: یکی از اقداماتی که در زمینه جلوگیری از فقدان نشاط و سلامتی در بین دانش‌آموزان دوره ابتدایی مخصوصا دختران انجام شده است، مقابله با آثار حذف ساعت ورزش از مدارس ابتدایی بوده است. وی برگزاری دوره‌هایی در زمینه ارتقای دانش کشاورزی در بین زنان توسط وزارت جهاد کشاورزی را یکی دیگر از اقدامات موثر بر اشتغال زنان دانست و تصریح کرد: طرح‌هایی در وزارت کار و در بخش‌های صنعت و گردشگری به منظور حمایت از زنان در دستور کار قرار دارد.
ابتکار گفت: قرار گرفتن ۳۰درصد از پست‌های دولتی در اختیار زنان در طی دوره چهار ساله و جوان شدن سن مدیریت دولت به میزان هشت سال یکی دیگر از برنامه‌هایی است که دولت به منظور حمایت از زنان در نظر گرفته است. معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده اظهار کرد: کارنامه دستگاه‌های اجرایی و استان‌ها در اجرای این مصوبات تدوین شده و جای امیدواری است که شاهد حضور بانوان در عرصه‌های مختلف باشیم. وی تحریم‌ها را یک فرصت در زمینه رونق گردشگری دانست و گفت: افزایش قیمت ارز می‌تواند باعث حضور بیشتر گردشگران خارجی در کشور و مخصوصا در استان چهارمحال و بختیاری شود. معاون رئیس‌جمهور یادآور شد: شرایطی که در پی اعمال تحریم‌ها و جنگ اقتصادی وجود دارد باعث شده کارآمدی دولت و کارایی طرح‌ها زیر سوال برود و امروز با تلاش زیاد، باید کاری کرد که فاصله بین حرف و عمل کاهش یابد.
جامعه پذیرای پست‌های مدیریتی زنان نیست
همچنین هفته گذشته یک عضو شورای اسلامی شهر تهران گفت: حوزه زنان در مدیریت شهری مقداری تحت‌الشعاع سایر مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شهر قرار گرفته است. به گزارش ایسنا ناهید خداکرمی با اشاره به اینکه جامعه برای پست‌های مدیریتی هنوز پذیرای زنان نیست، گفت: علی رغم اینکه در تلاش هستیم تا مدیران زن توانمند بتوانند در کنار مردان حرکت کنند اما همچنان برای تحقق این امر موانع و مشکلات زیادی بر سر راه زنان وجود دارد. رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران با بیان اینکه برگزاری نمایشگاه زنان کارآفرین تا حدودی می‌تواند در این حوزه به ما کمک کند، اظهار کرد: زمانی می‌توانیم به این باور برسیم که یک زن هم از پتانسیل‌هایی برخوردار است که علاوه بر کارآفرینی و تولید در زمینه اشتغال نیز فعال باشد. وی با بیان اینکه یک زن موفق می‌تواند دیدگاه عمومی را نسبت به زنان دیگر تغییر دهد، یادآور شد: زنان توانمند می‌توانند در جایگاه تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری نقش بسیار خوبی در بهبود دیدگاه عمومی داشته باشند. خداکرمی اضافه کرد: یکی از اهداف مهم زن توانمند باید شناسایی زنان توانمند در جامعه باشد تا به همه نشان دهد که زن و مرد از نظر استعداد و توانایی با یکدیگر تفاوتی ندارند و هر دو می‌توانند در خدمت شهر و کشور باشند. این عضو شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به اینکه شهرداری تهران در حوزه کارآفرینی ماموریتی ندارد، گفت: شهرداری تهران برای ورود مستقیم به حوزه زنان سرپرست خانوار و ایجاد اشتغال برای آنها ماموریتی ندارد اما می‌تواند در راستای توسعه فعالیت‌های اجتماعی و ایجاد ثروت برای رفاه و آسایش مردم با مشارکت خود آنها اقداماتی انجام دهد.
وضعیت اشتغال زنان همچنان نامطلوب است
در هر حال از هر جهت که به موضوع نگاه شود، موضوع قابل تامل و بررسی است چرا این مسئله مختص ایران نیست. به گزارش سازمان بین‌المللی کار، زنان به‌رغم پیشرفت تحصیلی همچنان در بازار کار مورد تبعیض گسترده قرار می‌گیرند. نرخ بیکاری میان زنان ۲۵/۵ درصد بیشتر از مردان است. شمار زیادی از زنان هم بدون قرارداد رسمی استخدام شده‌اند.
سازمان بین‌المللی کار (ILO) در گزارشی به مناسبت روز جهانی زن (۸ مارس/ ۱۸ اسفند) اعلام کرده است در نرخ اشتغال زنان هیچ پیشرفتی حاصل نشده است. در سال ۲۰۱۵ طبق آمار این سازمان ۴۹/۶ درصد زنان در سراسر جهان شاغل یا به دنبال یافتن شغل بوده‌اند. در مقابل نرخ اشتغال مردان در سال گذشته ۷۶/۱ درصد بوده است. به گزارش این سازمان نرخ بیکاری میان زنان ۲۵/۵ درصد بیشتر از مردان است و خطر اینکه زنان شغل خود را از دست بدهند، بسیار بیشتر از مردان است. با این حال باید به این نکته هم توجه شود که زنان امروز سهمی انکارنشدنی در تامین هزینه‌های خانواده دارند.