معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده گفت: براساس آمارهای موجود حدود 70 درصد از زنان معتاد به علت اعتیاد همسرانشان معتاد شده‌اند و به دلیل فشار یا تهدید یا ترس و یا همدردی اقدام به توزیع و یا مصرف مواد کرده‌اند.
شهیندخت مولاوردی در هشتمین کنگره بین‌المللی دانش اعتیاد که امروز در سالن همایش‌های رازی برگزار شد، افزود: حدود 60 درصد از زنان زندانی جرایمی مرتکب شده‌اند که ارتباط مستقیمی با مصرف مواد مخدر دارد. بنابراین بدون در نظر گرفتن شرایط خانوادگی و شبکه ارتباطی یک زن معتاد، نمی‌توان به حل مشکل اعتیاد او پرداخت. در این شرایط لازم است در سیاست‌گذاری‌های کلان که در مبارزه با اعتیاد انجام می‌شود نگاه جنسیتی انجام شود و در برنامه‌ریزی‌های جامع و سیستمی معضل اعتیاد زنان در ارتباط با جریان اصلی سوءمصرف مواد در کشور مورد توجه قرار گیرد.
وی با بیان اینکه پنهان بودن اعتیاد در زنان در مقایسه با مردان به باورها و نگرش‌های جامعه برمی‌گردد، اظهار کرد: اگرچه امروز تا حدودی نگاه جامعه به اعتیاد مردان از رویکرد جرم‌انگارانه به رویکرد بیمارانگارانه تغییر یافته است؛ اما اصلاح نگرش هنوز در مورد زنان صورت نگرفته و یکی از بزرگترین موانع درمان اعتیاد آنان برچسب‌های اجتماعی است که به زنان معتاد زده و منجر می‌شود تا یک زن حتی وقتی در مقام یک مادر و به خاطر عشق نجات فرزندان خود ضرورت درمان را احساس کند، از بیم نگاه اجتماع نتواند به فرآیند بهبودی تن دهد.
ترس از خانواده و اجتماع فرآیند درمان زنان معتاد را به تاخیر می‌اندازد
معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده اضافه کرد: با توجه به آنکه اصلاح نگرش یک اقدام فرهنگی است، لازم است زمان طولانی برای آن صرف شود و نمی‌توان انتظار داشت به شکل دستوری نگرش‌ها به اعتیاد زنان اصلاح شود. البته بهره‌مندی از تجربه مردانه این تغییر رویکرد، می‌تواند در دستیابی سریع‌تر به این هدف راهگشا باشد. امروز به یک مرد معتاد به چشم یک مجرم نگاه نمی‌شود. بنابراین باید تلاش کرد که در مورد زنان نیز این تغییر رویکرد صورت گیرد تا آنان از ترس خانواده و اجتماع، فرآیند درمان خود را به تاخیر نیندازند و جسارت مراجعه به مراکز درمانی را پیدا کنند.
مولاوردی در بخش دیگری از صحبت‌های خود اظهارکرد: با قرار گرفتن کشور در دوران گذار، بروز برخی آسیب‌های اجتماعی از جمله اعتیاد به ویژه در جوامع شهری، اجتناب‌ناپذیر است. در این میان درگیر شدن گروه‌های مختلف در این آسیب‌ها، به کارگیری یک نکته و الگوی واحد برای رویارویی با آن را غیرممکن و بی‌فایده می‌سازد.
زنان جزو نخستین قربانیان بسیاری از آسیب‌ها و انحرافات اجتماعی هستند
آسیب اعتیاد در زنان نمی‌تواند مانند گذشته در پس پرده باقی بماند
وی در ادامه گفت: زنان جزو نخستین قربانیان بسیاری از آسیب‌ها و انحرافات اجتماعی هستند و در این میان اعتیاد یکی از مهم‌ترین آنان است. افزایش نرخ رشد اعتیاد در زنان باعث شده تا به ضرورت پرداختن به این موضوع به شکل مستقیم و بی‌واسطه توجه کنیم. امروزه مواجهه با آسیب اعتیاد در زنان نمی‌تواند مانند گذشته در پس پرده باقی بماند و استراتژی این کار یا کم توجهی به این معضل نتیجه‌ای جز عمیق‌تر شدن این زخم و دشوارتر شدن حل آن را در پی نخواهد داشت.
معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده تصریح کرد: ماهیت آسیب‌های حوزه زنان به گونه‌ای است که دست‌اندرکاران رویارویی جدی و مستقیم با آن را منع می‌کند، اما تا وقتی که تغییر رویکرد در زمینه مشکل اعتیاد در زنان، مورد توجه دست‌اندرکاران اصلی قرار نگیرد و مواجهه با این آسیب در سطح برنامه‌ریزی کلان نباشد نمی‌توان انتظار داشت به نتایج قابل توجهی دست یابیم.
میزان مصرف موادمخدر زنان طی 5 سال دو برابر شد
مولاوردی با اشاره به آمار اعتیاد زنان اظهار کرد: نرخ رشد اعتیاد زنان بسیار بیشتر از مردان بوده و گاهی تا حدود دو برابر است. میزان مصرف موادمخدر زنان از 5 درصد در سال 85 به حدود 10 درصد در سال 90 افزایش یافته است، اما واقعیت این است که اعتیاد زنان به شدت وابسته به جریان کلی اعتیاد در کشور است و به لحاظ سیاست‌گذاری و اقدام عملیاتی برای پیشگیری و درمان نمی‌توان آن را مجزا از سیاست‌های کلی که در این خصوص تدوین می‌شود، در نظر گرفت.
وی با اشاره به تغییرات شتابان اقتصادی در دهه‌های اخیر گفت: در دهه‌های اخیر تغییرات شتابان اقتصادی، پیدایش اقتصاد متکی به نفت، عوارض به جا مانده از جنگ، رشد سریع جمعیت و... موجب بروز آسیب‌های اجتماعی و اعتیاد شده است. اعتیاد پدیده‌ای چند وجهی و از بحران‌های قرن حاضر است و به عنوان یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی تهدیدی علیه سلامت و امنیت کشور و یکی از مهم‌ترین موانع توسعه پایدار و همه‌جانبه است و شیوع آن موجب کاهش سرمایه‌های اجتماعی می‌شود.
معاون رییس جمهور ادامه داد: در دهه‌های اخیر رویکردها و راهکارهای متعدد و متفاوتی برای مقابله با آن در نظر گرفته شده است و اعتیاد مانند مسائل اجتماعی دیگر چند بعدی است و نیاز به بررسی‌های پی‌نوشته‌ای (روانکاوی، روانشناسی، جامعه‌شناسی، اقتصادی) دارد تا همزمان به سطوح و ابعاد گوناگون آن توجه کرد.
با پدیده تلسکوپی در جمعیت زنان معتاد مواجه هستیم
رشد اعتیاد در زنان سریع‌تر از مردان است
معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده تاکید کرد: اگرچه ممکن است زنان درگیر به اعتیاد در مقایسه با مردان حدود یک به 10 باشد، اما دو واقعیت مهم باید مورد توجه قرار بگیرد. با توجه به آنکه رشد اعتیاد در زنان سریع‌تر از مردان است، ما با پدیده تلسکوپی در جمعیت زنان معتاد مواجه هستیم. علاوه بر آن اثرگذاری اعتیاد یک زن در جامعه و آثار و پیامدهای غیرمستقیم آن شاید ده‌ها برابر بیشتر از تبعات اعتیاد مردان باشد. زنان به لحاظ جایگاه مادری در خانواده بی‌تردید از نقش محوری در تربیت فرزندان برخوردار هستند و درگیری آنان با اعتیاد قطعا فرزندان را با مخاطرات فراوانی مواجه می‌کند.
وی افزود: براساس نتایج بسیاری از پژوهش‌ها، فرزندان مادران معتاد بسیار آسیب‌پذیرتر از فرزندان پدران معتاد هستند. علاوه بر آن اعتیاد زنان باردار می‌تواند مخاطرات فراوانی را متوجه نوزادان و کودکان این مادران کنند. بنابراین لازم است اقدامات پژوهشی و سیاست‌گذاری‌های اجتماعی در این زمینه انجام شود.
گسترش دامنه "اعتیاد زنان" به باشگاه‌های ورزشی و آرایشگاه‌ها
معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده با بیان اینکه امروزه اعتیاد زنان الگوهای جدیدتری را به خود اختصاص داده است، اظهارکرد: کشیده شدن دامنه اعتیاد زنان از مناطق کم برخوردار و حاشیه‌نشین به سطح عام‌تری از جامعه مانند باشگاه‌های ورزشی و سالن آرایش‌های زنان واقعیتی است که اگرچه به لحاظ کمی قابل توجه نیست، اما به لحاظ اجتماعی و فرهنگی موضوعی است که نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت و باید در برنامه‌ریزی‌ها به عنوان یکی از نکات هدف مورد توجه قرار گیرد. گروه‌های مختلف سنی و تحصیلی زنان از جمله دختران نوجوان، جوان، دانشجو یا تحصیل کرده گروه‌هایی هستند که در مواجهه با آن از سوء مصرف مواد به ویژه سوءمصرف محرک‌ها و قرص‌ها مواجه هستیم که باید در پژوهش‌ها و برنامه‌ریزی‌ها به آن پرداخته شود.
55 درصد از طلاق‌ها ریشه در اعتیاد دارد
وی با بیان اینکه خطرات معضل اعتیاد برای نهاد خانواده باید در برنامه‌ریزی‌های کلان مورد توجه قرار گیرد، گفت: این خطرات در برنامه‌ریزی‌های کلان در زمینه جریان اصلی اعتیاد، فارغ از نگاه جنسیتی باید به طور جدی پرداخته شود. امروزه اعتیاد مرد یکی از اصلی‌ترین دلایل مراجعه به دادگاه‌های خانواده و جدایی زوجین است و نزدیک به 55 درصد از طلاق‌ها ریشه در اعتیاد دارد. همچنین آسیب‌های دیگری مانند کودک‌آزاری، خشونت و قتل مشکلاتی هستند که به علت اعتیاد برای نهاد خانواده به وجود می‌آید.
مولاوردی با اشاره به فعالیت‌های معاونت زنان و امور خانواده در حوزه کاهش اعتیاد زنان، اظهار کرد: این معاونت به عنوان عالی‌ترین نهاد سیاست‌گذاری دستگاه اجرایی کشور برخود لازم می‌داند تا همسو با برنامه‌ریزی‌های کلان حساسیت‌های لازم را در بدنه اجرایی درخصوص اعتیاد زنان برانگیزد و منطبق با سیاست اصلی زیان‌خواهی در پدیده اعتیاد همه عزم خود را برای برنامه‌ریزی در جهت به حداقل رساندن تبعات فردی – اجتماعی اعتیاد زنان به کار گیرد.
معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده افزود: نگاه به پدیده اعتیاد در زنان باید به شکل خاص و با در نظر گرفتن الزامات و اقتضائات بیولوژیک اجتماعی، فرهنگی، روانی در زنان صورت پذیرد و به این شاخص‌ها در کلیه برنامه‌ریزی‌ها توجه شود.
وی تاکید کرد: لزوم به ورود برنامه‌های کلان کشوری از جمله برنامه‌های پنج ساله توسعه و به طور خاص برنامه ششم با رویکرد جنسیتی از جمله اقدامات مهمی است که در صورت عملیاتی شدن از زنانه شدن بسیاری از معضلات جامعه از جمله آسیب اعتیاد تا حد زیادی پیشگیری به عمل می‌آید و می‌توان قبل از بحرانی شدن مشکل چاره‌جویی کرد.
مولاوردی افزود: معاونت امور زنان به لحاظ جایگاه ستاد و حاکمیتی خود مجاز به ورود مستقیم در اقدامات اجرایی در زمینه پیشگیری و درمان اعتیاد زنان نیست؛ اما با توجه به جایگاه فرا سازمانی خود می‌تواند نقش هماهنگی بین دستگاهی را برای انجام اقدامات عملیاتی داشته باشد. با توجه به ضرورت رویارویی هرچه سریع‌تر با پدیده اعتیاد زنان و پیشگیری از رشد و گسترش آن، این معاونت تلاش می‌کند با انجام برخی اقدامات ترویجی و تشویقی و تخصیص اعتبار برای مقابله با اعتیاد زنان در برخی از استان‌ها، در این جهت عمل کند.
معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده افزود: معاونت امور زنان تاکنون اقدام به انعقاد موافقت‌نامه‌های متعددی در زمینه پیشگیری و اعتیاد در زنان با دستگاه‌های مختلف از جمله ستاد مبارزه با مواد مخدر کرده است. حمایت از ایجاد بانک اطلاعات جامع زنان بهبود یافته از اعتیاد در شش استان پر اعتیاد کشور با هدف تهیه آمارهای قابل استناد از وضعیت بهبود یافته از اعتیاد و نیازمندی آنان به منظور برنامه‌ریزی یکی دیگر از فعالیت‌هایی است که با حمایت مادی این معاونت و همکاری ستاد مبارزه با موادمخدر در دست انجام است.
وی با اشاره به اقدامات موردی و کوتاه مدت معاونت امور زنان در زمینه اعتیاد زنان اظهار کرد: اهتمام به طراحی مدل مطلوب برای نوع و نحوه ارائه خدمات به زنان بهبود یافته از اعتیاد به منظور پایداری بر سلامت و پاکی از مواد در شش استان پراعتیاد کشور از جمله این اقدامات است. این اقدام مشترک که با حمایت مادی معاونت امور زنان و استفاده از ظرفیت اجرایی ستاد مبارزه با موادمخدر انجام می‌شود، توجه به تفاوت‌های بومی در الگوی اعتیاد زنان در کشور را مورد توجه قرار داده و درصدد است تا با ارائه یک مدل برای اعتیاد زنان در هر یک از شش استان مذکور نحوه ارائه خدمات را به زنان بهبود یافته از اعتیاد مورد توجه قرار دهد.
مولاوردی تاکید کرد: باور به اثرگذار بودن سازمان‌های غیردولتی در حل مشکلات جامعه از جمله اعتیاد باعث شده است تا با برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای سازمان‌های غیردولتی، نقش خود را در زمینه ارتقای توانمندی‌های این سازمان‌ها به انجام برسیم و در جهت تقویت این ظرفیت گام برداریم. هدف اصلی از این اقدام که به صورت انعقاد تفاهم‌نامه با ستاد مبارزه با موادمخدر در حال انجام است، تشویق سمن‌ها به منظور راه‌اندازی شبکه حمایت‌های اجتماعی برای زنان بهبود یافته از اعتیاد و افزایش کیفیت ارائه خدمات از سوی این سازمان‌هاست.
معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده اضافه کرد: با اعتقاد به کامل شدن فرآیند درمان زنان معتاد، توجه ویژه خود را به توانمندسازی زنان بهبود یافته از اعتیاد معطوف کرده‌ایم چون معتقدیم بهبودیافتگانی که توانمندی‌های لازم را برای حضور مجدد در عرصه اجتماع کسب نمی‌کنند فرآیند درمان خود را کامل طی نکرده‌اند و دیر یا زود به دامان این آسیب بازخواهند گشت. براین اساس در اقدامی مشترک با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در شش استان پر اعتیاد کشور درصدد کاهش عوامل خطرزا، استرس‌زا، مشکلات مالی و روحی زنان بهبود یافته برآمده‌ایم و با ایجاد اشتغال برای این دسته از بهبودیافتگان و گروه‌های خودیار توسط آنان تلاش کرده‌ایم تا مشکلات این دسته از زنان را پس از ترک به حداقل برسانیم.
وی با اشاره به اهمیت انجام پژوهش در زمینه اعتیاد زنان اظهار کرد: لازم است این موضوع در جامعه دانشگاهی در ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی، زیستی و شناختی مورد توجه قرار گیرد، تمرکز روی ویژگی‌های زنانه از یک سو و الزامات فرهنگی و اجتماعی جامعه ایران از سوی دیگر باید به ارائه الگویی بیانجامد تا ما را در مسیر رویارویی با بحث اعتیاد زنان جلو ببرد.
معاون رییس جمهور تأکید کرد: در دستگاه حاکمیتی و اجرایی کشور بدون پشتوانه علمی و دانشگاهی نمی‌توان به یک حرکت مهم و قابل توجهی دست زد و امیدواریم شاهد انجام پژوهش‌های کاربردی و بنیادی در زمینه اعتیاد زنان باشیم.
مولاوردی افزود: جامعه ایران به رغم قوت‌های خود با چالش‌ها و مسائلی روبه‌روست که بخش عمده‌ای از توان سیاستگذاران و مسئولان اجرایی کشور صرف مقابله با آنها می‌شود. گستردگی، تنوع، چندوجهی و گاه نوپدید بودن مسائل به گونه‌ای است که به رغم هزینه کردن از منابع انسانی و مالی برای آن در بسیاری از مواقع نه تنها توفیق چشمگیری حاصل نشده، بلکه با بحران‌های جدی‌تری بروز یافته است. بی‌تردید مواجهه درست با این مشکلات بدون فهم منطق درونی رفتارها و کنش‌های اجتماعی جامعه ممکن نخواهد بود.