مشاور امور حقوقی و پارلمانی معاونت امور زنان و خانواده با تاکید براینکه در شرایط فعلی کشور مهریه باید متعادل باشد، گفت: اگر روزی به تساوی در زمینه تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در جامعه برسیم، آن زمان می‌توانیم مهریه را حذف کنیم.
در ماه‌های اخیر به دلیل بالا رفتن قیمت سکه آمار زندانیان مهریه نیز افزایش پیدا کرده و به گفته ستاد دیه در حال حاضر حدود ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه در زندان به سر می‌برند. بالارفتن آمار زندانیان مهریه باعث شد تا ستاد دیه جلسات متعددی را با کمیسیون اجتماعی و فراکسیون زنان مجلس برگزار کند تا بتوانند راهکار مناسبی را برای کاهش آمار زندانیان مهریه ارائه دهند، در همین راستا برخی نمایندگان مجلس پیشنهاد داده‌اند تا معیار مهریه را از ۱۱۰ سکه کاهش داده یا سکه به نرخ روزی که تعیین شده، محاسبه شود، این پیشنهادات باعث نارضایتی برخی فعالان حقوق زن شده و آنها معتقدند با این اقدام حق زنان نادیده گرفته می‌شود، در همین رابطه با مشاور امور حقوقی و پارلمانی معاونت امور زنان و خانواده گفت‌وگو کردیم.
به محض جاری شدن عقد، زن مالکِ مهریه است
اشرف گرامی‌زادگان (مشاور امور حقوقی و پارلمانی معاونت امور زنان و خانواده) با تاکید بر ضرورت وجود مهریه گفت: در قانون مدنی بخشی درباره حقوق و تکالیف زوجین آمده است که در آن موضوع مهریه به طور کامل تشریح شده و از ماده ۱۰۷۸ الی ۱۱۰۱ در این قانون درباره مهریه توضیحاتی ارائه شده‌است.
وی با بیان اینکه ازدواج با ایجاب و قبول صورت می‌گیرد و در آن اکراهی نیست، خاطرنشان کرد: در فصل هفتم قانون مدنی و در بخش مهریه هر چیزی که مالیت داشته و قابل تملک باشد، می‌تواند به عنوان مهریه در نظر گرفته شود و تعیین مقدار و میزان مهریه نیز با توجه به تراضی طرفین است، بنابراین بر طبق قانون زن و شوهر براساس یک توافق مهریه را تعیین می‌کنند. این مهریه می‌تواند زمین، ملک، سکه، وجه نقد یا حتی چند حبه نبات باشد. به محض جاری شدن عقد نیز زن مالک مهریه است و می‌تواند آن را تصرف کند و براساس ماده ۱۰۸۲ قانون، مهریه عرفا عندالمطالبه است.
تاکنون تدبیری برای امنیت اقتصادی زنان اندیشیده نشده‌است
مشاور امور حقوقی و پارلمانی معاونت امور زنان و خانواده با اشاره به تصویب قانون پرداخت مهریه به نرخ روز تصریح کرد: عدم امنیت اقتصادی زنان باعث شد تا قانونگذار پرداخت مهریه به نرخ مصوب روز را تصویب کند، مگر اینکه زوجین به نحو دیگری درباره پرداخت مهریه تراضی کنند. در نتیجه راه برای انتخاب نوع مهریه و میزان آن باز است.
گرامی‌زادگان با بیان اینکه عده‌ای با تغییرات ایجاد شده در جامعه و دغدغه‌های اقتصادی جدید خواستار دریافت مهریه شده‌اند، گفت: متاسفانه در طول این مدت تدبیری برای ایجاد امنیت زنان اندیشیده نشده است. بدین معنی که با ایجاد بیمه زنان، درمان مناسب، رفاه برای زنان، ایجاد انواع اشتغال، امنیت را برای این قشر از جامعه ایجاد کنند و تنها چیزی که باعث شده زنان کمی احساس امنیت کنند، همین حق مهریه مندرج در قانون مدنی است.
وی با انتقاد از عدم حمایت نمایندگان مجلس از وقایع تلخ و ناگواری که برای زنان اتفاق می‌افتد مانند اسیدپاشی و خشونت‌های خانگی تصریح کرد: در دفترچه شروط ازدواج برای اینکه زنان بلافاصله پس از عقد ادعای مهریه نکنند، ترفندی به کار بردند تا بجای واژه عندالمطالبه در دفترچه ازدواج واژه عندالاستطاعه جایگزین شود تا به مردان مهلت کافی برای پرداخت مهریه داده شود. این اقدام باعث شد؛ مردان با ادعای عسر و حرج و بکار گرفتن انواع شگردها و ترفندهای متفاوت حق زنان را پرداخت نکنند.
مشاور امور حقوقی و پارلمانی معاونت امور زنان و خانواده تاکید کرد: مجلس باید در خصوص فرهنگ‌سازی، در زمینه آگاه‌سازی مردان در جامعه اقدام کند و به مردان بیاموزد که مهریه حق زن است و مرد در برابر آن مسئول است. متاسفانه جامعه ما هنوز به آن درجه از توسعه نرسیده است تا زن و مرد هر دو کار کرده و با هم به طور مشترک خانواده را اداره کنند تا بشود راهکار متناسب با روز تدوین کرد. بنابراین برای یک زن متاهل، مهریه یک حق و یک پشتوانه محکم در آینده او محسوب می‌شود.
گرامی‌زادگان با بیان اینکه طبق قانون مدنی مهریه با تراضی است و در زمان ازدواج نه تنها زن باید وسع مرد را در نظر بگیرد، بلکه مرد نیز باید با توجه به وسعش مهریه را تعیین کرده و بپذیرد، ادامه داد: وقتی در تعیین مهریه تراضی دو طرف مطرح است، مرد و زن هر دو باید در تعیین مهریه به یک تفاهم انسانی و اخلاقی برسند، چرا که هدف آنها تشکیل زندگی با امنیت برای خودشان است، بنابراین اگر زنی مهریه‌ای را تعیین کرد که برای مرد تهیه آن مقدور نبود، مرد نباید آن مهریه را بپذیرد و به آن رضایت دهد.
مهریه امروز به صورت یک معامله درآمده‌است
وی با بیان اینکه مردها در موقع ازدواج احساسی عمل کرده و مهریه را با هر میزانی می‌پذیرند، تصریح کرد: متاسفانه در حال حاضر مهریه در جامعه ما به صورت یک معامله درآمده است و مهریه را به تعداد سال تولد و ... تعیین می‌کنند که این موضوع برای کشور ما زیبنده نیست، اما در هر صورت مهریه باید یک حالت عقلایی برای تامین امنیت زن داشته باشد.
مشاور امور حقوقی و پارلمانی معاونت امور زنان و خانواده تاکید کرد: معتقدم اگر مردی به مهریه کلان رضایت دهد مقصر است، چراکه احساسات خود را کنترل نکرده است و باید ضعف مردان در ازدواج تحت کنترل خانواده و با آموزش‌های مناسب برطرف شود. همچنین معتقدم با توجه به اینکه هنوز زنان به میزان کافی استقلال و تامین مالی ندارند، بنابراین نیاز به مهریه دارند و باید کاری کنیم که زن و شوهر با آگاهی از عمق مسئولیت‌شان اقدام کنند و براساس چشم و هم چشمی و اخلاق‌های ناپسند زندگی خود را آغاز نکنند.
گرامی‌زادگان با بیان اینکه هیچ زنی مایل نیست که همسرش به زندان برود به ویژه اینکه از آن مرد فرزند هم داشته باشد، خاطرنشان کرد: وقتی مردی به زندان می‌رود، نشانه این است که زن و مرد نتوانسته‌اند به توافق در میزان مهریه برسند و شرایط واقعی مالی خود را با تعهدشان تطبیق دهند.
اگر ازدواج و فلسفه تشکیل خانواده صحیح تبیین شود، هیچ مردی نباید به دلیل بدهی بابت مهریه به زندان برود.
اگر روزی به تساوی برسیم؛ آن زمان می‌توانیم مهریه را حذف کنیم
وی با تاکید براینکه باید فرهنگ‌سازی در خصوص ازدواج و تعیین مهریه در کشور انجام شود، گفت: در شرایط فعلی کشور مهریه باید متعادل باشد، اگر ما روزی به تساوی در زمینه تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در جامعه برسیم، آن زمان می‌توانیم مهریه را حذف کنیم، اما در حال حاضر چنین کاری امکان‌پذیر نیست، از همین‌رو آموزش حقوقی قبل از ازدواج به زوجین از تدابیری است که باید به خانواده‌ها ارائه شود و برای انجام ازدواج و ثبت آن لازم است.
مردی که شغل ندارد، چگونه مهریه سنگین را می‌پذیرد؟
مشاور امور حقوقی و پارلمانی معاونت امور زنان و خانواده خاطرنشان کرد: مجلس نیز باید تدابیری بیاندیشد تا با برگزاری دوره‌های آموزشی، به افرادی که قصد ازدواج دارند، تمام مباحث حقوقی از حقوق تا مسئولیت به زن و مرد آموزش داده شود تا زوجین با آگاهی از حقوق خود زندگی کنند. مردی که شغل ندارد، چطور می‌تواند مهریه سنگین را بپذیرد، یا اینکه چطور مهریه سنگین را می‌پذیرد، این تعهد عقلانی نیست.
مهریه برای تامین آتیه زن است
گرامی‌زادگان با تاکید براینکه مجلس نباید حق زنان را نادیده بگیرد، گفت: امروزه زنان تحصیلکرده بسیاری بیکار هستند و بنیه اقتصادی ندارند. مهریه برای تامین آتیه زن است و اگر خانواده‌ای مهریه را برای دخترش قرار می‌دهد، برای این است که فرزندش در آینده تامین مالی داشته باشد. مسئله تامین امنیت اقتصادی زن در تمام دنیا بسیار اهمیت دارد و ابزارهای مختلفی برای تامین آن جود دارد.
زن نباید از مهریه سوءاستفاده کند
وی با اشاره به تعداد محکومان مهریه خاطرنشان کرد: این آمار بالای زندانیان مهریه نشان می‌دهد، مردان بدون آشنایی به شرایط‌شان برای زندگی آینده تصمیم گرفته‌اند، البته نمی‌دانم چگونه خانواده‌ها زندگی دخترانشان را بر عهده این افراد گذاشته‌اند. ما بسیار ناراحت هستیم از اینکه این تعداد از مردان در زندان هستند، اما بازهم تاکید می‌کنم، باید در خصوص مهریه فرهنگ‌سازی شود.
معتقدم زن نباید از مهریه‌ای که هدیه است، سوءاستفاده کرده و بجای توافق در میزان مهریه با تعیین مهریه سنگین و غیرقابل پرداخت، مرد را به زندان اندازد.
مشاور امور حقوقی و پارلمانی معاونت امور زنان و خانواده با بیان اینکه مرد و زن باید در خصوص مهریه در شرایطی که مرد به دلیل عدم پرداخت مهریه قرار است به زندان برود، تراضی کنند، گفت: زنان نیز در چنین مواقعی معمولا نیمی از مهریه خود را می‌بخشند و از سوی دیگر مرد هم باید متعهد به پرداخت دین خود باشد. این امر برای جلوگیری از رفتن مرد به زندان به دلیل عدم پرداخت مهریه از طریق اجرای قوانین موجود امکان‌پذیر است. اینکه نمایندگان مجلس بخواهند مدام در این خصوص طرح ارائه کنند، اصلا درست نیست.
وی در پاسخ به این سوال که برخی نمایندگان معتقدند؛ بجای مهریه اموال مرد بعد از ازدواج بین زوجین تقسیم شود، نظر شما در این باره چیست؟ گفت: اگر مرد نتوانست زندگی اقتصادی خود را به خوبی اداره کند و ورشکست شد، چه چیزی دارد که با زن تقسیم کند؟ اما مهریه زن حتی بعد از مرگ همسر قابل وصول و از دیون واجب است و تنها چیزی است که در اسلام برای زن قابل تعیین است و ما باید آینده زن را در نظر بگیریم. به همین دلیل این پیشنهاد برای جامعه زنان در کشور قابل تامل است و معتقدم افرادی که چنین پیشنهادی می‌دهند از درک مسائل زنان غافلند و این حرکت درست نیست.
اغلب مردان اهل هبه و بخشش به همسرانشان نیستند
مشاور امور حقوقی و پارلمانی معاونت امور زنان و خانواده خاطرنشان کرد: اجرت‌المثل از طرف شوهر اغلب پرداخت نمی‌شود. اموال مشترک بین زن و شوهر وجود ندارد و اغلب مردان اهل هبه و بخشش به زنان‌شان نیستند.
ود افزود: با این وضعیت زنی که سال‌ها با یک مرد زندگی کرده است و به هر دلیلی از آن مرد جدا می‌شود، بدون هیچ پشتوانه مالی چه باید بکند؟ باید برای حل این مشکلات طرح‌های عقلانی ارائه شود و نباید حق زنان را پایمال کرد، البته ما با زندان رفتن مردان موافق نیستیم، چراکه از زندان چیزی عاید زن نمی‌شود، اگر مرد اموالش را مخفی می‌کند دادگاه باید اموال آن را پیدا کند و اگر اموالی ندارد، باید تعهد دهد که بدهی خود را به زن بپردازد. اگر مهریه کلان و غیرعقلانی است، باید از راهکارهایی مانند حکمیت، بخشش، داوری و میانجیگری و ... استفاده کرد تا گشایشی برای این مسئله پیدا شود. تضییع حقوق زنان نه عادلانه است و نه منصفانه.