کتاب زن و چالشهای جامعه شامل متونی از میان سخنرانیها و مقالات و مصاحبههای امام موسی صدر است که موضوعات زن، خانواده و جوان را دربردارد.
از دو جهت این سه موضوع در یک کتاب تقدیم شده است: نخست، پیوندی که میان هر سه موضوع بر قرار است و تأثیر و تأثری که بر یکدیگر دارند و از یکدیگر میگیرند. نقش و رابطۀ زن و جوان در شکلگیری و کارکرد خانواده مؤثر است و در تعریفی که از نظام خانواده به دست میدهیم، جایگاه زن و جوان روشن میشود. دوم، تأثیری که جهان نو در نگاه و نگرش به هر سه موضوع گذاشته است.
روشن است که در این میان زن وضعیت و ویژگیِ خاصتری دارد. فقدان تطابق میان عین و ذهن در امری آن را بدل به «مسئله» میکند. عقلِ انسانِ امروز میان آنچه از زن ( و شاید به شکلی رقیقتر از جوان و خانواده) در ذهن به تصویر میکشد و آنچه در جهان خارج با آن مواجهه میشود، سازگاری نمییابد. از این رو، نگاه و نگرش سنتی به زن را به پرسش و چالش میکشد. چه جای انکار که این پرسش و چالش اسبابِ تغییر نگاه به زن و جایگاه او شده است. این اتفاق نخست در جوامع غربی و سپس در جوامع اسلامی رخ داده است. از حدود یک قرن گذشته، اسلامشناسان و علمای اسلام دیدگاههای نویی دربارۀ زنان مطرح کردهاند. دیگر سخن از جنس دوم بودن زن در میان نیست و یا اینکه بسیار نادر است و حضور اجتماعی زنان نیز دیگر ممنوع نیست، هرچند مطلوب هم نباشد.
اگر عالمی مسئلۀ زن و این دست پرسشها و چالشهای نوی انسانی را نادیده انگارد، سخت بتوان او را از زمرۀ عالمان زمانشناس در شمار آورد. اگر امام موسی صدر را «عالم بزمانه» میشناسند، طبعاً به سبب همین توجهات او به این دست مسائل و چالشهاست. او که هم درسخواندۀ حوزههای علمیه است و هم تجربۀ زیست در جامعۀ چندفرهنگی لبنان را دارد، به هر سه موضوع زن و خانواده و جوان پرداخته است.
رویکرد امام موسی صدر درون دینی است. از این رو، مطالعۀ این کتاب ما را از روش امام موسی صدر در مواجهه با مسائل جدید آگاه میکند. به بیان دیگر، او میکوشد که به سؤالات امروز با مراجعه به متن دین پاسخ گوید و عمیقاً باور دارد که دین پاسخگوی مسائل انسان در همۀ زمانهاست.
در این میان، روششناسیِ او و اهمیتی که به قرآن و عقل، در مقایسه با دیگر منابع دین، در فهم و استنباط مسائل میدهد، واجد اهمیت و در خور توجه و تأمل است. مطالعۀ این کتاب همچنین نمایان میسازد که در اسلامشناسی امام موسی صدر کدام مسئله یا مسائل در پیوند با این سه موضوع اولویت دارد.
عناوین فهرست شده در کتاب زن و چالشهای جامعه
مطالب منتشر شده در این کتاب به این شرح است: «زهرا فصلی از کتاب رسالت»، «زن در اسلام»، «زن و چالشهای جامعه»، «اسلام به زن کرامت بخشید»، «زن و دین»، «زن عرب و پیکار برای رهایی»، «ازدواج مدنی»، «اسلام و خانواده در جامعه پیشرفته»، «نقش مادر و خانواده در شکل گیری شخصیت جوان»، «شیوههای تربیتی و مبادی دین»، «وجود طبقات در جامعه پذیرفتنی نیست»، «نقش دانشجویان در ساختن آینده یا سرنوشت»، «ایمان و جوان معاصر»، «فرقه گرایی و جوانان»، «جامعه مادهگرا و تباه شدن جوانان» و «ازدواج حضرت زهرا(س)».
از میان ۱۶ عنوان این کتاب، مقالات و جستارهای «زهرا فصلی از کتاب رسالت»، «زن و دین» (با عنوان دیدار با امام موسی صدر)، «اسلام و خانواده در جامعه پیشرفته» و «شیوههای تربیتی و مبادی دین» پیشتر در کتابهای «نای و نی» و «ادیان در خدمت انسان» منتشر شده بودند، اما برای آنکه همه مقالات با موضوعات زن، جوان و خانواده در یک مجموعه در دسترس باشد، در این کتاب بازنشر شدهاند. ۱۲ مقاله دیگر این کتاب برای اولین بار در این مجلد از مجموعه «در قلمرو اندیشه امام موسی صدر» منتشر شده است.