معصومه ابتکار گفت: نباید موارد مهم در زمینه مسئولیت زنان در خانه تحت تأثیر فعالیت خارج از خانه زنان قرار گیرد چرا که غفلت از مسئولیت های زنان در خانواده باعث آسیب جدی به جامعه خواهد شد.
ساناز باقری‌راد: زنان یکی از اصلی ترین ارکان هر جامعه ای محسوب می شوند. تحکیم بنیان های خانواده با ایفای نقش مادری و تربیت و پرورش فرزندانی سالم و انتقال آنها به جامعه و از سوی دیگر تاثیرگذاری بانوان بر فضای اجتماعی، حاکی از نقش محوری زنان در جامعه است. به مناسبت ولادت با سعادت بانوی بزرگ عالم اسلام و روز زن به بررسی ابعاد مختلفی از زندگی زنان در جامعه امروز پرداختیم.
به همین منظور با معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده به گفتگو نشستیم. در این گفتگو درخصوص الگوی بانوی مسلمان ایرانی در دوران معاصر، چگونگی الگوبرداری از سیره حضرت زهرا (س) متناسب با عصر امروز، حمایت های انجام شده از زنان و لزوم برقراری تعادل میان مسئولیت های زنان در خانواده و جامعه بحث هایی صورت گرفت که مشروح آن را در ادامه می خوانید:
*باتوجه به فرهنگ و دین رسمی کشورمان، بهترین الگو برای زنان ایرانی برای دستیابی به رشد فردی و اجتماعی را چه کسی می دانید و فکر می کنید تاکنون چه میزان در تبیین این الگو در سطح جامعه موفق بوده‌ایم؟
-معتقدم باید ولادت حضرت زهرا (س) را علاوه بر زنان به همه انسانها تبریک گفت چرا که شخصیت ایشان فراتر از دین، جنسیت زمان و مکان بوده و شخصیتی تاثیرگذار و برای تمامی انسان های آزاده، زنان و کسانی که برای شکوفایی شخصی و شکوفایی جامعه تلاش می کنند، است. در بحث سبک زندگی ایرانی اسلامی نیز همه افراد معتقدند که حضرت زهرا (س) بهترین مصداق این سبک زندگی بوده و با تاسی به این الگو می‌توان درک درستی از مسیر زندگی ایرانی اسلامی به دست آورد. در واقع برای دستیابی به سطح عالی یک زندگی موفق که تلفیقی از اسلام و فرهنگ ایرانی باشد، باید از شخصیت و ویژگی های فردی، اجتماعی، معنوی و اخلاقی این بانوی بزرگوار الگو بگیریم. مهمترین اقدام برای تبیین و گسترش این الگو و سبک زندگی در سطح جامعه و میان زنان امروز و دختران عصر حاضر که بانوان و مادران آینده کشور را تشکیل خواهند داد، فعالیت های نظری و پژوهشی برای شناساندن هر چه بیشتر این بانوی بزرگوار به جامعه است.
باید همه نهادهای فعال در حوزه زنان و نهادهای تاثیرگذار در جامعه از جمله رسانه ها و آموزش و پرورش با تبلیغ و معرفی ابعاد مختلف شخصیت و ویژگی های فردی، اجتماعی و دینی، این بانو را به جامعه معرفی کنند. تاکنون نیز در این زمینه اقدامات عملی و نظری مختلفی از سوی نهادها و سازمان‌ها انجام شده است. برگزاری نشست‌های پژوهشی در مراکز فرهنگی مختلف، دوره های مطالعاتی و بررسی کتاب هایی درباره سیره حضرت زهرا (س) از جمله این موارد بوده اما اینها کافی نیست و باید کار بیشتری در این زمینه انجام شود.
اما مهمترین مسئله ای که در زمینه تبیین و شناسایی بیشتر شخصیت وجودی این بانو باید به آن توجه شود آن است که شناخت و الگوبرداری از ایشان نباید در گذشته تاریخی باقی بماند بلکه باید تصویری امروزی از شخصیت ایشان را تبیین کنیم. در واقع باید بدانیم که سیره و الگوی عملی حضرت زهرا(س) تنها مختص به گذشته و عمق تاریخ نیست بلکه باید متناسب با نیاز جامعه امروز از ویژگی‌های ایشان الگوبرداری کنیم. درست است که از زمان حیات این بانوی بزرگوار تا عصر حاضر شاهد تحولات زیادی بوده ایم اما شخصیت حضرت زهرا (س) به گونه ای است که حتی در عصر حاضر نیز با تأسی از ایشان می توان به الگوی بانوی موفق مسلمان ایرانی دست یافت.
اشتباه ما در معرفی شخصیت و سیره حضرت زهرا به جامعه امروزی آن است که ایشان را در قالب کتابهای تاریخی دیده و اصرار به الگوبرداری از ایشان متناسب با زمان حیات این بانو و شرایط سیاسی فرهنگی و اجتماعی دوران زندگی ایشان داریم و باید بدانیم که پیروی از سیره ایشان نیاز امروز جامعه ما و تمامی زنان جهان است چرا که حضرت زهرا (س) مصداق بانوی آزاده و موثر در جامعه بوده که در تمامی ابعاد زندگی خود از جمله فردی، اجتماعی، معنوی و اخلاقی به تعالی رسیده است.
*سبک زندگی یکی از مهم ترین مولفه ها در شکل گیری نهاد خانواده و به طورکل شکل گیری جامعه محسوب می شود و طی سال های اخیر همواره بر پیروی از سبک زندگی اسلامی تاکید شده است. مهم ترین ابعاد این سبک چیست و چه میزان در راستای ترویج آن در میان خانواده های ایرانی تلاش شده است؟
در سال‌های اخیر معاونت زنان در زمینه قانون های حمایتی از خانواده اقدامات خوبی را انجام داده است. لایحه تأمین امنیت زنان در برابر خشونت، اصلاح قانون مدنی در مورد طلاق، قوانین مربوط به حمایت از زنان سرپرست خانوار از جمله این موارد است. یکی از جدیدترین طرح ها در این زمینه نیز درباره دیه تدوین شده است و دیگری لایحه ای است که به زودی به دولت خواهد رفت و درباره حذف تبصره امکان ازدواج کودکان زیر ۱۳ سال و ممنوعیت این ازدواج هاست-در زمینه سبک زندگی در حال حاضر مشکلاتی داریم. مهمترین دغدغه این است که زن مسلمان در عصر معاصر چه سبک زندگی را می تواند انتخاب کند تا در تمامی ابعاد به رشد و تعالی دست یابد. وقتی به جامعه نگاه می کنیم، بسیاری از افراد نسل حاضر با این سوال رو به رو هستند و این در حالی است که سبک زندگی نسل قبل با نسل امروز بسیار تفاوت دارد و این تفاوت موجب یک سردرگمی برای زنان شده است. اینکه یک بانوی مسلمان ایرانی چه نوع سبک زندگی را باید انتخاب کند که با ارزش های دینی و مذهبی او متناسب باشد و در کنار آن، وی را به اهداف فردی و اجتماعی‌اش نیز برساند کلی محوری این حرکت تبیینی است.
حال سوال اینجاست که تا چه حد توانسته‌ایم این سبک زندگی اسلامی را میان جوانان نهادینه کنیم. نهادینه کردن این سبک زندگی ضمن ارائه الگوی درست به جوانان فرصت انتخاب‌های درست را نیز به آنان می دهد. در واقع مفاهیم آزادی و حق انتخاب به یکدیگر گره خورده است و دولت باید شرایطی را فراهم کند تا افراد در عین آزادی گزینه‌هایی برای انتخاب خوب و درست در جامعه داشته باشند. این سبک زندگی ابعاد مختلفی دارد که خانواده و زن از مهمترین پایه های آن محسوب شده و توجه به این دو بعد موجب تبیین سبک زندگی مطلوب می شود.
یکی از مهمترین اقداماتی که در حوزه ترویج سبک زندگی اسلامی انجام شده، توجه به چالش های موجود در خانواده ها بوده که اختلال ارتباطی میان اعضای خانواده یکی از مهمترین چالش ها است. به این منظور طرح گفتگوی ملی خانواده برای رفع این اختلال در مرحله اول در مراکز استان‌ها اجرا شده و تاکنون نیز با همکاری تشکل‌های فعال استان ها نتایج خوبی داشته است.
البته در برخی از قسمت های کشور همچون کرمانشاه و سرپل ذهاب با توجه به شرایط خاص آن منطقه بعد از زلزله، نه تنها در مراکز استان بلکه در مناطق زلزله زده نیز این طرح‌ها را اجرا کرده ایم و خوشبختانه تاکنون نتایج خوبی نیز حاصل شده است. از جمله دیگر امور انجام شده در حوزه خانواده برای ترویج سبک زندگی مناسب اسلامی، توان افزایی خانواده ها برای ارتباطات عاطفی و انسانی، برگزاری دوره های آموزشی برای خانواده‌ها، آموزش های قبل، حین و بعد از ازدواج، برقراری ستاد ملی زن و خانواده و قوانین و وضع مقرراتی که پشتوانه خانواده سالم باشد است، تا آنها در مسیر عدالت، رشد و تعالی قرار بگیرند.
به علاوه در سال‌های اخیر معاونت زنان در زمینه قانون های حمایتی از خانواده اقدامات خوبی را انجام داده است. لایحه تأمین امنیت زنان در برابر خشونت، اصلاح قانون مدنی در مورد طلاق، قوانین مربوط به حمایت از زنان سرپرست خانوار از جمله این موارد است. یکی از جدیدترین طرح ها در این زمینه نیز درباره دیه تدوین شده است و دیگری لایحه ای است که به زودی به دولت خواهد رفت و درباره حذف تبصره امکان ازدواج کودکان زیر ۱۳ سال و ممنوعیت این ازدواج هاست.
*باتوجه به محوری بودن نقش زنان در سبک زندگی اسلامی و تاکید نهادهای مختلف به اجرایی شدن این سبک در خانواده های ایرانی، برای حمایت و شکوفایی زنان چه کارهایی تا کنون انجام شده است؟
-زنان مهمترین بخش تعیین کننده سبک زندگی محسوب می شوند. یک زن با نقش محوری خود می تواند منجر به ایجاد یک خانواده سالم و موفق یا در مقابل منجر به ایجاد یک خانواده ناسالم شود. چراکه حمایت از همسر و پرورش فرزندان در دامان مادر یکی از مهمترین رسالت‌های زنان است که کانون خانواده را تحت تاثیر قرار می دهد.
زنان مهمترین بخش تعیین کننده سبک زندگی محسوب می شوند. یک زن با نقش محوری خود می تواند منجر به ایجاد یک خانواده سالم و موفق یا در مقابل منجر به ایجاد یک خانواده ناسالم شود. چراکه حمایت از همسر و پرورش فرزندان در دامان مادر یکی از مهمترین رسالت‌های زنان است که کانون خانواده را تحت تاثیر قرار می دهد
اما همانطور که مادر در تربیت و حمایت از خانواده نقش دارد، خودش نیز باید مورد حمایت قرار گیرد. بحث سلامت، ورزش، نشاط و حمایت های اجتماعی از زنان از جمله مواردی است که می‌تواند در تحکیم این سبک زندگی موثر باشد. ورزش زنان یکی از مهمترین مسائل در این حوزه است که موجب نشاط بانوان می‌شود. در طول این چهل سال پس از انقلاب نیز شاهد پیشرفت های بسیار چشمگیری در حوزه ورزش قهرمانی زنان بوده ایم. خوشبختانه در دولت دوازدهم با پیشنهاد معاونت زنان و همکاری وزارت آموزش و پرورش، تربیت بدنی به لیست دروس دختران در دوره ابتدایی بازگشت. متاسفانه این درس چندین سال بود که از دوره ابتدایی حذف شده بود و دختران این دوره تحصیلی با سبکی بی تحرک و بی نشاط در حال رشد بودند اما با همکاری ایجاد شده میان این دو نهاد، یک دوره آموزشی فشرده برای ۷۲ هزار معلم نیز اجرا شد و دوباره یک سبک زنگ ورزش به مقطع تحصیلی دخترانه ابتدایی بازگشت.
*نقش مادری، همسری و تحکیم نهاد خانواده از مهم ترین نقش های زنان محسوب می شود و در کنار آن حضور اجتماعی زنان نیز اهمیت دارد، با توجه به سبک زندگی ایرانی_ اسلامی برای ایجاد تعادل میان مسئولیت زنان در خانواده و جامعه چه اقداماتی انجام شده و چالش این حوزه چیست؟
-یکی دیگر از مهمترین مسائل امروز زنان تعادل بین کار و خانواده است. بسیاری از زنان امروز ممکن است به جهت سرپرست خانوار بودن، مسائل اقتصادی یا به اقتضای تحصیلات خود مشغول به فعالیت خارج از خانه باشند؛ اما این امر قطعا نیاز به ایجاد یک تعادل میان این فعالیت و مسئولیت های زنان در خانواده دارد. تاکنون سعی شده با برقراری قوانین حمایتی، این شرایط برای زنان تسهیل شود. در حال حاضر در کشور حدود سه و نیم میلیون بانوی سرپرست خانوار داریم که برای بهبود وضعیت آن ها طرح هایی از جمله توان افزایی اقتصادی و امکان ایجاد مشاغل خانگی انجام شده است. گسترش مشاغل خانگی در سال‌های اخیر پیشرفت خوبی داشته و بسیاری از زنان از تسهیلات آن برخوردار شده اند. حتی در روستاها نیز ۴۲ درصد تسهیلات اختصاص یافته به کارآفرینی، به زنان روستایی تعلق گرفته و این امر توانسته تحول خوبی در حوزه کارآفرینی و ایجاد مشاغل برای زنان روستایی ایجاد کند.
طی سال‌های اخیر قوانین حمایتی نیز برای تسهیل و تعادل میان فعالیت بیرون و مسئولیت های زنان در خانه وضع شده است. یکی از دغدغه های معاونت زنان همواره این بوده که با چه روش هایی می توان زنان شاغل را مورد حمایت قرار داد. مواردی از جمله ۹ ماه مرخصی زایمان، تعیین ساعاتی مشخص برای شیردهی که ۸ ساعت در هفته است و کاهش ساعت کاری برای مادران دا
رای کودک زیر ۶ سال تنها برخی از امور انجام شده بوده است.
خوشبختانه در حال حاضر در زمینه قوانین حمایتی از زنان در مقایسه با کشورهای دیگر شرایط خوبی را داریم. اما بخش خصوصی نیز باید این قوانین را رعایت کند و تمامی نهادها با مادران و زنان شاغل همکاری لازم را داشته باشند. در واقع در برخی مواقع عدم همکاری بخش خصوصی برای اجرای این قوانین ازجمله مهم ترین چالش های قوانین حمایتی از مادران شاغل محسوب می شود. چرا که مسئولیت و نقش های زنان در محیط خانواده نیز بسیار مهم بوده و تاثیر مستقیم بر جامعه دارد. مسائلی از جمله فرزندآوری و تربیت فرزندان سالم از جمله اموری است که نقش کلیدی در جامعه داشته و نباید این موارد تحت تأثیر فعالیت خارج از خانه زنان قرار گیرد چرا که غفلت از مسئولیت های زنان در خانواده باعث آسیب جدی به جامعه خواهد شد.