«گزارش جهانی شکاف جنسیتی»
.....
(The Global Gender Gap Report) در سال2006 توسط «مجمع جهانی اقتصاد» (World Economic Forum) معرفی شد و به عنوان شاخصی برای بررسی شکاف جنسیتی در سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفت. در این گزارش، میزان برابری بین دو جنس در چهار حوزه بهداشت، آموزش، اقتصاد و سیاست به طور سالانه مورد بررسی و مقایسه قرار می گیرد. اهمیت این شاخص در کنار دقت عمل بالاو اعتباری که در میان شاخص های جهانی دارد، به دلیل کیفیت بالای اندازه گیری آن است. شاخص شکاف جنسیتی عددی بین صفر و یک است که هرچه این رقم بالاتر باشد دلالت بر شکاف کمتر جنسیتی و هرچه پایین تر باشد دلالت بر شکاف بیشتر جنسیتی دارد. عدد 0/5بیان کننده شکاف عمیق بین زن و مرد است؛ به طوری که مردان از مزایایی دوبرابر زنان در ابعاد چهارگانه بهره مندند و عدد 0/85رقم خوبی است زیرا نشان دهنده نزدیک شدن زنان و مردان در ابعاد مورد بررسی است. این شاخص از چهار زیربخش مشارکت و فرصت های اقتصادی (با مولفه هایی مانند مشارکت زنان و مردان در نیروی کار، میزان درآمدهای متوسط هر جنس، درصد هر جنس در مشاغل رده بالاو رده پایین)، دستاوردهای آموزشی (با مولفه هایی مانند نرخ سواد و موقعیت آموزشی زنان در سطوح اولیه، ثانویه و سطح دانشگاهی)، بهداشت و طول عمر و توانمندسازی سیاسی (تعداد زنان در پارلمان و کابینه و میزان واقعی حضور زنان در این پست ها) تشکیل شده است.
.....
گزارش سال 2014
«مجمع جهانی اقتصاد» در نهمین و جدیدترین گزارش خود به بررسی وضعیت نابرابری بین زنان و مردان در ۱۴۲ کشور جهان پرداخته است. بر این اساس، در سال جاری 10کشوری که در بالاترین سطوح برابری جنسیتی قرار دارند عبارتند از: ایسلند، فنلاند، نروژ، سوئد، دانمارک، نیکاراگوئه، رواندا، ایرلند، فیلیپین و بلژیک. رتبه برخی کشورها در این شاخص عبارت است از: آمریکا۲۰، انگلیس۲۶، اسپانیا۲۹، اوکراین۵۶، تایلند۶۱، چین۸۷، هند۱۱۴، قطر۱۱۶، ترکیه۱۲۵ و عربستان۱۳۰. یمن در این گزارش به عنوان کشوری شناخته شده که بیشترین نابرابری بین زن و مرد را دارد.
.....
وضعیت نابرابری در ایران.....
در گزارش مذکور نمره ایران در شاخص شکاف جنسیتی 0/581 برآورد شده که ایران را در رده بندی جهانی در رتبه 137 قرار داده است. این آمار نسبت به سال 2013،هفت پله نزول نشان می دهد. در زیربخش بهداشت نسبت به سایر زیربخش ها وضعیت بهتری وجود دارد و ایران در مقام 89 جهان قرار دارد. در زیربخش آموزش نیز وضعیت نسبت به فرصت های اقتصادی و سیاسی بهتر بوده و رتبه 104 نصیب ایران شده است. متاسفانه ایران در دو بخش فرصت های اقتصادی و سیاسی در پایین ترین جایگاه ها قرار دارد که در ادامه به این دو زیربخش به صورت تفصیلی پرداخته می شود.
.....
نابرابری فرصت های اقتصادی و دستمزدها
در بین 142 کشور جهان، ایران به لحاظ زیرشاخص فرصت های اقتصادی در رتبه 139 جای گرفته است. این به آن معناست که ایران از لحاظ شاخص های اقتصادی از نابرابرترین کشورهای جهان است. بر اساس گزارش «مجمع جهانی اقتصاد»، نرخ مشارکت زنان در ایران 23درصد بوده و دستمزد زنان در ایران 41درصد کمتر از مردان است که این رقم، با احتساب برابری قدرت خرید (PPP) به 17درصد کاهش می یابد. این در حالی است که براساس این گزارش، زنان 46درصد نیروی کار حرفه ای و تخصصی را به خود اختصاص داده اند.
.....
نابرابری سیاسی
ایران در زیرشاخص توانمندسازی سیاسی نیز از نابرابرترین کشورهای جهان است. از نظر حضور زنان در پارلمان، زنان ایران تنها سه درصد از کرسی های مجلس را در اختیار دارند. اگرچه؛ حضور زنان در کابینه به نسبت حضور در پارلمان بهتر است اما جایگاهی بهتر از 105 را برای ایران به ارمغان نیاورده است.
.....
جایگاه منطقه ای.....
ترکیه و عربستان، مهم ترین رقبای منطقه ای ایران به شمار می آیند. اگر به جایگاه این دو کشور در شاخص شکاف جنسیتی توجه کنیم، درمی یابیم ترکیه در مقام 125 و عربستان در رتبه 130 جهان قرار دارند که اگرچه هر دو جایگاه مناسبی ندارند اما در رتبه بندی، بالاتر از ایران قرار گرفته اند. این شکاف در زیربخش های اقتصادی و سیاسی، محسوس تر است؛ به طوری که ایران در مشارکت زنان نرخی پایین تر از عربستان و ترکیه دارد. همچنین شکاف درآمد زنان به نسبت مردان در ایران از ترکیه و عربستان بیشتر است. از منظر توانمندسازی سیاسی نیز ایران وضعیت به مراتب بدتری نسبت به دو کشور مذکور دارد. به لحاظ حضور زنان در کابینه، وضعیت ایران با رتبه 105 نسبت به عربستان و ترکیه بهتر است اما از جهت حضور زنان در پارلمان، ایران در مقام 133 جهان قرار دارد؛ در حالی که عربستان در مقام 74 جهان و ترکیه در رتبه 98 قرار دارند. متاسفانه زنان تنها سه درصد از کرسی های مجلس در ایران را تشکیل داده اند؛ در حالی که این رقم در ترکیه 17درصد و در عربستان 25درصد است.
.....
جمع بندی
براساس گزارش «مجمع جهانی اقتصاد»، شکاف جنسیتی میان مردان و زنان طی سال های اخیر در بسیاری از کشورها کمتر شده است اما این وضعیت در ایران، تغییر چندانی را نشان نمی دهد. در گزارش اخیر این نهاد، ایران تنها بالاتر از پنج کشور قرار دارد که این جایگاه در شان زنان ایرانی نیست. بیشترین نابرابری در ابعاد اقتصادی و سیاسی دیده می شود که جایگاه ایران را نسبت به ترکیه و عربستان به مراتب پایین تر نشان می دهد. به نظر می رسد میزان مشارکت زنان در این عرصه ها به دلایل ساختاری و گاه فرهنگی به مراتب کمتر از مردان است؛ در حالی که شکاف در زیربخش های بهداشتی و آموزشی بسیار کمتر است. در هر حال باید توجه داشت زنان نیمی از سرمایه انسانی هر کشور و فعالیت هر سازمان تجاری را تشکیل می دهند و هر جامعه ای از استفاده نکردن از توانمندی های زنان، زیان خواهد دید.
.....
(The Global Gender Gap Report) در سال2006 توسط «مجمع جهانی اقتصاد» (World Economic Forum) معرفی شد و به عنوان شاخصی برای بررسی شکاف جنسیتی در سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفت. در این گزارش، میزان برابری بین دو جنس در چهار حوزه بهداشت، آموزش، اقتصاد و سیاست به طور سالانه مورد بررسی و مقایسه قرار می گیرد. اهمیت این شاخص در کنار دقت عمل بالاو اعتباری که در میان شاخص های جهانی دارد، به دلیل کیفیت بالای اندازه گیری آن است. شاخص شکاف جنسیتی عددی بین صفر و یک است که هرچه این رقم بالاتر باشد دلالت بر شکاف کمتر جنسیتی و هرچه پایین تر باشد دلالت بر شکاف بیشتر جنسیتی دارد. عدد 0/5بیان کننده شکاف عمیق بین زن و مرد است؛ به طوری که مردان از مزایایی دوبرابر زنان در ابعاد چهارگانه بهره مندند و عدد 0/85رقم خوبی است زیرا نشان دهنده نزدیک شدن زنان و مردان در ابعاد مورد بررسی است. این شاخص از چهار زیربخش مشارکت و فرصت های اقتصادی (با مولفه هایی مانند مشارکت زنان و مردان در نیروی کار، میزان درآمدهای متوسط هر جنس، درصد هر جنس در مشاغل رده بالاو رده پایین)، دستاوردهای آموزشی (با مولفه هایی مانند نرخ سواد و موقعیت آموزشی زنان در سطوح اولیه، ثانویه و سطح دانشگاهی)، بهداشت و طول عمر و توانمندسازی سیاسی (تعداد زنان در پارلمان و کابینه و میزان واقعی حضور زنان در این پست ها) تشکیل شده است.
.....
گزارش سال 2014
«مجمع جهانی اقتصاد» در نهمین و جدیدترین گزارش خود به بررسی وضعیت نابرابری بین زنان و مردان در ۱۴۲ کشور جهان پرداخته است. بر این اساس، در سال جاری 10کشوری که در بالاترین سطوح برابری جنسیتی قرار دارند عبارتند از: ایسلند، فنلاند، نروژ، سوئد، دانمارک، نیکاراگوئه، رواندا، ایرلند، فیلیپین و بلژیک. رتبه برخی کشورها در این شاخص عبارت است از: آمریکا۲۰، انگلیس۲۶، اسپانیا۲۹، اوکراین۵۶، تایلند۶۱، چین۸۷، هند۱۱۴، قطر۱۱۶، ترکیه۱۲۵ و عربستان۱۳۰. یمن در این گزارش به عنوان کشوری شناخته شده که بیشترین نابرابری بین زن و مرد را دارد.
.....
وضعیت نابرابری در ایران.....
در گزارش مذکور نمره ایران در شاخص شکاف جنسیتی 0/581 برآورد شده که ایران را در رده بندی جهانی در رتبه 137 قرار داده است. این آمار نسبت به سال 2013،هفت پله نزول نشان می دهد. در زیربخش بهداشت نسبت به سایر زیربخش ها وضعیت بهتری وجود دارد و ایران در مقام 89 جهان قرار دارد. در زیربخش آموزش نیز وضعیت نسبت به فرصت های اقتصادی و سیاسی بهتر بوده و رتبه 104 نصیب ایران شده است. متاسفانه ایران در دو بخش فرصت های اقتصادی و سیاسی در پایین ترین جایگاه ها قرار دارد که در ادامه به این دو زیربخش به صورت تفصیلی پرداخته می شود.
.....
نابرابری فرصت های اقتصادی و دستمزدها
در بین 142 کشور جهان، ایران به لحاظ زیرشاخص فرصت های اقتصادی در رتبه 139 جای گرفته است. این به آن معناست که ایران از لحاظ شاخص های اقتصادی از نابرابرترین کشورهای جهان است. بر اساس گزارش «مجمع جهانی اقتصاد»، نرخ مشارکت زنان در ایران 23درصد بوده و دستمزد زنان در ایران 41درصد کمتر از مردان است که این رقم، با احتساب برابری قدرت خرید (PPP) به 17درصد کاهش می یابد. این در حالی است که براساس این گزارش، زنان 46درصد نیروی کار حرفه ای و تخصصی را به خود اختصاص داده اند.
.....
نابرابری سیاسی
ایران در زیرشاخص توانمندسازی سیاسی نیز از نابرابرترین کشورهای جهان است. از نظر حضور زنان در پارلمان، زنان ایران تنها سه درصد از کرسی های مجلس را در اختیار دارند. اگرچه؛ حضور زنان در کابینه به نسبت حضور در پارلمان بهتر است اما جایگاهی بهتر از 105 را برای ایران به ارمغان نیاورده است.
.....
جایگاه منطقه ای.....
ترکیه و عربستان، مهم ترین رقبای منطقه ای ایران به شمار می آیند. اگر به جایگاه این دو کشور در شاخص شکاف جنسیتی توجه کنیم، درمی یابیم ترکیه در مقام 125 و عربستان در رتبه 130 جهان قرار دارند که اگرچه هر دو جایگاه مناسبی ندارند اما در رتبه بندی، بالاتر از ایران قرار گرفته اند. این شکاف در زیربخش های اقتصادی و سیاسی، محسوس تر است؛ به طوری که ایران در مشارکت زنان نرخی پایین تر از عربستان و ترکیه دارد. همچنین شکاف درآمد زنان به نسبت مردان در ایران از ترکیه و عربستان بیشتر است. از منظر توانمندسازی سیاسی نیز ایران وضعیت به مراتب بدتری نسبت به دو کشور مذکور دارد. به لحاظ حضور زنان در کابینه، وضعیت ایران با رتبه 105 نسبت به عربستان و ترکیه بهتر است اما از جهت حضور زنان در پارلمان، ایران در مقام 133 جهان قرار دارد؛ در حالی که عربستان در مقام 74 جهان و ترکیه در رتبه 98 قرار دارند. متاسفانه زنان تنها سه درصد از کرسی های مجلس در ایران را تشکیل داده اند؛ در حالی که این رقم در ترکیه 17درصد و در عربستان 25درصد است.
.....
جمع بندی
براساس گزارش «مجمع جهانی اقتصاد»، شکاف جنسیتی میان مردان و زنان طی سال های اخیر در بسیاری از کشورها کمتر شده است اما این وضعیت در ایران، تغییر چندانی را نشان نمی دهد. در گزارش اخیر این نهاد، ایران تنها بالاتر از پنج کشور قرار دارد که این جایگاه در شان زنان ایرانی نیست. بیشترین نابرابری در ابعاد اقتصادی و سیاسی دیده می شود که جایگاه ایران را نسبت به ترکیه و عربستان به مراتب پایین تر نشان می دهد. به نظر می رسد میزان مشارکت زنان در این عرصه ها به دلایل ساختاری و گاه فرهنگی به مراتب کمتر از مردان است؛ در حالی که شکاف در زیربخش های بهداشتی و آموزشی بسیار کمتر است. در هر حال باید توجه داشت زنان نیمی از سرمایه انسانی هر کشور و فعالیت هر سازمان تجاری را تشکیل می دهند و هر جامعه ای از استفاده نکردن از توانمندی های زنان، زیان خواهد دید.
نویسنده: سعیده شفیعی