در برنامه ششم باید توجه کنیم که زنان تحصیل‌کرده بسیاری داریم که هیچ زیرساختی برای مشارکت آنها فراهم نکرده‌ایم و در نتیجه احساس محرومیت شدید در بین این زنان تحصیل‌کرده وجود دارد.
مدیر گروه مطالعات زنان پژوهشکده مطالعات فرهنگی اجتماعی وزارت علوم و سرپرست اداره بین‌الملل معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری گفت: اکنون در کشور بحث زنانه‌شدن فقر و زنانه‌شدن آسیب‌های اجتماعی مطرح است که روند این امر طبیعی نیست، بلکه سیری کاملاً صعودی دارد. اما باید توجه داشته باشیم که تأکید بر مشارکت اقتصادی، از زنانه‌شدن فقر در کشور پیشگیری می‌کند.
لیلا فلاحتی در گفتگو با خبرنگار مهرخانه، در رابطه با توجه به مسایل زنان در برنامه‌های توسعه گفت: در سال‌های بعد از جنگ، همه بخش‌های کشور دچار عقب‌افتادگی بیش از اندازه از لحاظ فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی شده بود. بر همین اساس گروه‌های مختلفی تحت‌تأثیر جنگ قرار گرفتند که یکی از این گروه‌ها زنان بودند. یکی از بحث‌های مرتبط با زنان در آن زمان، کنترل موالید و تنظیم خانواده بود. در برنامه اول توسعه مهم‌ترین اتفاقی که در حوزه زنان رخ داد، تشکیل دفتر امور بانوان در ریاست جمهوری بود. در برنامه دوم که برنامه سال‌های 74 تا 78 است، در برخی بندها به مسایل زنان توجه شده است که البته این بندها بسیار کلی هستند. این برنامه مشارکت زنان در همه بندها را طلب کرده و امکانات همه بخش‌ها را هم بیان داشته است.
وی در رابطه با برنامه سوم توسعه اظهار داشت: از برنامه سوم که در سال 1379 ارایه شد، بیشترین توجه به مسایل زنان صورت گرفته است. در این برنامه شاخص‌های جنسیتی مورد توجه قرار گرفت و به واژه توانمندسازی اشاره و تعیین شد که این توانمندسازی در 7 حوزه صورت گیرد. برخی از این حوزه‌ها عبارت‌اند از: آموزش، فرهنگ، سازمان‌های مردم‌نهاد و... که در این حوزه‌ها حضور زنان بیشتر نهادینه شد. در این برنامه اظهار شد که زنان می‌توانند در توسعه، نقش‌های مشارکتی داشته باشند.
این استاد دانشگاه افزود: برنامه چهارم توسعه با سند چشم‌انداز هم‌زمان شد و این سند کل برنامه را تحت‌تأثیر قرار داد. در این برنامه بخش‌های خاصی مانند حضور زنان سرپرست خانوار و همچنین بحث توانمندسازی زنان، اشتغال و اقتصاد را داشتیم. برنامه پنجم توسعه شکل خانواده‌محوری به خود گرفته است و این همان قیدی است که ما همیشه با توجه آن در مورد زنان بحث می‌کنیم. این مسئله در برنامه پنجم لحاظ شده و تأکید بر زنان سرپرست خانوار صورت گرفته است. همچنین در این برنامه، در بحث اشتغال تأکید بر اشتغال خانگی است.
وی در خصوص مسایلی که در برنامه ششم توسعه در زمینه زنان و خانواده باید مورد توجه قرار گیرد، بیان داشت: برنامه سوم و چهارم نقش مؤثری در حضور حداکثری زنان در بحث آموزش عالی داشتند و این خود نوعی سرمایه‌گذاری در توسعه منابع انسانی بود که منجر به مشارکت فعال‌تر زنان شد. تمام این برنامه‌ها بر بعد کمی زنان سرمایه‌گذاری کرده‌اند و در آنها تصریح نشده است که زیرساخت‌ها به چه صورت فراهم شود. در نتیجه، به دلیل فراهم‌نشدن زیرساخت‌ها، رشد در حوزه زنان کمی بوده است؛ مثلاً در یک برهه زمانی تعداد دختران در دانشگاه بیشتر از پسرها شد، اما قدرت زنان فارغ‌التحصیل در توسعه کشور، اقتصاد، بخش‌های مدیریتی، تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی از موازنه درستی برخوردار نبوده است. بنابراین، بهتر است در برنامه ششم به دنبال زیرساخت‌هایی برویم که به صورت تعهدی، حضور کیفی زنان را تضمین کنیم.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: قبلاً بهانه بر سر این مسئله بود که زنان تحصیلات و مهارت‌های اجتماعی ندارند و بنابراین نمی‌توانند در نظام مدیریتی مشارکت داشته باشند. همچنین وقتی ما خانواده را محدود به زن می‌دانیم، این خطری برای کشور است، زیرا خانواده مسئله بسیار مهمی است و همان‌طور که زن نقش مهمی در آن دارد، مرد هم نقش مهمی دارد.
فلاحتی اظهار داشت: به نظر من در مسئله توسعه باید بپذیریم که برای خانواده نقش جداگانه طراحی کنیم و در برنامه ششم در بحث زنان باید سرمایه‌گذاری کیفی صورت گیرد. مثلاً پیشنهاد بدهیم که در بخشی از برنامه‌های مدیریتی برای زنان حداقل سهم در نظر گرفته شود که مشارکت زنان نهادینه گردد و برای زنان سرمایه‌گذاری شود؛ به این دلیل که در حال حاضر روی تحصیلات زنان سرمایه‌گذاری شده است، ولی عملاً از این نیرو هیچ استفاده‌ای در اقتصاد کشور نمی‌بریم. در مشارکت‌های سیاسی نیز به معنای مدیریتی استفاده‌ای از این ظرفیت نمی‌بریم و در حال حاضر مشارکت زنان به رأی‌دهی خلاصه شده است. در بخش‌هایی مانند بهداشت و آموزش می‌بینیم که بیشترین کادر وزارت‌خانه‌های مربوطه برای سرویس و خدمات زنان هستند، اما در بخش‌های مدیریتی هیچ نقشی ندارند.
وی در رابطه با سند ملی امنیت بانوان و کودکان اظهار داشت: در عرصه اجتماع در برنامه پنجم تعهدی در زمینه طراحی سند ملی امنیت بانوان و کودکان در روابط اجتماعی وجود داشت که عملاً این سند به نتیجه نرسید. به نظر من این سند، سند بسیار مهمی بود که اگر به درستی طراحی می‌شد زمینه‌های حضور فعال زنان را در عرصه اجتماع تضمین می‌کرد، اما در حال حاضر در فضاهای شهری امنیت فضایی و امنیت فرهنگی برای حضور زنان وجود ندارد و زیرساخت‌های فرهنگی و قانونی برای حضور زنان ایجاد نشده است. در همه کشورها به‌ویژه کشورهای اسلامی قوانین خشونت‌های جنسی داریم. در برخی از کشورها اگرکسی نگاه چپ به کسی بکند، می‌تواند مبنای یک خشونت جنسی شود. ما هم با فراهم‌کردن این زیرساخت‌ها و بحث عفاف و حجاب، می‌توانیم فضای امنی را برای زنان در جامعه ایجاد کنیم. بنابراین، در برنامه ششم این فرصت وجود دارد که هم درعرصه اجتماع و هم در عرصه قانون، به سمت کیفی‌سازی حرکت کنیم.
سرپرست اداره بین‌الملل معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در خصوص امنیت زنان در جامعه بیان داشت: بحث امنیت زنان بحث بسیار مهمی است، اما گاهی اوقات برخوردهایی که با واژه امنیت می‌شود چارچوب تعریف‌شده‌ای ندارد. در واقع هر نهادی در بحث امنیت زنان یک نوع تعریفی دارد. به عنوان مثال رویکرد یک نهاد به این صورت است که زنان خودشان زمینه‌ساز تجاوز به خودشان هستند و نهاد دیگر معتقد است که باید زیرساخت قانونی برای جلوگیری از این مشکل ایجاد شود. این تعدد نگاه‌ها در کشور ما باعث شده است کهماجرای امنیت و عرصه اجتماع یک ماجرای ناتمام شود، زیرا گاهی نگاه به این قضیه حقوقی است و گاهی اجتماعی، و اشتراکی وجود ندارد که نهادهای مختلف به یک نگاه واحد در این زمینه برسند.
وی افزود: در بسیاری از موارد قوانینی وجود ندارد که از زنان حمایت کند و این آسیب شامل کودکان هم می‌شود و شاهد آمار بالایی از کودکان کار هستیم که در معرض آسیب‌های بسیاری قرار دارند. بنابراین حضور در عرصه اجتماع، می‌طلبد که بسیاری از این فضاها را امن کنیم البته این امنیت ضرورتاً معنای قانونی ندارد، بلکه می‌تواند معنای فضای شهری هم داشته باشد. در بعد حمایت‌های قانونی، نیروی انتظامی می‌تواند درگیر این موضوع شود. در عرصه اجتماع نیز ارتقای فرهنگ خانواده‌ها در این زمینه مؤثر است. به عبارت دیگر، ما نباید در بحث امنیت نگاه سطحی داشته باشیم. حتی در فضاهای دانشگاهی نیز باید برای حضور زنان نهادسازی شود و بایستی عرصه فرهنگ، اندیشه‌ها و نگرش‌ها را تقویت کنیم.
فلاحتی در رابطه با مسایل دیگری که در برنامه ششم توسعه بایستی لحاظ شود، بیان داشت: وقتی بحث مشارکت را طرح می‌کنیم، اتفاقی که می‌افتد این است که بعضی از واژه‌ها بار واقعی خود را از دست می‌دهند. اکنون در کشور بحث زنانه‌شدن فقر و زنانه‌شدن آسیب‌های اجتماعی مطرح است که روند این مسئله طبیعی نیست، بلکه سیری کاملاً صعودی دارد، اما باید توجه داشته باشیم که تأکید بر مشارکت اقتصادی، از زنانه‌شدن فقر در کشور پیشگیری می‌کند. انتظار ما این است که در تمام سطوح برنامه ششم توسعه سراغ کیفیت‌ها برویم.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: تأکید این سندها معمولاً روی زنان سرپرست خانواده است و این سندها به عنوان چترهای حمایتی محسوب می‌شوند، اما مشکل این است که برنامه‌ها به درستی عملیاتی نمی‌شوند. مثلاً ما برنامه‌های توانمندسازی زنان را تدوین می‌کنیم و هزینه بسیاری برای آن در نظر می‌گیریم، اما وقتی سراغ این برنامه می‌رویم می‌بینیم از این زنان توان‌سنجی نشده است تا برنامه‌هایی برای توانمندکردن آنها طراحی شود. بنابراین، در برنامه ششم باید توجه کنیم که زنان تحصیل‌کرده بسیاری داریم که هیچ زیرساختی برای مشارکت آنها فراهم نکرده‌ایم و در نتیجه احساس محرومیت شدید در بین این زنان تحصیل‌کرده وجود دارد که زمینه افسردگی آنها را فراهم خواهد کرد. بعد دوم، فقر زنان در کشور ماست که آسیب‌های اجتماعی را در پی خواهد داشت و به این مسئله باید با دید زیرساختی نگاه شود نه امنیتی.