زن و زمین، زن و طبیعت، زن و سرسبزی طبیعت به‌هم آمیخته شده‌اند و آرامشی که می‌توان از طبیعت گرفت، به دلیل حضور مؤثر زنان در طبیعت و حفاظت از آن است...
پنجم ژوئن 2015 مصادف با 15 خرداد 1394 روز جهانی محیط زیست با شعار جهانی؛ «یک میلیارد رؤیا، یک سیاره، با احتیاط مصرف کنید» همراه است؛ شعاری که برای تحقق آن، رؤیای یک‌ششم جمعیت کره زمین برای داشتن جهانی پاک و سالم، کفایت می‌کند. نیمی از این یک‌ششم جمعیت را زنان تشکیل می‌دهند، اما بر همگان واضح است که نقش زنان در توسعه و پیشرفت جوامع و به‌ویژه در بحث حفاظت از محیط زیست، بسیار بیش از یک‌نیمه است.
مشاور امور زنان و خانواده سازمان حفاظت محیط زیست به نقش پررنگ زنان در عرصه حفاظت از محیط زیست اشاره کرد و گفت: زن و زمین، زن و طبیعت، زن و سرسبزی طبیعت به‌هم آمیخته شده‌اند و آرامشی که می‌توان از طبیعت گرفت، به دلیل حضور مؤثر زنان در طبیعت و حفاظت از آن است.
شهربانو امانی افزود: با توجه به نقش زنان در زمینه‌های گوناگون بالاخص حفاظت از محیط زیست، زنان به‌عنوان نیمی از جمعیت کره زمین و نیمی از جمعیت سازنده کشور، می‌توانند پیشگام حفاظت از محیط زیست کشور باشند و در بهره‌گیری از منابع طبیعی نقش به‌سزایی ایفا کنند.
وی با بیان این‌که زنان با بهره‌گیری از دانش سنتی و ارتباطات نزدیک و تنگاتنگ با طبیعت نقش پر‌رنگی در این زمینه ایفا می‌کنند، اظهار داشت: ضمن آن‌که مدیریت خانه بالأخص در روستاها، صددرصد با زنان است و می‌توانند در تغییر الگوی مصرف نقش بسیار مهمی داشته باشد. از دیگر تأثیرات زنان در محیط زیست می‌توان به پرورش نسل‌های بشر توسط زنان اشاره کرد که اگر یک زن آموزش لازم و کافی ببیند و به توان‌افزایی زنان کمک شود، می‌توانند در انتقال فرهنگ و سواد محیط زیست به نسل‌های آینده تأثیرگذار باشند.
پذیرش سختی صیانت از محیط پیرامونی توسط زنان
مشاور رییس سازمان حفاظت محیط زیست از دیگر علل حضور پررنگ زنان در بحث‌های محیط زیستی را خلقت متفاوت زنان با مردان دانست و گفت: زنان صلح‌طلب‌تر هستند، آرامش و گل وگیاه و طبیعت و حیوانات را بیشتر دوست دارند؛ چون مادرانه نگاه می‌کنند. زمین و زن هر دو زاینده و هر دو پرورش‌دهنده هستند. بنابراین بخش مهمی از علت حضور پررنگ زنان در بحث‌های محیط زیستی را باید در خلق‌‌وخو و ساختار خلقت زنان جستجو کرد. بخش دیگر آن به این علت است که همان‌طور که زنان سختی‌های تربیت فرزند را با آرامش و به عنوان یک وظیفه برای خود تعریف می‌کنند و می‌پذیرند، در بخش صیانت از محیط پیرامونی خود و حفظ محیط زیست هم این نقش را ایفا می‌کنند.
حضور حداکثری زنان در سمن‌های حفاظت محیط زیست
مشاور امور زنان و خانواده سازمان حفاظت محیط زیست کشور در خصوص نقش زنان در سمن‌ها افزود: هر جا زنان فرصت پیدا کردند و نقش‌آفرینی داشتند، به نتایج مطلوب‌تری دست پیدا کردیم؛ چرا که زنان دقت بیشتری در کارشان دارند.
وی ادامه داد: در سازمان‌های غیردولتی یا سمن‌ها به‌ویژه در حوزه محیط زیست در تمامی حوزه‌ها زنان فعال هستند و من امیدوارم از همین طریق کمر‌همت بسته شود و بتوانیم با تغییر الگوی مصرف و کاهش تقاضا از منابع پایه‌ای آب و خاک و هوا تأثیرگذار باشیم.
امانی تأکید کرد: هر چند در این زمینه نهضت خاصی در ایران نداشته‌ایم، اما در ارتباط با پاک‌سازی محیط زیست و آموزش‌های مختلف، زنان حضور فعالانه‌ای دارند و می‌توانم بگویم در استان‌ها در اکثر سمن‌های محیط زیست، زنان عضو و در بیشتر مواقع حتی مدیرعامل یا مؤسس یا مدیر آن سمن هستند. این مسئله جا‌افتاده است و امری لازم است، اما کافی نیست.
اعتمادسازی، بستر لازم برای فعالیت سمن‌ها را به وجود می‌آورد
مشاور امور زنان و خانواده سازمان حفاظت محیط زیست کشور در پاسخ به این پرسش که سازمان حفاظت محیط زیست چه اقداماتی جهت حمایت از سمن‌های حفاظت از محیط زیست داشته است، گفت: خوشبختانه در سازمان حفاظت محیط زیست آغوش به‌روی نهادهای غیردولتی گشوده شده و مشارکت با سمن‌ها در دو سال اخیر به جد پی‌گیری شده است. در بحث سازمان‌های محلی به‌خصوص در حوزه روستایی و در زمینه آب‌ریز دریاچه ارومیه، سال 93 پایلوت انجام دادیم و امیدواریم از سازمان‌های محلی و از پتانسیل بسیار بالای زنان و مردم که صاحبان اصلی مملکت هستند، حداکثر بهره را برای حفاظت محیط زیست داشته باشیم. ما لازم نیست به زنان یا جامعه بگوییم چه کاری انجام دهند، تنها لازم است بسترسازی مناسب اتفاق بیفتد و اعتمادسازی شود؛ پس از آن خود زنان می‌دانند چه کنند.
امانی بسترسازی مناسب را تسهیل در دادن مجوز به سمن‌ها دانست و افزود: پاسخ‌گویی باید منطقی، درست و به‌موقع باشد. در گذشته در این بخش نقصان پیش آمد و به نوعی نگاه امنیتی- نظامی به نهادهای غیر دولتی وجود داشت و این نگاه در حوزه محیط زیست هم پیش آمد، اما اکنون این اعتماد در حال بازگشت است و اصلاح ارتباط بین سازمان حفاظت محیط زیست و سمن‌های مردمی اتفاق افتاده است. همین اعتمادسازی بستر مناسبی شده تا شاهد شبکه‌سازی و شکوفایی این بخش از جامعه که علاقه دارند زمین و جغرافیای طبیعی کشور را به‌خوبی حفظ کنند، باشیم.
نماینده سابق مجلس شورای اسلامی علت استقبال زنان از حضور در سمن‌های حفاظت از محیط زیست را تغییرات ایجادشده در شرایط کشور و افزایش میزان دانش‌آموختگی زنان و هم‌چنین سختی ورود زنان به عرصه اشتغال رسمی کشور دانست که موجب شده است زنان در بخش محیط زیست اولی‌تر باشند و از مردان پیشی بگیرند.
حضور 40 درصدی زنان در پست‌های مدیریتی سازمان حفاظت محیط زیست
مشاور رییس سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به این پرسش که زنان چه‌میزان توانسته‌اند در بخش‌های مدیریت کلان سازمان حفاظت محیط زیست راه پیدا کنند، خاطرنشان کرد: سیاست و استراتژی سازمان حفاظت محیط زیست به‌عنوان سازمان حاکمیتی کشور و سازمانی که باید اصل پنجاهم قانون اساسی را محقق کند، به‌کارگیری زنان در پست‌های کلیدی است و خوشبختانه با سیاست‌هایی که خانم دکتر ابتکار دارند، در حال حاضر در سازمان حفاظت محیط زیست کشور 40 درصد معاونت‌های این سازمان را زنان تشکیل می‌دهند. در واقع در پست‌های اداره کل ستادی به دلیل این‌که زنان دانش و تجربه کافی دارند، استفاده شده است، اما در اداره‌های کل کشور شاید به علت کم‌تجربه‌بودن زنان و عدم کادرسازی، حضور کمتری دارند، اما این موضوع هم در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد. ما معتقدیم اگر زنان مسئولیتی را در سازمان بپذیرند؛ یعنی در پست‌های رسمی هم حضور داشته باشند، سازمان از توانایی مضاعف‌شان می‌تواند بهره ببرد.
آمار حضور زنان در سازمان حفاظت محیط زیست/ درصد حضور زنان نسبت به مردان در بخش‌های مختلف این سازمان
امانی آمار حضور زنان در سازمان حفاظت محیط زیست را چنین بیان کرد: مدیران کل کشور در سطوح ستاد و استانی به‌علاوه پروژه‌های ملی، بین‌المللی و کنوانسیون‌ها؛ 38 نفر، مدیران استان؛ 31 نفر، مدیران زن در سطوح ستاد و استانی به‌علاوه پروژه‌های ملی، بین‌المللی و کنوانسیون‌ها؛ 5 نفر، و مدیران استان؛ صفر.
وی هم‌چنین درصد حضور زنان نسبت به مردان در بخش‌های مختلف سازمان حفاظت محیط زیست را طبق آمار این‌گونه اعلام کرد: درصد مدیران زن نسبت به مرد در کل کشور؛ 2.7 %، درصد مدیران زن نسبت به مرد در سطح ستاد به علاوه پروژه‌های ملی، بین‌المللی و کنوانسیون‌ها؛ 13%، درصد مدیران زن نسبت به مرد در سطح استان 0%.
تفاهم‌نامه با معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری و برنامه مشترک با برنامه محیط زیست سازمان‌ملل
مشاور ابتکار در پایان به برنامه‌هایی که قرار است در سازمان حفاظت محیط زیست در بخش زنان صورت بگیرد اشاره کرد و گفت: در حوزه زنان تفاهم‌نامه‌ای را با معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری داشتیم که برای اجرایی‌شدن و تشکیل کارگروه این تفاهم‌نامه، کارها در حال انجام است و نتایج را در آینده خواهید دید و بخشی از آن مربوط به این است که بتوانیم سازمان‌های محلی زنان را که پایلوت آن انجام شده است، در برنامه ششم بیاوریم. هم‌چنین با سازمان یو‌ان‌ای‌پی (برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد) در مذاکره هستیم تا برنامه مشترکی را با همکاری معاون آموزش و سایر معاونت‌ها پیش ببریم که در آینده این برنامه را نیز اعلام خواهیم کرد.