عدالت در مفاهیم دینی ما به معنای قرار گرفتن هر چیز در جای خود است و اگر بخواهیم از منظر مفهوم توسعه متوازن به آن نگاه کنیم عدالت جنسیتی محوری برای توسعه است که منجر به ورود نگاه برابر در برنامه ریزی و سیاستگذاری ها با رویکرد تعادل سازی در جامعه می شود...
نویسنده: زهره آشتیانی*
*دبیر کارگروه رسانه معاونت زنان وخانواده ریاست جمهوری
روز خبرنگار را بی هیچ مقدمه ای به تمام خبرنگاران و اهالی رسانه که نقش آفرینان عرصه آگاهی بخشی و اطلاع رسانی هستند تبریک می گویم: فرهیختگانی که با نگرشی روشنگرانه و به دور از هر گونه تعصب های فکری، سیاسی و جنسیتی صرفا آگاهی بخشی و تبیین مشکلات و تدوین راهکارها را بی هیچ منتی به دغدغه ذهنی شان تبدیل کرده اند و چون دیده بان هایی به نظاره گری مسوولان می پردازند و دلسوزانه قدم در مسیر اصلاح گری برمی دارند.
بی هیچ شبهه ای خبرنگاران و روزنامه نگاران ماموریتی بسیار سنگین بر دوش دارند که در این میان برقراری تعادل و توازن اجتماعی مهم ترین آن است که منفعت عمومی جامعه را در مسیر توسعه متوازن در بر خواهد داشت و در این میان نمی توان از نقش آنها در تبیین گفتمان عدالت جنسیتی که مقدمه ای بر ایجاد عدالت اجتماعی است سخن نگفت و این نقشی است که جامعه بین الملل هنگامی که «تساوی جنسیتی، توسعه و صلح برای قرن ۲۱» را شعار و دستور عمل خود قرار داد بر آن نیز تاکید کرد که این بیانگر اهمیت نقش رسانه در این عرصه است. در کشورهای مختلف دنیا خبرنگاران و روزنامه نگاران به عنوان سفیران آگاهی بخش به دور از هر گونه غرض ورزی های سیاسی و اندیشه ای با نکته بینی و شفاف سازی رسالت خود را بر ترویج عدالت در همه ابعاد قرار داده اند بنابراین اکثر رسانه ها فارغ از هر گونه احتیاط های امنیتی با صداقت گفتار به مکتوبه ای برای بیان دغدغه هایی که به تضییع حقوق برابر می پردازد تبدیل می شوند و همین رسانه ها هستند که موجب عقد مهم ترین قوانین نوشته و نانوشته برابری و عدالت در جوامع بین المللی می شوند و این نقشی گران است که به آنها اعطا شده و در جامعه ما نیز خبرنگاران به تاسی از تعریف نوین ارتباطات و توسعه مبتنی بر «ارتباطات مشارکتی» به نقش ارتباطات در تسهیل مشارکت اجتماع در فعالیت های توسعه ای می پردازند و در واقع این رویکرد ارتباطی رسانه ها را امکان و میدانی برای تسهیل گفت وگو میان کنشگران گوناگون در مسیر حل یک مساله یا مسائل مشترک توسعه ای تبدیل می کند که در پی سامان دادن کنش های شهروندان برای حل مشکلی خاص یا پیشبرد اولویت ها و اهداف والاست و در این میان تمرکز بر گسترش «عدالت» همواره محوری برای حصول توسعه بوده است.
عدالت در مفاهیم دینی ما به معنای قرار گرفتن هر چیز در جای خود است و اگر بخواهیم از منظر مفهوم توسعه متوازن به آن نگاه کنیم عدالت جنسیتی محوری برای توسعه است که منجر به ورود نگاه برابر در برنامه ریزی و سیاستگذاری ها با رویکرد تعادل سازی در جامعه می شود.
در جامعه ما با توجه به رشد روزافزون زنان درعرصه های مختلف فرهنگی و اجتماعی و رویش افکار متعالی در آنها، حضورشان درحوزه های مختلف عملیاتی و اجرایی می تواند عدالت جنسیتی را محقق کند و این درحالی است که متاسفانه زن به عنوان یک شهروند اکنون درجایگاه مربوط به خود قرار ندارد وعدالت جنسیتی فاصله زیادی با آرمان ها و نگرش دینی و مذهبی ما دارد، این در حالی است که در قانون اساسی هیچ گونه محدودیتی نسبت به وجود عدالت جنسیتی وجود ندارد بنابراین موانع فرهنگی تابعی از دیدگاه های ارایه شده درباره عدالت جنسیتی به جامعه است و برای فرهنگ سازی لازم است این موضوع در رسانه به صورت مدون تدوین و تشریح شود.
بنابراین علاوه بر آنکه در هر رسانه باید عدالت جنسیتی میان زنان و مردان روزنامه نگار برقرار باشد، رسانه می تواند گام های موثری را هم در جهت عدالت جنسیتی در جامعه بردارد. اگر عدالت جنسیتی را تعادل در نقش های گوناگون میان زنان و مردان و توجه به آنان به صورت عادلانه بدانیم، رسانه در متعادل سازی نقش ها می تواند موثر باشد. مفاهیم و آموزه هایی که در رسانه ها منتشر می شوند نباید بازتولید نقش های مرسومی که برای زنان تصور می شود باشند. باید به نقش های مختلف زنان و فعالیت های آنان در عرصه اجتماع نیز توجه شود و ترویج برابری و فرصت های برابر از رسالت رسانه هاست.
بنابراین در مباحث مربوط به زنان و خانواده، نقش رسانه، غیر قابل انکار و انتظار از خبرنگاران و روزنامه نگاران در این باره افزون تر است. به همین دلیل معاونت زنان برای اطلاع رسانی از وضعیت زنان در جای جای ایران، ترویج و آگاهی در حوزه زنان و مشارکت دادن نیمی از پیکره جامعه در توسعه کشور، دست خبرنگاران را به گرمی می فشارد. با هم افزایی اهالی رسانه مسائل زنان می تواند به دغدغه مشترک زن و مرد و افراد جامعه تبدیل شود تا بتوان روزی را انتظار داشت که در آن سخن از تضییع حقوق زنان و مردان نسبت به یکدیگر نرود. این اتفاق با وجود آگاهی بخشی، اطلاع رسانی و آموزش است که می تواند رخ دهد و هر سه اینها از کارکردهای رسانه است. در واقع، رسانه ابزار اصلی برای ارتقای سطح توجه به حقوق زنان و فرهنگ سازی در این زمینه است.
هنگامی که هنوز توجه به برخی حقوق و مسائل زنان همه گیر نشده است این خود زنان خبرنگار و روزنامه نگار هستند که باید پای در عرصه اطلاع رسانی، آگاهی بخشی و آموزش حقوق زنان بگذارند. خوشبختانه تعداد زنان خبرنگار ایران قابل توجه است و با وجود نسبت حضور آنان در رسانه ها انتظار بیشتری برای شناختن و بازتاب و تحلیل مسائل زنان نیز وجود دارد. امروزه رسانه تعریف گسترده ای یافته و فضاهای حقیقی و مجازی مختلفی کارکرد رسانه را دارند. رسانه خود تبدیل به قدرتی شده است که از آن به عنوان رکن چهارم دموکراسی یاد می شود. باید از این قدرت در راستای تقویت زنان و خانواده بهره جست.
زنان و دختران روزنامه نگار علاوه بر آنکه در زمینه های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در رسانه فعال هستند باید این عرصه ها را به روی مسائل زنان نیز بگشایند و آنها را تحلیل و ارزیابی کنند، توجه جامعه را به آن مسائل برانگیزند و به توانمندی زنان در عرصه های مختلف یاری رسانند تا همان طور که زنان خبرنگار و روزنامه نگار توانمندی داریم، زنان فعال سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی توانمندی نیز تربیت شده و شناخته شوند.