نویسنده
دانشیار گروه انسان شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
چکیده
یکی از ساز وکارهایی که بیشترین تأثیر را در تغییر وضعیت گروههای اقلیتی و محروم در جوامع کنونی در طول سالهای پس از جنگ جهانی دوم داشته، ساز وکاری است با عنوان ”تبعیض مثبت“ که چه در رابطه با مشروعیت ذاتی آن و چه در رابطه با تأثیر واقعی‌اش در تغییر موقعیتها بسیار بحث انگیز بوده است. کاربرد این روش در رابطه با موقعیت زنان در بسیاری از کشورهای جهان و در حوزههای مختلفی همچون ورود زنان به دانشگاهها، ردههای مدیریتی و به طور کلی به مشاغل زنانه موضوع بحثهای گوناگونی بوده است که میتواند با توجه به موقعیت خاص زنان در کشور ما و در مقطع کنونی که جامعه ایرانی دگرگونیهای عظیم و عمیقی را تجربه میکند مثمر ثمر باشد. در واقع موقعیت زنان در جامعه کنونی ایران در طول سه دهه گذشته تغییرات محسوسی را شاهد بوده‌است که این امر را می‌توان به وضوح در حضور و مشارکت اجتماعی گسترده آنها به ویژه در برخی از عرصهها همچون دانشگاهها و حیات روشنفکرانه و خلاقیت ادبی شاهد بود. با این وصف این حضور مؤثر که پیامدهای آن در سالهای آتی به دلیل ورود دانشجویان کنونی به حوزة زندگی اجتماعی بیش از پیش افزایش خواهد یافت، دارای مابه ازای مناسب و درخوری در سطح اشتغال نبوده است. اشتغال زنان ایرانی موقعیت نسبتاً شکنندهای را نشان میدهد که چه در ارقام مطلق آن در مقایسه با اشتغال مردانه و چه در کیفیت آن یعنی سطح مهارت و میزان اهمیت فرصتهای شغلی به دست آمده به وسیله زنان در سلسه مراتب شغلی قابل مشاهده است. این وضعیت را البته نمیتوان خاص ایران و حتی خاص کشورهای در حال توسعه دانست. در بسیاری از کشورهای توسعه یافته نیز ورود زنان به حوزههای کاری و به ویژه ارتقاء یافتن آنها در سلسله مراتب شغلی نه در قالب یک تحول خودکار و آرام بلکه به سختی و با تکیه بر مطالبات و مبارزات برابرخواهانه خود آنها صورت گرفت. این تلاش‌ها الزامات پدرسالارانة موجود در جوامع انسانی را به تدریج و در درجههای مختلف به عقب رانده و راه را برای دگرگونی موقعیت خود فراهم کرد. هدف از مقاله کنونی پیش از هر چیز بحث درباره این سازوکار، ریشههای تاریخی آن، چگونگی انطباق یافتن آن با موقعیت زنان در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه و در نهایت قابلیت استفاده از آن با توجه به نقاط قدرت و ضعف آن در وضعیت کنونی ایران است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Positive Discrimination as a Mechanism against Deprivation:
چکیده [English]
After the Second World War one of the most effective ways which could make an important impact on the life of minorities and deprived communities has been positive discrimination. Of course, it has been always controversial in terms of its legitimacy as well as its real impact on changes. Using positive discrimination to promote women's condition in many countries and fields such as entering of women to universities, management positions, and generally to womanly positions has been received great deal of attention, and it could be effective in Iranian society in which women's circumstances is rapidly changing. Although the condition of Iranian women has changed significantly and they are more educated than they were before, this strong social presence has not resulted in having decent job opportunities .So Iranian women are experiencing vulnerable conditions in comparison with the conditions of Iranian men.
However, it is not a case just for Iranian women to experience these unfair circumstances since it is typically seen in most developing countries. Surprisingly, even in some developed countries the access of women have been narrowed toward some high profile jobs and they are faced various difficulties when it comes their promotion within the system.
This study tries to find out about the historical origins of positive discrimination and it's compatibility with the condition of women in developing and developed countries. It is also tried to find out about the possibility of positive discrimination in terms of its application in Iranian society.
)