نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران

2 دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران

3 کارشناس ارشد مطالعات زنان دانشگاه تهران

چکیده

هرچند ازدواج موقت یکی از اشکال ازدواج‏های مشروع به لحاظ تطابق با نهادهای حقوقی و دینی حاکم بر جامعۀ‏ ایران است، در پژوهش حاضر به‌منزلۀ یک سنت اجتماعی و قرائت عرفی‌شده یک حکم دینی مورد توجه بوده است. در این مطالعه، به درک و تصوری که از عوامل زمینه‏ساز و انگیزه‏های ازدواج موقت زنان وجود دارد پرداخته شده است. این مهم از طریق روش کیفی و با اتخاذ تکنیک مصاحبۀ عمیق انجام پذیرفته است. یافته‏های پژوهش از خلال مصاحبه با 26 زن ساکن شهر تهران، که برخی دارای تجربۀ ازدواج موقت و برخی فاقد این تجربه بوده‏اند، به‌دست آمده است. نتایج این پژوهش نشان می‏دهد از نظر مشارکت‏کنندگان، «فشار اجتماعی»، «تسهیل دینی»، «فشار فرهنگی»، «احساس نیاز اساسی»، «ناکارآمدی تعاملات زناشویی (به‌خصوص برای برخی مردان)»، «فراهم‌نبودن موقعیت ازدواج دائم»، «فرار از تعهدات ازدواج دائم»، «زمینه‏سازی برای ازدواج دائم»، «تنوع‏طلبی‌ـ سیالیت»، و «رجحان نسبی ازدواج موقت به رابطۀ خارج‏ از‏ چارچوب»، شرایط و زمینه‏های تأثیر‏گذار بر ازدواج موقت زنان‌اند. ذکر این نکته ضروری است که یافته‏ها، ماهیت بسترمند و موقعیتی دارند و به‌هیچ‌وجه از تعمیم آماری کمّی برخوردار نیستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A qualitative study on terms and conditions of women's temporary marriage

نویسندگان [English]

  • Abdol Hosein Kalantari 1
  • Soheila Sadeghi Fasaei 2
  • Sedigheh Rezaniya 3

1 Assistant Professor, University of Tehran, Iran

2 Associate Professor, University of Tehran, Iran

3 M.A. in Women’s Studies, University of Tehran, Iran

چکیده [English]

Although temporary marriage is a form of legitimate marriages in conformity with legal and religious institutions of the Iranian society, in this study it has been considered as a social tradition and customary recitation of a religious order. In this study, the perception of respondents about the conditions and motives that lead to temporary marriage has been investigated. Qualitative method and emic approach have been applied for this aim. Data is collected through depth interviews with 26 women who reside in the city of Tehran (whether they have practiced mut'a or not). Concluding points of depth interviews revealed that "social strain", "religious facilitation", "cultural strain", "a feeling of essential need", "deficiency of marital interaction", "lack of opportunity for permanent marriage", "escape from permanent marriage and its commitments”, “relative preference of temporary marriage over illegal relationship” and preparation of the stage for permanent marriage are conditions which affect the temporary marriage for women. It should be mentioned that the results of this study are largely exploratory and do not attempt to generalize in any way, due to the small sample size.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Temporary Marriage
  • Permanent Marriage
  • Qualitative Method
  • Women
آذرکمان، زهره (1386). «بررسی آسیب‌های اجتماعی ازدواج موقت در ایران»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
استراوس، انسلم ال؛ کربین، جولیت (1390). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریۀ زمینه‏ای، ترجمۀ ابراهیم افشار، تهران: نی.
اسکیدمور، ویلیام (1372). تفکر نظری در جامعه‏شناسی، ترجمۀ علی محمد حاضری و دیگران، تهران: سفیر.
ایمانی‏راد، لیلا؛ وزیری‏فرد، محمدجواد (1388). «ماهیت متعه زن»، بانوان شیعه، بهار، ش 19: ص187ـ224.
باومن، زیگمونت (1384). عشق سیال: در باب ناپایداری پیوند‌های انسانی، ترجمۀ عرفان ثابتی، تهران: ققنوس.
بدار، لوک؛ دزیل، ژوزه؛ لامارش، لوک (1387). روان‏شناسی اجتماعی، ترجمۀ حمزه گنجی. چ6، ساوالان.
پریشی، معصومه (1387). «زمینه‏ها و پیامد‏های ازدواج موقت»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
تانگ، رزمری (1387). نقد و نظر: درآمدی جامع بر نظریه‏های فمینیستی، ترجمۀ منیژه نجم‌عراقی، تهران: نی.
توسلی، غلامعباس (1387). نظریه‏های جامعه‏شناسی، چ14، تهران: سمت.
جزایری، محمد (1381). ازدواج موقت (و گذر از بحران)، تهران: قادر.
حائری، شهلا (2010).المتعه الزواج الموقت عند الشیعه حاله ایران (1978- 1982)، ترجمۀ فادی حمود، الطبعه الثالثه عشره، بیروت: شرکه المطبوعات للتوزیع و النشر.
حجتی، احمد (1370). در مسیر زندگی با ازدواج دائم یا موقت؟، قم: ناشر مؤلف.
رافعی، طلعت (1382). تحلیلی بر روانشناسی زن در ازدواج موقت، تهران: دانژه.
سعیدی، علی‌اصغر (1378). «بدن و فرهنگ مصرفی»، در: مطالعات فرهنگی، مصرف فرهنگی، و زندگی روزمره در ایران، گردآورندۀ عباس کاظمی، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران.
صادقی فسایی، سهیلا (1390). جزوۀ روش تحقیق کیفی، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
فلیک، اووه (1390). درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمۀ هادی جیلی، چ3، تهران: نی.
قانون حمایت خانواده، مصوب 1/12/1391.
گود، ویلیام جی (1352). خانواده و جامعه، ترجمۀ ویدا ناصحی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
گیدنز، آنتونی (1383). جامعه‏شناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، چ11، تهران: نی.
محقق دایکندی، محمداکبر (1386). «ازدواج موقت در قرآن کریم»، ماهنامۀ سفیر، بهار، ش1، ص157ـ202.
مزلو، ابراهام اچ (1372). انگیزش و شخصیت، ترجمۀ احمد رضوانی، چ3، مشهد: مؤسسۀ چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی مشهد.
موسوی، سید حجت (1385). «ازدواج موقت، حکمت‏ها، و ضرورت‌ها»، دوماهنامۀ مبلغان، آذر و دی، ش 85، ص38ـ52.
مورالی‏دانینو، آندره (1383). جامعه‏شناسی روابط جنسی، ترجمۀ حسن پویان، تهران: توس.
میرخانی، عزت‌السادات (1379). «مرزشناسی در ازدواج موقت (قسمت اول)»، مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان سابق)، پاییز، ش 9، ص7ـ26.
میرخانی، عزت‌السادات (1379). «مرزشناسی در ازدواج موقت (قسمت دوم)»، مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان سابق)، زمستان، ش10، ص6ـ23.
وکیلی، شروین (1383). «دگردیسی صمیمیت»، کتاب ماه علوم اجتماعی، اسفند، ش 89، ص71ـ75.
Corbetta,Piergiorgio (2003). Social Research: Theory, Method and Techniques. Translated by Bernard Patrick. London: SAGE Publications.
Haeri Sh. (1992). Temporary Marriage and the State in Iran: An Islamic Discourse on Female Sexuality, Social Research, Vol 59, No 1, 201-223.
Manning W D.; Smock P J. (2005). Measuring and Modeling Cohabitation: New Perspectives from Qualitative Data, Journal of Marriage and Family, 989-1002.
Nagar R. (2000).Religion, Race, and the Debate over Mut'a in Dar es Salaam. Feminist Studies. 26, no 3. pp 661-690.