زن در توسعه و سیاست

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

تماس با ما

اخبار و اعلانات

راهنمای تنظیم مقاله

شرایط و ضوابط ارسال مقاله

فرم ها و فایل های ضروری نشریه

تبیین فرسودگی شغلی زنان شاغل با تأکید بر نقش متغیرهای سازمانی و روان شناختی (مورد مطالعه: دانشگاه فنی و حرفه ای و آزاد اسلامی شیراز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیراز،گروه علوم تربیتی، شیراز، ایران

چکیده

فرسودگی شغلی سندرمی مشتمل بر خستگی هیجانی، مسخ شخصیت، و کاهش موفقیت فردی است که افراد به دلیل مواجهه با استرس‏های فیزیکی، روانی، و هیجانی در معرض آن قرار می‏گیرند. از جمله ضرورت‏های این پژوهش، ناکافی بودن پژوهش در خصوص جامعۀ زنان است. هدف پژوهش حاضر تبیین فرسودگی شغلی زنان شاغل با تأکید بر نقش متغیرهای سازمانی و روان‌شناختی در دانشگاه فنی و حرفه‌ای و آزاد اسلامی شیراز است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی همبستگی است. جامعۀ آماری شامل کلیۀ کارکنان زن شاغل در دانشگاه فنی و حرفه‏ای و آزاد شیراز (225=N) است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 143 نفر است که با استفاده از روش نمونه‏گیری خوشه‏ای چند‌مرحله‏ای تصادفی انتخاب شدند. جهت جمع‏آوری اطلاعات از پرسشنامۀ فرسودگی شغلی ماسلاچ، پرسشنامۀ تعهد سازمانی آلن و می‏یر، پرسشنامۀ تعارض و ابهام نقش لو و همکاران، و پرسشنامۀ عدالت سازمانی کلکوئیت استفاده شده است. اطلاعات جمع‏آوری‌شده به کمک روش‏های آماری توصیفی و روش‏های آماری استنباطی شامل ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که: تعهد سازمانی اثر مستقیم و اثر غیرمستقیم با میانجی‏گری ابهام نقش و تعارض نقش بر فرسودگی شغلی دارد. همچنین عدالت سازمانی اثر مستقیم و اثر غیرمستقیم با میانجی‏گری ابهام نقش و تعارض نقش بر فرسودگی شغلی دارد. در‌نهایت، ابهام نقش و تعارض نقش اثر مستقیم بر فرسودگی شغلی دارد. طبق شاخص‏های برازش‌شده، مدل نهایی پژوهش از برازش نسبتاً خوبی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Explaining burnout of working women with an emphasis on the role of organizational and psychological variables (Case study: Technical & Vocational and Islamic Azad University of Shiraz)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hassan Seif 1
  • Mitra Yadegar 2

1 Assistant Professor, Department of Education, Payem e Noor University, Tehran, Iran

2 Master, Educational Administrator, Department of Education, College of Economy and Management, Shiraz branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran

چکیده [English]

Burnout syndrome includes aspects of emotional exhaustion, depersonalization and decrement of personal accomplishment to which staffs vulnerable to because of their exposure to physical and psychological stressors. The necessity of this research is related to inadequate research on women. The current research aims to explain burnout of working women with an emphasis on the role of organizational and psychological variables in Technical & Vocational and Islamic Azad University of Shiraz. The research was conducted based on a descriptive-correlational method. The population includes all women employed at technical and vocational & Islamic Azad university of Shiraz (N=225). According to the Cochran formula, the sample size was 143 women who were selected by multi-stage cluster random sampling method. Data was collected using Maslach burnout inventory, Allen and Meyer`s organizational commitment questionnaire, Lu et al role- conflict and ambiguity questionnaire, Colquitt’s organizational justice questionnaire. Data was analyzed using descriptive-statistic method that includes Pearson correlation coefficient and path analysis. The results show that justice and organizational commitment through role conflict and ambiguity mediation have indirect and negative effect on burnout. The results showed that organizational commitment has both direct and indirect effect on burnout via the mediation of role conflict and role ambiguity. Organizational justice has also both direct and indirect effect on burnout via the mediation of role conflict and role ambiguity. Role conflict and role ambiguity have shown to have direct effect on burnout. According to the fitted indices, the final model of the study has a relatively good fit.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Burnout
  • Organizational Commitment
  • Organizational Justice
  • role ambiguity
  • Role Conflict
  • Women
مراجع
[1] آقایی، اصغر؛ جلالی، داریوش؛ حسن‏زاده، ریحانه؛ اصلان، زهرا (1390). «پیش‏بینی ابهام نقش، تعارض نقش، فرسودگی شغلی و ابعاد چهارگانه سرریز‌شدگی استرس مشاوران مراکز مشاورۀ شهر اصفهان بر اساس ویژگی‏های جمعیت‏شناختی آنان»، یافته‏های نو در روانشناسی، 20، ص‌69ـ88.
[ 2] ابیلی، خلیل؛ ناستی‏زایی، ناصر (1389). «بررسی رابطۀ توانمندسازی روان‌شناختی با تعهد سازمانی در پرسنل پرستاری بیمارستان‏های شهر زاهدان»، فصلنامۀپژوهشی دانشکدۀ بهداشت یزد، ص1و2، 1ـ14.
[3] پرداختچی، محمد‌حسن؛ احمدی، غلامعلی؛ آرزومندی، فریده (1388). «بررسی رابطۀ بین کیفیت زندگی کاری و فرسودگی شغلی مدیران و معلمان مدارس شهرستان تاکستان»، فصلنامۀ رهبری و مدیریت آموزشی، 3، ص25ـ50.
[4] سیدجوادین، رضا؛ عابدی، احسان؛ یزدانی، حمیدرضا؛ پورولی، بهروز (1392). «بررسی نقش میانجی اعتماد و تعهد سازمانی در رابطۀ بین عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در بیمارستان‏ها»، مدیریت بازرگانی، 1، ص105ـ118.
[5] جمالی، اختر؛ تقی‏پورظهیر، علی؛ صالحی، مسلم (1388). «رابطۀ بین عوامل شغلی و سازمانی با رفتار شهروند سازمانی اعضای هیئت علمی واحدهای منطقۀ یک دانشگاه آزاد اسلامی به منظور ارائۀ مدل مناسب»، فصلنامۀ رهبری و مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، 2، ص87ـ106.
[6] خدابخش، محمدرضا؛ منصوری، پروین (1389). «فراوانی ابعاد فرسودگی شغلی در پرستاران زن و مرد»، مجلۀ تحقیقات علوم پزشکی زاهدان، گزارش کوتاه.
[7] راهپیما، نازیلا؛ کاظمی، سلطانعلی؛ سهرابی، تادره (1391). «رابطۀ بین سلامت عمومی و رضایت زناشویی با فرسودگی شغلی زنان شاغل در استانداری و فرمانداری‏های تابعه در استان فارس»، جامعه‌شناسی زنان، 2، ص162ـ137.
[8] ریاحی‏نیا، نصرت (1390). «تأثیر مشاورۀ گروهی و کتاب‏درمانی بر کاهش فرسودگی شغلی زنان کتاب‏داران دانشگاهی»، فصلنامۀ مشاورۀ شغلی و سازمانی، 7، ص97ـ112.
[9] صیف، محمدحسن؛ ثابت مهارلوئی، عباس؛ رستگار، احمد؛ رکنی، احسان (1393). بررسی عوامل سازمانی و روان‌شناختی موثر بر تعارض کار‌ـ خانواده پرستاران زن متأهل»، فصلنامۀ علمی‌ـ پژوهشی زن و جامعه، 2، ص49ـ68.
[10] طلایی، علی؛ مخبر، نغمه؛ محمدنژاد، مریم؛ ثمری، علی‏اکبر (1387). «فرسودگی شغلی و عوامل وابسته به آن در کارکنان بیمارستان‏های دانشگاهی مشهد در سال 1385»، مجلۀ علمی دانشگاه علوم پزشکی سمنان، 3، ص237ـ246.
[11] عزیزی، لیلا؛ فیض‏آبادی، زهرا؛ صالحی، مریم (1387). «تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی پرسشنامۀ فرسودگی شغلی مسلچ در کارکنان دانشگاه تهران»، فصلنامۀ مطالعات روان‌شناختی، 3، ص38ـ52.
[12] کوهپایه‏زاده، جلیل؛ عقیلی‏نژاد، ماشالله؛ کبیرمکمل‏زاده، الهه؛ گل‏آبادی، مجید (1390). «بررسی میزان فرسودگی شغلی و عوامل موثر بر آن در کارکنان دانشکده‏ علوم پزشکی ایران سابق در سال 1389»، مجله علوم پزشکی رازی، 90، ص27ـ36.
[13] مشبکی، اصغر؛ دوستار، محمد (1386). «تبیین مدل تأثیرگذاری هوش عاطفی مدیران بر تعهد سازمانی کارکنان با توجه به نقش سبک‏های رهبری»، مدرس علوم انسانی، ویژه‌نامه مدیریت: ص234ـ211.
[14] مقصودی، منیژه؛ محمدی، شهناز (1389). «فرسودگی شغلی و دل‏زدگی زناشویی»، زن در توسعه و سیاست، 3، ص 71ـ57.
[15] هومن، حیدرعلی (1384). مدل‏یابی معادلات ساختاری، تهران: سمت.
[16] یعقوبی م. سقاییان‏نژاد اصفهانی س. ابوالقاسم‏گرجی ح. نوروزی م. رضایی ف. (1388). «رابطۀ‏ عدالت سازمانی با رضایت شغلی و تعهد سازمانی در بین کارکنان بیمارستان‏های منتخب دانشگاه علوم پزشکی اصفهان»، فصلنامۀ علمی‌ـ پژوهشی مدیریت سلامت، 35، ص25ـ32.
[17] Abedi, A. (2011). "Recognising workplace burnout". {Internet}. Available form: http :// www.health guidance.org /entry/ 5051/1/ Recognising Workplace Burnout.html.
[18] Ahola, K. Hakanen J. (2007). "Job strain, burnout, and depressive symptoms: A prospective study among dentists". Journal of affective disorders, 104: pp 103-110.‏
[19] Andrew, L.I. & Jessica, B. (2008). "Role ambiguity and self- efficacy: The moderating effects of goal orientation and procedural justice". Journal of Vocational Behavior, 73: pp 378.
[20] Celik, K. (2013). "The Effect of Role Ambiguity and role conflict on performance of vice principals: the mediating role of burnout". Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 51: pp 195-214.
[21] Chênevert, D., Jourdain, G., Cole, N., & Banville, B. (2013). "The role of organisational justice, burnout and commitment in the understanding of absenteeism in the Canadian healthcare sector". Journal of Health Organization and Management, 27: pp 350-367.
[22] Fernet, C., Austin, S., & Tre´panier, S., & Dussault, M. (2013). "How do job characteristics contribute to burnout? Exploring the distinct mediating roles of perceived autonomy, competence and relatedness". European Journal of Work and Organizational Psychology, 22: pp 123- 137.
[23] Fichter, C., Cipolla, J., & Raton, B. (2010). " Role conflict, role ambiguity, job satisfaction, and burnout among financial advisors". The Journal of American Academy of Business, Cambridge, 15: pp 256-261.
[24] Gonzalez-Morales, M.G., Peiro, J.M. Rodriguez, I., & Bliese, P.D. (2011). Perceived Collective Burnout: A Multilevel Explanation of Burnout. Anxiety Sterss Coping. Jan , 12: pp 1-19.
[25] Hooper, R. (2013). Role conflict experienced by teachers and its relationship to stress and burnout. PhD thesis. College of education.Walden University.
[26] Jones, GR. (2007). Organizational Theory, Design, and Change. 5th Ed. New Jersey, Publication: Upper Saddle River, pp 168-169.
[27] Judeh, M. (2011). "Role Ambiguity and Role Conflict as Mediators of the Relationship between Orientation and Organizational Commitment". International Business Research, 4: pp 171-181.
[28] Lackritz, J. R. (2004). Exploring burnout among university faculty: Incidence, performance, and demographic issues. Teaching and Teacher Education, 20 (1), pp 713-729.
[29] Maslach, Christina, Susan E. Jackson, and Michael P. Leiter. "Maslach burnout inventory." Evaluating stress: A book of resources 3 (1997): pp 191-218.‏
[30] Meredith, T.N. (2007). Analysis of physician satisfaction, stress, and leadership role ambiguity relative to turnover and cognttion. PhD thesis. UNIVERSITY OF PHOENIX.‏
[31] Najafaghaei, N., Moshiri, K., & Shahrbanian, S. (2012). "Relationship between organizational justice and job burnout in employees of sport and youth head office of Tehran". Pelagia Research Library, Advances in AppliedScience Research. 3: pp 2438-2445.
[32] Papastylianou, A., Kaila, M., & Polychronopoulos, M. (2009). "Teachers burnout, depression, role ambiguity and conflict". Published Online: 14 Jannuary 2009/SOC Psychol Educ (2009) 12: pp 295-314.
[33] Purvanova, R. K. Muros, J. P. (2010). "Gender differences in burnout: Ameta-analysis". Journal of Vocational Behavior, 77: pp 168-185.
[34] Safikhani, M. (2014). The relatuion between organizational justice with burnout among employees in fars province gas company. Faculty of Literature and Humanities Science, Islamic Azad University, Arsanjan Branch.
[35] Shirom, A. (2003) Job-related Burnout: A review. In J.C. Quick, & L. E. Tetrick (Eds.), Handbook of occupational health psychology (pp.245-264). Washington, DC: American Psychological Association.
[36] Sin, S. (2012). The Relationship Between Burnout And Role Stressors Amons Direct Service Providers At Centers For Independent Living In Region V. Rehabilitation Institute in the Graduate School Southern Illinois University Carbondale.
[37] Soltani, I., & Ruhanei, A. (2005). "Burnout in industrial and productive institution". Tadbir Educational and Scientific Journal, pp 109-123.
[38] Timms, C. Graham, D. Caltabiano M. (2006). "Gender implication of perceptions of trust worthiness of school administration and teacher burnout, job stress". Australian Journal of School Issues, 41: pp 343-358.
[39] Tunc, T., & Kutanis R.O. (2009). "Role conflict, role ambiguity, and burnout in nurses and physicians at a university hospital in Turkey". Nursing & health sciences, 11: pp 410-416.‏
[40] Vakola, M., & Nikolaou, I. (2005). "Attitudes towards organizational change: what is the role of employees’ stress and commitment? Employee relations", 27: pp 160-174
زن در توسعه و سیاست
دوره 12، شماره 4 - شماره پیاپی 4
دی 1393
صفحه 611-626
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار