نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه‏ شناسی دانشگاه الزهرا(س)

2 کارشناسی ارشد جامعه‏ شناسی دانشگاه الزهرا(س)

چکیده

پژوهش حاضر با هدف اندازه‏گیری میزان احساس شادمانی زنان سرپرست خانوار تهران و همچنین شناسایی منابع طرد و محرومیت اجتماعی این جمعیت و مکانیزم اثرگذاری آن بر شادمانی آن‏ها صورت گرفته است. روش پژوهش در این تحقیق، اکتشافی‌ـ پیمایشی است. بدین‌منظور، ابتدا نمونه‏ای 30‌نفری از زنان سرپرست خانوار تهران به روش نمونه‏گیری گلوله‏برفی انتخاب و داده‏ها با تکنیک مصاحبه جمع‏آوری شده است. سپس پیمایش با نمونة 180‌نفری و روش نمونه‏گیری دردسترس و تکنیک پرسش‌نامه اجرا شده است. نتایج حاصل از مصاحبه‏ها نشان داد: مجموعه ‌عواملی مثل محرومیت از نیازهای اساسی و احساس نابرابری، دست به دست هم داده و زمینۀ طرد و محرومیت اجتماعی زنان سرپرست خانوار را فراهم کرده و از طریق و به‌واسطۀ ایجاد این طرد و محرومیت، احساس بی‏انصافی در این قشر از زنان شکل گرفته است؛ در‌نتیجه این وضعیت باعث کاهش احساس شادمانی در زندگی آن‏ها شده است. طبق معادلة رگرسیون نزدیک به 70درصد از کل تغییرات میزان احساس شادمانی در بین زنان سرپرست خانوار تهران از سوی متغیرهای احساس بی‏انصافی، طرد اجتماعی و احساس نابرابری پیش‏بینی می‏شود. در‌نهایت، طبق معادلة تحلیل مسیر، متغیر طرد اجتماعی قوی‏ترین و مهم‏ترین قدرت پیش‏بینی‏کننده نسبت به مابقی عوامل تأثیرگذار بر احساس شادمانی زنان سرپرست خانوار است که به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر شادمانی این قشر از زنان تأثیر منفی داشته است. در مرتبة بعدی، به ترتیب احساس بی‏انصافی و احساس نابرابری به‌صورت مستقیم و عدم پاسخ‌گویی مؤثر به نیازهای اساسی به صورت غیرمستقیم بر احساس شادمانی این جمعیت تأثیر منفی گذاشته‏ است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The sources of social exclusion and happiness in female-headed households

نویسندگان [English]

  • Mansureh Azam Azadeh 1
  • Maryam Tafteh 2

1 Associate Professor, Department of Sociology, University of Al-Zahra, Tehran, Iran

2 MA in Sociology, University of Al-Zahra, Tehran, Iran

چکیده [English]

This research is aimed at measuring the happiness of the women who conduct a family in Tehran and identifying the causes and background of such happiness and also the causes of ostracism and the ways it affects their happiness. This is an explorative survey. For this purpose,  30 women were selected through snowball sampling and the data was collected through interview and then a survey was conducted with the population of 180. The interviews demonstrated that: factors such as deprivation from basic needs and SENSE OF DISCRIMINATION have excluded these women from the society and that is why they feel being discriminated and less happy. . Based on regression equation, about 70 percent of the changes in terms of happiness of the female heads in Tehran is because of  lack of fairness, social ostracism and SENSE OF DISCRIMINATION and also lack of effective provision of basic needs which faint away their happiness. Based on path analysis equation, social ostracism is the strongest factor, which negatively affects their happiness directly and indirectly. Lack of fairness comes next in terms of direct effects. Sense of discrimination and effective provision of the basic needs are  other factors that affect their happiness respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • female heads
  • Happiness
  • sense of discrimination
  • Social Exclusion
  • lack of fairness
[1] ال‌یاسین، میترا (1380). «شادی و نشاط در محیط مدرسه»، تربیت، ش1، ص1ـ14.
[2] احمدی، بتول و همکاران (1386). سیمایسلامتزنان، جلد1، انتشارات روابط عمومی شورای فرهنگی‌ـ اجتماعی زنان.
[3] پناهی، محمد‌حسین؛ دهقانی، حمید (1391). «بررسی عوامل مؤثر بر شادی دانشجویان با تأکید بر مشارکت اجتماعی»، جامعه‏شناسی کاربردی، س23، ش 3 (پیاپی 47)، ص 1ـ18.
[4] چلبی، مسعود (1389). «تحلیل نظری منشأ و ارتباط هنجارهای اجتماعی و نابرابری‌ها»، مجلۀ تحلیلاجتماعی، ش 4/59، ص1ـ26.
[5] دواس، دی. ای (1392). پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمۀ هوشنگ نایبی، تهران: نی، چ15.
[6] زارعی، متین؛ احمدی زهرانی، مریم؛ گویان، زلفا ( 1388). «نقش دانشگاه در ایجاد عوامل مؤثر بر شادی»، فرهنگدردانشگاهاسلامی، ش2، ص5ـ27.
[7]. سلطانی‌نسب، غزل (1393). «بررسی احساس شادمانی زنان 25تا 35 سالة تهران»، پایان‏نامۀ کارشناسی‏ارشد، دانشگاه الزهرا(س).
[8]. شعبان‌زاده، افسانه؛ بهرام‌آبادی، مهدی؛ حاتمی، حمیدرضا؛ زهراکار، کیانوش (1392). «بررسی رابطة میان سبک مقابله با استرس و حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار شهر تهران»، فصل‌نامة علمی پژوهشی زن و جامعه، س4، ش4.
[9] شکربیگی، عالیه (1393). «در گفت‌و‌گو با خبرنگار سرویس»، زنان، خبرگزاری دانشجویان (ایسنا).
[10] صدرالساداتی، بهاره (1391). بررسی راهکارهای ارتقای سلامت اجتماعی زنان سرپرست خانوار، واحد پذیرش کمیتۀ امداد امام خمینی(ره) شهرستان پیرانشهر.
[11] صفری‏شالی، رضا (1390). راهنمای تدوین طرح تحقیق، انتشارات فرهنگ و جامعه، چ3.
[12] طاهریان (1381). «چرا شادی از جامعه ما رخت بربسته است»، روزنامۀ اعتماد،21/10/1381، ص‌4.
[13] طهماسیان، کارینه؛ اناری، آسیه (1390). «سن، تحصیلات و تعداد فرزندان: زنان سرپرست خانواده و نگرانی نسبت به آیندۀ فرزندان»، مجموعه مقالات ارائه‌شده در همایش ملی زنان سرپرست خانوار، دانشگاه شهید بهشتی پژوهشکد‏ة خانواده.
[14] فیروزآبادی، سیداحمد؛ صادقی، علیرضا (1389). «مطالعة ابعاد طرد اجتماعی زنان روستایی سرپرست خانوار در رابطه با وضعیت اشتغال و اقامت»، زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، دورة 8، ش2، ص93ـ114.
[15] فیروزآبادی، سیداحمد؛ صادقی، علیرضا (1392). «طرد اجتماعی: رویکرد جامعه‌شناختی به محرومیت»، انتشارات جامعه‌شناسان.
[16] قاضی‌نژاد، مریم (1389). طرد اجتماعی علل و پیامدها، ج 1، مرکز مطالعات کودکان و نوجوانان.
[17] گیدنز، آنتونی؛ بردسال، کارن (1386). جامعه‌شناسی، ترجمة حسن چاوشیان، تهران: نی.
[18] گیدنز، آنتونی (1386). راه سوم، ترجمة منوچهر صبوری کاشانی، تهران: شیرازه.
[19] موسوی، محسن (1392). شادمانی: رویکردهای نظری و یافته‌های تجربی، انتشارات تیسا.
[20] موسوی، محسن (1387). «بررسی جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر شادمانی در سطوح خرد و کلان»، پایان‏نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
[21] نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن (1390)، مرکز آمار ایران: www.amar.org.ir.
[22] الوانی، سید‌مهدی (1378). نظریة برابری، مجموعه مقالات رفتار سازمانی، مراکز آموزش مدیریت دولتی.
[23] وحیدیگانه، فریبا (1392). «بررسی وضعیت طرد اجتماعی زنان‏ سرپرست ‏خانوار (مطالعۀ موردی زنان‏ سرپرست‏ خانوار در لیست انتظار سازمان بهزیستی شهرستان‏های تهران و ری)»، پایان‏نامۀ کارشناسی‏ارشد، دانشکدۀ علوم‏اجتماعی دانشگاه تهران.
[24] Ahmadi B, Farzadi F, Shariati B, Aliـ Mohamadian M, Mohammad K. ,)2006( , Longer life expectancy and smaller elderly population in Iranian women: an explanation. Journal of school of public health and institute of public health research,. 2 (4), 27‐ 35 [Persian].
[25] Cairney, J., Boyle, B., Offord, D.R., Racine, Y (2003). «Stress, Social Support and Depression in Single and Married Mothers», SocPsychiatry Psychiatr Epidemiol 38: pp 442–449.
[26] Douki, S, Heron J, Francomb H.(2007( , Women's mental Health in the Muslim world: Cultural, religious, and social issues. Journal of affective disorders. 102 (1‐3): pp 177‐189.
[27] Galatzer Wolfgang (2000) , Happiness :Classic theory in the light of current Research Journal of happiness studies 1: pp. 501-511
[28] Ghafari, Maryam (2003). “Multi role of household women head opportunities and challenges”. Journal of women studies, No.5 [Persian].
[29] Gruber, Mauss, Tamir (2011), A Dark Side of Happiness? How, When, and Why Happiness is Not Always Good, Perspectives on Psychological Science, May, Vol.6, 3: 22-233.
[30] Happiness and Social Exclusion of Indigenous Peoples in Taiwan - A Social Sustainability Perspective, (2015), Jiun-Hao Wang, PLOS ONE DOI:10.1371/journal.pone.0118305 February 19.
[31] Helliwell.J&. R. Layard & J. sachs “world Happineaa report 2013.
[32] Langlois , J , Fortin , D )1994(’ Single - parent mothers , poverty & mental. Health: AliteraturReviw’.Sante - Mental (1994 ,19,1, spring, pp 157-173).
[33] Myers, D. G, (2002) , Happy & Healthy Psychology Science , 70, pp 79-97
[34] Peace. R(2000)” poverty” to social Exclusion : Implications of Discursive shifts in European Union poverty policy 1975- 1999, unpublished PHD thesis, University of Waikato, Hamilton.
[35] Peterson,C. (2000) , The future of optimism American Psychologist , 55 (1), pp 44-55.
[36] Silver H(1994) Social Exclusion and Social Solidarity: Three Paradigms International Labour Review, ABI/ Information Global. Vol.133.5.6.