نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 استادیار ترویج و آموزش کشاورزی، گروه ترویج، ارتباطات و توسعة روستایی، دانشگاه زنجان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد توسعة روستایی دانشگاه زنجان

3 دانشیار ترویج و توسعة روستایی، دانشکدة اقتصاد و توسعة کشاورزی دانشگاه تهران

چکیده

هرگونه برنامه‏ریزی با هدف توسعة اقتصادی جوامع روستایی نیازمند شناخت اولیة جایگاه و نقش زنان روستایی در نظام بهره‏برداری روستایی است. از‌این‌رو،این تحقیق توصیفی‌ـ پیمایشی با هدف بررسی نقش زنان روستایی در نظام دامپروری روستایی انجام گرفت. جامعة آماری شامل ۶ هزار ۵۷۱ نفر خانوار روستایی شهرستان چاروایماق بود که با استفاده از فرمول کوکران ۱۳۵ نفر از زنان روستایی از طریق نمونه‏گیری چند‌مرحله‌ای تصادفی انتخاب و مطالعه شدند. ابزار تحقیق پرسش‌نامة محقق‌ساخته‏ای بود که روایی آن از طریق متخصصان موضوعی تأیید و از طریق پیش‌آزمون و محاسبة ضریب آلفای کرونباخ بالاتر از 7/0 برای شاخص‏های ترکیبی مناسب تشخیص داده شد. نتایج تحقیق نشان داد که ۷/۶۰ درصد زنان روستایی نگرشی خنثی (میانه) در‌خصوص مشارکت در فعالیت‌های دامپروری داشتند. سنگین و سخت بودن کارهای دامپروری مهم‌ترین مانع مشارکت از دید زنان بود. تأمین مواد غذایی مورد نیاز مهم‏ترین انگیزة بیرونی و احساس مسئولیت در قبال خانواده مهم‏ترین انگیزة درونی زنان برای مشارکت در فعالیت‌های دامپروری محسوب می‏شد. بیشتر زنان به میزان کمی از رسانه‏های جمعی اطلاعات دریافت می‏کردند و مهم‌ترین منبع اطلاعاتی آن‌ها تلویزیون بود. زنان بیشترین مشارکت را در فعالیت‌های شیردوشی و فرآوری و کمترین مشارکت را در فعالیت‌های مربوط به چرا داشتند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the role of women in rural animal husbandry production system (attitude, motives, and barriers of participation) in Charuymaq County/Iran

نویسندگان [English]

  • Ali Shams 1
  • Nazilla Nabizadeh 2
  • Hosein Shabanali Fami 3

1 Assistant professor in Agricultural Extension and Education, Department of Agricultural Extension, Communication and Rural Development, University of Zanjan, Zanjan, Iran

2 MSc. Student of Rural Development, University of Zanjan, Zanjan, Iran

3 Associate Professor in Agricultural Extension & Developmen, Faculty of Agricultural Economics and Development, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

Any economic development planning of rural regions needs an initial investigation of rural women's role in the production system, hence the purpose of this descriptive- survey study was to investigate rural women's role in animal husbandry activities. The statistical population consisted of all rural families (N=6571) in Charuymaq county among which 135 were selected through a multistage randomised sampling method based on Cochran's sampling formula. The research tool was a researcher-constructed questionnaire the  validity of which was verified by a panel of experts in the related field and to check its reliability, a Cronbach's Alpha coefficient was computed which was higher than 0.7 for composite constructs. The results showed that majority of women (60.7%) had a neutral attitude toward animal husbandry activities. Hard nature of animal activities was the most important barrier of women's participation.  Preparing households food requirements (self-consumption) and feeling responsibile toward household were the most intrinsic and extrinsic motives of women regarding their participation, respectively. The majority of women had a low level of mass media information usage and TV was the first source of their information  gathering. Women had the highest participation in milking and processing and the least in grazing the animals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • animal husbandry role
  • rural women
  • Attitude
  • motives
  • Charuymaq County
[۱] احمدوند، مصطفی؛ شریف‌زاده، مریم (۱۳۹۰). «تعیین‌کننده‏های مشارکت اجتماعی زنان»، مطالعات اجتماعی زنان، س۹، ش۳، ص ۱۳۹ـ166.
[۲] ازکیا، مصطفی؛ پوردولت، معصومه (۱۳۹۰). «بررسی تغییرات نفش زنان روستایی در تولیدات کشاورزی در سه نسل اخیر (مطالعۀ موردی روستای دفراز از توابع شهرستان رودبار)»، گیلان ما، س۱۲، ش ۴، ص ۱۲۱ـ134.
[۳] آل‌آقا، فریده (۱۳۸۴). «شناسایی مشاغل در‌آمد‌زا برای زنان روستایی و تعیین نیاز‌های آموزشی و مهارت‌های متناسب با آن»، پژوهش زنان، س۳، ش۱، ص ۱47ـ۱69.
[۴] رقی، حمید؛ تقدیسی، احمد؛ تازیکی، رقیه؛ نادرخانی، زلیخا (۱۳۹۲). «بررسی میزان مشارکت زنان روستایی در فعالیت‏های کشاورزی (دهستان استرآباد شمالی شهرستان گرگان)»، مجلۀ برنامه‌ریزی فضایی، س۳، ش۴، ص ۱55ـ۱74.
[۵] پربار، زهرا؛ مغانی، بهنام؛ حسینی، فاطمه؛ اجتماعی، بابک (۱۳۹۲). «تبیین نقش مشارکت زنان روستایی در فعالیت‌های کشاورزی (مطالعۀ موردی: دهستان‌های افزر و زاخروئیه شهرستان قیرو کارزین فارس)»، فصل‌نامۀ علمی‌ـ پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، س۶، ش2، ص ۳۶ـ45.
[۶] حیاتی، باب‌اله؛ قهرمان‌زاده، محمد؛ خداوردیزاده، محمد؛ نجفی، نجیبه (۱۳۸۹). «بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش بیمۀ دام روستایی در شهرستان سلماس»، مجلۀ پژوهش‌های علوم دامی، ش۲، ص 28ـ3۸.
[۷] خسروی‌پور، بهمن؛ فروشانی، ناهید (۱۳۹۰). «مشارکت زنان و توسعۀ پایدار روستایی»، مجلۀ کار و جامعه، ش ۱۳۲ و۱۳۳، ص۵۷ـ۶۸.
[۸] رضوانفر، احمد؛ زلالی، نعیمه؛ سپهریان، نبی (۱۳۸۶). «بررسی امکان خصوصی‌سازی فعالیت‌های ترویجی امور دام کشور از دیدگاه متخصصان ترویج»، مجلۀ علوم کشاورزی و منابع طبیعی، ش۱، ص 70ـ95.
[۹] فتوتی، ه؛ برادران، م؛ سلمان‌زاده، س؛ غنیان، م (۱۳۹۱). «تبیین نقش مشارکت زنان روستایی در توسعۀ روستایی (مطالعۀ موردی دهستان شاوور شهرستان شوش)»، مجلۀ تحقیقات اقتصاد و توسعۀ کشاورزی ایران، س ۲-۴۳، ش۴، ص ۶77ـ۶92.
[۱۰] فضائلی، حسن (۱۳۸۶). جایگاه نظام دامپروری روستایی در بوم‌شناختی کشاورزی، دومین همایش ملی کشاورزی بوم‌شناختی ایران.
[۱۱] لهسایی‌زاده، عبد‌العلی؛ جهانگیری، جهانگیر (۱۳۸۴). «بررسی مشارکت اقتصادی زنان روستایی (مطالعۀ موردی استان فارس)»، مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، س ۶، ش۳، ص۱۲۴ـ۱۴۵.
[۱۲] مشیری، رحیم؛ مهدوی، مسعود (۱۳۸۸). «بررسی نقش سواد و نیروی کار زنان در درآمد خانوار روستایی مطالعۀ موردی: زنان روستایی دیواندره استان کردستان»، مجلۀ جغرافیا و توسعه، س۱۳، ص۶۹ـ82.
[۱۳] موسوی، س؛ عمانی، احمدرضا؛ اللهیاری، محمد‌صادق (۱۳۹۰). «بررسى موانع مشارکت زنان روستایى در فعالیت‌هاى تولیدى زراعى»، فصل‌نامة علمى پژوهشى زن و فرهنگ، س 5، ش 2، ص ۶1ـ۶9.
[۱۴] میر‌ترابی، مهدیه‌السادات؛ حجازی، یوسف؛ حسینی، محمود (۱۳۹۱). «بررسی تأثیر ویژگی‏های فردی و خانوادگی زنان روستایی بر انگیزۀ مشارکت آن‌ها در فعالیت‌های کشاورزی»، مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، س۱۰، ش۱، ص۱49ـ۱77.
[۱۵] میر‌لطفی، محمود‌رضا؛ بندانی، میثم؛ شهرکی، سعیده (۱۳۹۲). «بررسی نقش کار پنهان زنان در سطح رفاه خانوار روستایی (مطالعۀ موردی: زنان روستایی شهرستان هامون)»، برنامه‏ریزی فضایی (جغرافیا) س3، ش3، ص 49ـ68.
[۱۶] نوری، هدایت‌الله؛ علی محمدی، نرگس (۱۳۸۸). «تحلیلی بر فعالیت‌های اقتصادی زنان روستایی (مطالعۀ موردی منطقۀ براآن ـ شهرستان اصفهان)»، مجلۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، س ۲۰، ش۲، ص۸۷ـ104.
[۱۷] هادیان، ابراهیم؛ سحر‌خیز، عباس (۱۳۸۵). «تعیین سهم اقتصادی زنان روستایی در فعالیت‌های مربوط به امور دام»، مجلة پژوهشی دانشگاه اصفهان علوم انسانی، س21، ش2، ص۲۱ـ۳۹.
[۱۸] هاشم‌نیا، مصطفی (۱۳۹۲). «طراحی الگویی برای بهبود پایداری واحدهای دامداری تلفیقی شهرستان آبدانان»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ اقتصاد توسعۀ کشاورزی گروه مدیریت و توسعۀ کشاورزی، رشتۀ توسعۀ روستایی.
[۱۹] وثوقی، منصور؛ یوسفی آقابین، افسانه (۱۳۸۴). «پژوهشی جامعه‌شناختی در زمینۀ مشارکت اجتماعی زنان روستایی آغکند شهرستان میانه»، پژوهش‌نامۀ علوم اجتماعی، ش۲۵، ص۱۹۵ ـ224.
[۲۰] یعقوبی فرانی، احمد؛ وحدت مودب، هاجر؛ لطیفی، سمیه (۱۳۹۲). «شناسایی بازدارنده‌های گرایش زنان روستایی به مشاغل خانگی (مورد مطالعه: بخش سر دورود شهرستان رزن)»، فصل‌نامۀ زن در توسعه و سیاست، س ۱۱، ش ۴، ص ۵۵۹ـ۵۷۴.
[21] Abebe, W., and Galmessa., U(2011 ).Gender role in peri urban dairy production system of Ambo town, Ethiopia, Journal of Agricultural Extension and Rural Development, 3(13): pp 224-228.
[22] Ahmad, T. I. (2013). The role of rural women in livestock management: socio-economic evidences from diverse geographical locations of Punjab (Pakistan) (Doctoral dissertation, Université Toulouse le Mirail-Toulouse II).
[23] Arshad, S., Muhammad, S., and Ashraf, I. (2013). Women’s participation in livestock farming activities, The Journal of Animal & Plant Sciences, 23(1): pp 304-308.
[24] Arshad, S., Muhammad, S., and Mahmood, A. (2010). Rural women’s involvement in decision-making regarding Livestock management, Journal of Agriculture, sciences, 47(2), pp 162-165.
[25] Batool, Z., Warriach, H.M., Ishaq, M., Latif, S., Rashid, M.A., Bhatti, A., Murtaza, N., Arif, S., and Wynn, P.C (2014). Participation of Women in Dairy farm Pracyices under Smallholder Production System in Punjab, Pakistan, The Journal of Animal & Plant Sciences, 24(4), pp 1263-1265.
[26] Borgohain, A., and Hoque Akand, A (2011). Time Utilization Pattern of Tribal Women in Animal Husbandry, Indian Research Journal of Extension Education, 11 (1), pp 51-56.
[27] Farinde, A.J., and Ajayi, A.O. (2005).Training Needs of Women Farmers in Livestock Production: Implications for Rural Development in Oyo State of Nigeria, J. Soc. Sci., 10(3), pp 159-164.
[28] Javed, A., Sadaf, S., and Luqman, M. (2006). Rural women’s participation in crop and livestock production activities in Faisalabad–Pakistan, Journal of Agriculture &social sciences, 2(3), pp 150-154.
[29] Jain, p., and Singhal, A (2012). Participation of rural women in livestock management activities in bhilwara district, Raj. Journal of Extension and Education, (20), pp 190-193.
[30] Kazybayeva, S., Otte, J., and Roland-Holst, D (2006). Livestock Production and Household Income Patterns in Rural Senegal, Pro-Poor Livestock Policy Initiative, A Living from Livestock Research Report, pp 1-16.
[31] Kristjanson, P., Waters-Bayer, A., Johnson, N., Tipilda, A., Njuki, J., Baltenweck, I., Grace, D., and MacMillan, S (2010). Livestock and Women’s Livelihoods: A Review of the Recent Evidence. Discussion Paper No. 20. Nairobi, Kenya, ILRI (International Livestock Research Institute).
[32].Luqman, M., Shahbaz, B., Khan, I. A., and Safdar, U. (2013). Training need assessment of rural women in livestock management-case of Southern Punjab, Pakistan. J. Agric. Res, 51(1), pp 99-107.
[33] Mishra, S., Sharma, S., Vasudevan, P., Bhatt, P.K., Pandey, S., Singh, M., Meena, B.S., & Pandey, S.N. (2008). Gender Participation and Role of Women in Livestock Management Practices in Bundelkhand Region of Central India, International Journal of Rural Studies (IJRS), 15(1), pp 1-9.
[34] Munawar, M, Safdar., U., Luqman, M., Butt., Hassan, M., and Khalid, M (2013), Factors Inhibiting The participation of Rural Women in livestock Production activities, Journal of Agricultural Research., 51(2), pp 213- 220.
[35] Narmatha, N., Sakthivel, K.M., Jothilaksmi, M., and Kumar, A (2015). Gender Analysis in Participation and Decision Making Pattern in Small Ruminants Production System - Tamil Nadu, Journal of Human Ecology, 49(1-2), pp 149-152.
[36] Nissa Rais, M., Solangi, A., and Sahito, H. (2013). Economic assessment of rural women involved in agriculture and livestock farming activities, Wudpecker Journal of agricultural research, 2(4), pp 115 – 121.
[37] Ogdand, G., and Hembade, A. (2014), Studies on the Participation of women in decision making about dairy occupation in parbhani district of Maharashtra State, International Journal of current Research and Academic Review, 2(8), pp 367-372.
[38] Rathod, P., Nikan, T.R., Landge, S., Vajreshwari, S., and Hatey, A. (2011). Participation of Rural Women in Dairy Farming in Karnataka, Indian Research Journal of Extension Education, 11(2), pp 31-36.
[39] Riyasat, A., Iqbal zafar, M., Ahmad khan, I., and Amir, G (2014). Rural development through women participation in livestock care and management in district Faisalabad, Journal of Global innovation in agricultural and social sciences, 2(1), pp 31-34.
[40] Rota, A., and Sidahmed, A (2010). IFAD’s Livestock Position Paper Livestock planning, challenges and strategies for livestock development in IFAD, International Fund for Agricultural Development.
[41] Saghir, A., Ali, T., Ahmad, M., and Zakaria, M (2005). Gender Participation In Livestock production Activities And Their Consumption Trend Of Proteineous Diet In Tehsil Fateh Jung, Pakistan Journal of Agricultural Sciences, , 42(3-4), pp 89-92.
[42] Sarma, J., and Payeng, S. (2012). Women dairy farmers and decision making pattern in Sonitpur District of Assam. Indian Journal of Hill Farming 25(1), pp 58-62.
[43] Hassan, M. Z. Y., Ali, T. A. N. V. I. R., and Ahmed, M. U. N. I. R. (2007). Gender contribution in livestock management (A case study of rural Punjab, Pakistan). In African Crop Science Conference Proceedings ,8. 1473-1477.