نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور

2 کارشناس ارشد جامعه‏ شناسی، دانشگاه پیام نور واحد تهران

چکیده

شواهد نشان‌دهندۀ تغییر فرهنگی در ایران و ترجیح بدن لاغر در بین زنان است. توجه فراوان به زیبایی و تناسب اندام از پیامدهای جامعۀ مصرفی است و زنان برای دستیابی به اندازۀ بدنی دلخواه به روش‏های متعددی، همچون رژیم‏های زیبایی و لاغری اندام، روی آورده‏‏‏اند. بنابراین، مطالعۀ حاضر به منظور سنجش عوامل اجتماعی مرتبط با گرایش به ایده‏آل‏های زیبایی اندام در بین زنان شهر تبریز به مرحلۀ اجرا درآمده است. چارچوب نظری تحقیق با نظریه‏های بوردیو، گیدنز، گافمن و فمنیسم شکل گرفته است. جامعۀ آماری تحقیق متشکل از کلیۀ بانوان مراجعه‏کننده به باشگاه‏های ورزش بدن‌سازی (تناسب اندام) دایر در شهر تبریزند. با استفاده از روش پیمایش و شیوۀ نمونه‏گیری خوشه‏ای چند‌مرحله‏ای، تعداد 55 باشگاه انتخاب شده و تعداد 385 نفر از بانوان مراجعه‏کننده به این باشگاه‏ها به روش نمونه‏گیری تصادفی انتخاب شده‌اند. اطلاعات مورد نیاز با به‌کارگیری پرسش‌نامۀ محقق‏ساخته جمع‏آوری شده و تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم‏افزار آماری Spss صورت گرفته است. یافته‏ها نشان می‏دهد که میانگین گرایش به ایده‏آل‏های زیبایی اندام در زنان مطالعه‌شده، 12/111 است. براساس نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل‏های دومتغیره و چند‌متغیره، متغیرهای نگرش فمنیستی، سرمایۀ فرهنگی، مصرف رسانه،‏ وضعیت تأهل و سن، با گرایش به ایده‏آل‏های زیبایی اندام رابطۀ آماری معنا‏داری نشان داده‏اند. همچنین، نتایج تحلیل مسیر نشان می‏دهد که متغیرهای سرمایۀ فرهنگی، مصرف رسانه و سن از طریق تحت‌تأثیر قرار دادن متغیر نگرش فمنیستی بر میزان گرایش به ایده‏آل‏های زیبایی اندام تأثیرگذار است. براساس نتایج رگرسیون چند‌متغیره، این متغیرها توانایی پیش‏بینی 37‌درصد از تغییرات میزان گرایش به ایده‏آل‏های زیبایی اندام را دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Relation of social factors with tendency towards fitness trends ideals among women in Tabriz

نویسندگان [English]

  • Firouz Rad 1
  • Gita Bilan 2

1 Assistant Professor, Payam Nour University, Iran

2 MA, Payam Nour University, Iran

چکیده [English]

Iran’s culture is changing, and by these changes preference of fit body usually thin body is growing up among women. Paying too much attention to fitness is the result of a consumer society, and to reach fitness and to have acceptable body size, women try different ways such as body building, aerobic, etc. So the current study aims to explore the social factors related with women’s tendency towards fitness trends ideals in Tabriz. Theoretical frame is made using theories of Giddens, Guffman, Bourdieu, and Feminism. Population consists of women who go to the gym for fitness in Tabriz. Using survey and multi- stage cluster sampling, fifty-five gyms were chosen and 385 women in these gyms were selected using accidental sampling. The required information was collected by questioner prepared by researcher and data analysis was done by SPSS software. Findings show that the average rate of tendency towards fitness trend ideals among women under study is 111/12. According to the two variable and multi–variable analyses, the variables of age, marital status, feministic attitude, cultural capital, and usage of media have meaningful statistical relation with tendency towards fitness trend ideals. Also, results of multi-liner regression show that the variables of age, marital status, cultural capital, and media usage by having effect on the variables of feministic attitude have relation with the rate of tendency towards fitness trend ideals in Tabriz. According to the results of multi- variable regression, these variables are able to predict 37 percent of changes in the rate of women’s tendency towards fitness trend ideals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • feministic attitude
  • fitness trends ideals
  • ladies in Tabriz
  • sociology of body
[1] احمدنیا، شیرین (1385). «جامعه‏شناسی بدن و بدن زنان»، فصل‌نامۀ زنان، ش 5، ص1ـ32.
[2] اخلاصی، ابراهیم (1388). «بررسی نظری میانی جامعۀ مدنی و لوازم آن با تأکید بر جامعۀ ایران»، ماه‌نامۀ معرفت، س 18، ش 4، ص85ـ106.
[3] ارمکی آزاد، تقی‌؛ چاوشیان، حسن (1381). «بدن به‌مثابۀ رسانۀ هویت»، مجلۀ جامعه‏شناسی ایران، ش4، ص57ـ75.
[4] اسپونیل، آندره کنت (1380). رساله‏ای کوچک در باب فضیلت‏های بزرگ، ترجمۀ مرتضی کلانتریان، تهران: برکه.
[5] بوردیو، پیر (1381). نظریۀ کنش: دلایل علمی و انتخاب عقلانی، ترجمۀ مرتضی مردی‏ها، اصفهان: نقش‌و‌نگار.
[6] حقیقتیان، منصور؛ انصاری، ابراهیم؛ عسگری، نسرین (1391). «تناسب اندام و رابطۀ آن با عوامل اجتماعی و روانی در میان زنان شهر اصفهان»، مطالعات اجتماعی‌ـ روان‌شناختی زنان، س10، ش4، ص159ـ179.
[7] خمسه، اکرم (1383). «بررسی طرح‌واره‏های نقش جنسیتی و کلیشه‏های فرهنگی در دانشجویان دختر»، فصل‌نامۀ مطالعات زنان، س2، ش 6، ص 115ـ134.
[8] ذکایی، محمدسعید (1385). فرهنگ مطالعات جوانان، تهران: آگه.
[9] ذکایی، محمد‌سعید؛ فرزانه، حمیده (1388). «زنان و فرهنگ بدن: زمینه‏های انتخاب جراحی‏های زیبایی در زنان تهران»، فصل‌نامۀ انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، ش 11، ص43ـ60.
[10] ذکایی، محمد‌سعید (1386). «جوانان، بدن و فرهنگ تناسب اندام»، فصل‌نامۀ تحقیقات فرهنگی، س اول، ش اول، ص117ـ141.
[11] رضایی، احمد؛ اینانلو، مینا؛ فکری، محمد (1389). «مدیریت بدن و عوامل اجتماعی مرتبط با آن»، فصل‌نامۀ مطالعات راهبردی زنان، س 12، ش 47، ص141ـ170.
[12] ریتزر، جورج (1374). نظریه‏های جامعه‏شناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: علمی.
[13] رید، ایواین (1380). آزادی زنان، مسائل، تحلیل و دیدگاه‌ها، ترجمۀ افشنگ مقصودی، تهران: گل‌آذین.
[14] سراج‏زاده، سیدحسین؛ توکلی، مهناز (1380). «بررسی تعریف عملیاتی دینداری در پژوهش‏های اجتماعی»، نامۀ پژوهش: فصل‌نامۀ تحقیقات فرهنگی، س 5، ش 20 و 21.
[15] سلطانی بهرام، سعید؛ علیزاده اقدم، محمدباقر؛ کوهی، کمال (1392). «ارتباط سرمایة فرهنگی با مدیریت بدن در میان دانشجویان دانشگاه تبریز»، فصل‌نامة علمی‌ـ پژوهشی رفاه اجتماعی، س 12، ش 47، ص 181.
[16] شکربیگی، عالیه؛ امیری، امیر (1390). «مدیریت بدن و مقبولیت اجتماعی (مطالعۀ دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی و پیام‏نور شهر زنجان)»، فصل‌نامۀ جامعهشناسی مطالعات جوانان، س 2، ش 3، ص 85ـ108.
[17] عسکری خانقاه، اصغر؛ مهربد، طاهره (1392). «بررسی انسان‏شناختی مفهوم زیبایی صورت: مطالعۀ موردی جوانان 20ـ30 سالۀ منطقۀ 15 تهران»، پژوهشهای انسانشناسی ایران، دورۀ 3، ش 1، ص 109ـ125.
[18] فاتحی، ابولقاسم؛ اخلاصی، ابراهیم (1387). «مدیریت بدن و رابطۀ آن با پذیرش اجتماعی بدن مطالعۀ موردی زنان شهر شیراز»، مطالعات راهبردی زنان، س 11، ش 41، ص9ـ42.
[19] فاضلی، محمد (1382). مصرف و سبک زندگی، قم: صبح صادق.
[20] قادرزاده، امید؛ قادرزاده، هیرش؛ حسن‌پناه، حسین (1391). «تأثیر مصرف رسانه‏های جمعی بر مدیریت بدن زنان»، فصل‌نامۀ علمی‌ـ پژوهشی زن و جامعه، س 3، ش 3، ص 125ـ153.
[21] کیوان‏آرا، محمود؛ ربانی، رسول؛ ژیان‏پور، مهدی (1389). «قشربندی اجتماعی و اصلاح بدن: جراحی زیبایی به‌مثابۀ پایگاه اجتماعی»، مجلۀ مطالعات راهبردی زنان، س12، ش 47، ص73ـ98.
[22] کیویستو، پیتر (1383). اندیشه‏های بنیادی در جامعه‏شناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نی.
[23] گافمن، اروینگ (1391). نمود خود در زندگی روزمره، ترجمۀ مسعود کیان‏پور، تهران: مرکز.
[24] گیبینز، جان؛ بوریمر، آر (1381). سیاست پست‌مدرنیته، ترجمۀ منصور انصاری، تهران: گام نو.
[25] گیدنز، آنتونی (1382) تجدد و تشخص؛ جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمۀ ناصر موفقیان، تهران: نی.
[26] لوپز، خوزه؛ اسکات، جان (1385). ساخت نظریۀ اجتماعی، ترجمۀ حسین قاضیان، تهران: نی.
[27] مشیرزاده، حمیرا (1382). از جنبش تا نظریه: تاریخ دو قرن فمنیسم، تهران: شیرازه.
[28] میرزایی، سید محمد؛ زنجانی، حبیب‏الله؛ قربانعلی‌پور، سحر (1392). «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش زنان به مدیریت بدن در ایران طی سه دهۀ اخیر (مطالعۀ موردی: اضافه‌وزن و چاقی در کرج(»، مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، س 5، ش 4، ص99ـ113.
[29] نبوی، عبدالحسین؛ احمدی، لیلا (1386). «بررسی تأثیر عوامل اجتماعی در نابرابری جنسیتی نمادی در خانواده»، مجلۀ جامعهشناسی ایران، دورۀ 8، ش 2، ص 59ـ82.
[30] نقدی، اسداله؛ بلالی، اسماعیل؛ ایمانی، پروین (1390). «موانع فرهنگی‌ـ اجتماعی مشارکت زنان در فعالیت‏های ورزشی»، زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، دورۀ 9، ش اول، ص 147ـ163.
[31] Blak & Sharma U.(2001) “Men are real women are made up Beauty Therapy and the Construction Of feminist”, The Editorial Board of Sochologycal Review, London Journal of Sociology, vol 78, No 5.
[32] Fouts, Gregory and Kimberley Burggraf (2000). “Television Situation Comedies: Female Weight, Male Negative Comments and Audience Reactions”, Journal of Sex Roles, Vol. 42, No. 9-10.
[33] Harisson, Kristen (2003). “Television Viewers’ Ideal Body Proportions: The Case of the Curvaceously Thin Woman”, Journal of Sex Role, Vol. 48, No. 5.
[34] Reischer, E., Koo, K.S. (2004). “The Body Beautiful: Symbolism and Agency in the Social World” Annual Review of Anthropology, Vol. 33.
[35] Rudd, Nancy A. & Lennon, Sharron J.(2001), Body Image and appearance- Management Behaviors [41 ]. in College Women”, Clothing and Textiles Research journal. V18, PP 152-162.
[36] Shilling, Chris. (1993), Body and Social Theory, London, sage publication.
[37] Strigel – Moore. R. (1995). A Feminist Perspective on the Etiology of Eating Disorder, in K. D. Brownell and C. G. Fairburn (eds) Eating Disorder and Obesity: A comparative Handbook, New York: The Guilford Press.
[38] Thompson, K. ,Heinberg, L. Altabe, M. & Tantleff-Dunn, S. (1999). "Exacting Beauty: Theory, Assesment,Treatment of Body Image Disturbance". Washington, DC: AmericanPsycho:ogical Association.
[39] Toni, C. Antonucci. (2004). The Dove Roport Challenging Beauty, New York , Edelman Publication.
[40] Odoms-Young, A. (2008). "Factors That Influence Body Image Representations of Black Muslim Women". Social Science & Medicine., Vol.66, PP 2573-2584.