نوع مقاله : بنیادی

نویسندگان

1 عضو هیئت‌علمی گروه شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس

2 کارشناس ارشد شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

فضاهای شهری از آن حال که عرصۀ حضور گروه‏های اجتماعی مختلف هستند، در آن‌ها همواره یک جریان دائمی طرد و شمول به چشم می‏خورد. جریان دوگانه که نوعی رقابت فضایی است، در‌نهایت به طرد یا پذیرش، حضور یا عدم حضور یکی از طرفین منتج می‏شود. امروزه، در جامعۀ ما، به‌رغم تحقیقات متعدد تحت عناوین گوناگون در ارتباط با جنسیت، فضاهای شهری، که بستر حضور و کنش دو جنس‏ زن و مرد است، آن‌چنان که باید متناسب فراهم نشده است. از‌این‌رو، در این نوشتار به تحلیل چگونگی تأثیرگذاری جنسیت بر میزان طرد و شمول زنان از فضای بوستان شوش و به دنبال آن چگونگی بازتولید این رمزها و مرزهای استعاری‏ حضور در فضا و تجلی آن در رفتار افراد در این فضا پرداخته شده است. نوشتار‏ پیش رو با بهره‌گیری از روش‌شناسی کیفی و شیوه‌هایی مانند مشاهدۀ مشارکتی و مصاحبه با 21 نفر از افرادی که با بوستان شوش در ارتباط‌اند، در پی پاسخ به این سؤال است که: جنس‏های متفاوت در بوستان شوش موجب چه نوع تفاوت‏های فضایی می‏شوند؟ نتایج یافته‌ها نشان می‏دهد در بوستان شوش مؤلفۀ جنسیت مهم‌ترین مؤلفه‏‌ای است که حضور گروه‏های مختلف را در فضا رقم می‏زند. بدین شکل که برخی از افراد به‌واسطۀ جنسیت از فضای بوستان طرد و متقابلاً برخی دیگر در فضا جذب می‌شوند. تقویت و فراهم‌آوری زمینه‏های مشارکت فعال زنان در مقیاس محلی از سیاست‌های مهم پیشنهادی است که پیش از هر‌چیز ریشه‏های تاریخی و اجتماعی‏ وضعیت‏ حضور گروه زنان در فضای شهری را در نظر داشته و بر این اساس راهکارهای اجرایی را نه صرفاً در تغییرات‏ کالبدی و فضایی، که در زمینۀ اجتماعی و فرهنگی و تاریخی آن جست‌وجو می‏کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identification and analysis of the influential factors on women's presence in public space (Case Study: Shoosh Park in Tehran)

نویسندگان [English]

  • Hashem Dadashpoor 1
  • Ahmad Yazdanian 2
  • Vahid Keshtkar 2

1 Faculty Member, Department of Urban Planning, Tarbiat Modares University

2 Master of Urban Planning, Tarbiat Modares University

چکیده [English]

In urban spaces, the presence of different social groups always faces a constant flow of exclusion and inclusion. The dual stream which is a spatial competition finally results in the rejection or acceptance and the presence or absence of one of the parties. Today, despite multiple investigations under different names in relation to gender, urban spaces in our society has not been obtained for both men and women as expected. Therefore, this article investigates and analyzes the effectiveness of gender on the exclusion and inclusion of people of Shoosh Park. Then, reproduction of these codes and metaphorical borders of the landscape and urban space as well as their manifestation in the behavior of individuals in this space is studied. This article aims to answer the following question using qualitative analysis method and such techniques as participant observation and interviews with 21 people who are associated with the Shoosh Park: “What kind of spatial differences is caused by different genders in the Shoosh Park?” The results show that, in the Shoosh Park, component of gender is the most important component that causes the presence of different groups in space. In other words, some people are excluded from Park space because of their gender, while some others are included. Strengthening and preparing the context for active participation of women in local scale is the most important proposed policy that mostly considers historical roots and social status of women’s presence in the urban space. Accordingly, it looks for implementation strategies not only in spatial changes, bus also in socio-cultural and historical context of women’s presence in social spaces.

کلیدواژه‌ها [English]

  • spatial relationships
  • Sexuality
  • reproduction power
  • Shoosh park
[1] اباذری، یوسف؛ سهیلا، صادقی فسایی؛ حمیدی، نفیسه (1387). «احساس ناامنی در تجربۀ زنانه از زندگی روزمره»، پژوهش زنان، دوره 6، شماره1، ص 75- 103.
[2] بودریار، ژان (1393). نظام اشیاء، ترجمۀ پیروز ایزدی، تهران: ثالث.
[3] تانکیس، فرن (1390). فضا، شهر و نظریة اجتماعی مناسبات اجتماعی و شکل شهری، ترجمۀ حمیدرضا پارس و آرزو افلاطونی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
[4] رضازاده، راضیه؛ محمدی، مریم (1388). «بررسی عوامل محدود‌کنندۀ حضور زنان در فضاهای شهری». هنرهای زیبا، دوره 1، شماره 38، ص 105- 114.
[5] شورت، جان رنه (1390). نظریۀ شهری ارزیابی انتقادی، ترجمۀ کرامت‌اله زیاری، تهران: دانشگاه تهران.
[6] صادقی، علی‌رضا؛ احمدی، فریال؛ غفاری سروستانی، نازنین؛ رفیعیان، مجتبی (1391). «تدقیق انگاره‏های حاکم بر حضور زنان مسلمان در عرصه‏های عمومی شهری (نمونۀ موردی: شهر شیراز)»، مطالعات شهری، دورۀ 1، شمارۀ 2، ص 71- 85.
[7] ضابطیان، الهام؛ رفیعیان، مجتبی (1387). «درآمدی بر فضاهای شهری با رویکرد جنسیتی»، جستارهای شهرسازی، شمارۀ 24 و25، ص 48- 55.
[8] علیخواه، فردین؛ شفیعی، معصومه (1393). «فضا و بازتولید قدرت»، فصل‌نامۀ تحقیقات فرهنگی، دورۀ 7، شمارۀ 1، ص 95-122.
[9] علیرضانژاد، سهیلا؛ سرائی، حسن (1386). «زن در عرصۀ عمومی: مطالعه‌ای موردی در مورد فضاهای عمومی در دسترس زنان شهری و تغییرات آن»، نامۀ علوم اجتماعی، دورۀ جدید، شمارۀ 30، ص 123- 149.
[10] فلیک، اووه (1388). درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمۀ هادی جلیلیان، تهران: نی.
[11] فوکو، میشل (1387). مراقبت و تنبیه: تولد زندان، تهران: نی.
[12] مدنی‌پور، علی (1379). طراحی فضای شهری: نگرشی بر فرایندهای اجتماعی و مکانی، تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
[13] نادری، سارا (1392). درآمدی بر روایت زنانه از شهر، تهران: تیسا.
[14] Bauman, Zygmunt (1987). Legislators and Interpreters On modernity, post-modernity and intellectuals, Cambridge, Polity Press.
[15] Bayat, Asef’ (2010). Life as Politics How Ordinary People Change the Middle East. Amsterdam: Amsterdam University Press.
[16] Brenner, Neil, and Stuart Elden (2009). State, Space, World. Minnesota: University of Minnesota Press.
[17] Carr, Stephen, M Francis, L G Rivlin, and A M Stone (1992). Public Space. Cambridge: Cambridge Univercity Press.
[18] Christian, Schmid, Kanishka Goonewardena, Stefan Kipfer, and Richard Milgrom (2008). Space, Difference, Everyday Life. New York and London: Routledge.
[19] Daphine, Spain (1992). Gendered Spaces. The University Of North Carolina Press.
[20] Foucault, Michel (1986). Space, Knowledge and Power. The Foucault Reader,Harmondsworth,Penguin.
[21] Harvey, David (1990). The Condition of Postmodernity. Cambridge: Blackwell.
[22] Habemas, Jürgen (1970). Towards a theory of communicative competence, Inquiry: An Interdisciplinary Journal of Philosophy.
[23] Henri, Lefebvre (1991). Critque of everyday life Volume one. London: Verso.
[24] Lefebvre, Henry (1991). The Poduction of Space. Oxford: Blackwell.
[25] ---------- (1996). Writings on Cities. Oxford: Blackwell.
[26] McDowell, L (1983). "Toward an understanding of the gender division of urban space." Enviroment and Planning: Society and Space, Vol 1, pp59-72.
[27] Negri, Antono, and Michel Hardt (2004). Multitude War and Democraciyin THE Age of Empire New York: The Penguin Press.
[28] Sophie, Watson (2005). Bodies,Gender,Cities. City: Analysis Of Urban Trends,Culture,Theory,Policy,Action.
[29] Zieleniec, Anderzej (2007). Space and Social Theory. London: SAGE Publications.