نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه برنامه‌ریزی اجتماعی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی توسعۀ اجتماعی روستایی دانشگاه تهران

چکیده

موضوع اوقات فراغت، نحوۀ گذران آن توسط گروه‌های مختلف مردم و پیامدهای احتمالی آن، مبین رسوخ شیوه‌های جدید در زندگی کنونی بشر است. اوقات فراغت، با همۀ ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، اوقات مؤثری است که در زمان‌ها و فضاهای مختلف توسط همۀ گروه‌ها و اقشار اجتماعی به شیوه‌های مختلف مصرف می‌شود. فهم چگونگی گذران اوقات فراغت بین اقشار مختلف می‌تواند مبنای مناسبی برای تحلیل روندها و تغییرات اجتماعی باشد. از آنجا که تحلیل وضعیت اوقات فراغت زنان روستایی کمتر در پژوهش‌ها مورد توجه بوده است، در مطالعۀ حاضر تلاش شده وضعیت اوقات فراغت زنان روستایی حسن‌آباد سنجابی، واقع در شهرستان دلفان، بررسی شود. در این مطالعه، وضعیت اوقات فراغت زنان بین نسل‌های مختلف و با توجه به میزان برخورداری از آب و اراضی کشاورزی با روش کیفی بررسی شد. از فنون مشاهدۀ مشارکتی، مصاحبه و بحث گروهی متمرکز با 22 نفر از زنان روستایی برای جمع‌آوری داده‌ها و از روش تحلیل موضوعی نیز برای تحلیل داده‌ها استفاده شده است. بر‌اساس یافته‌های پژوهش، نوع فصل، میزان برخورداری از اراضی کشاورزی، آب، دام و طیور تعیین‌کنندۀ میزان اوقات فراغت زنان روستایی است. همچنین، نوع فعالیت‌های فراغتی و میزان زمان اختصاص‌یافته به آن‌ها در نسل‌های مختلف زنان روستایی در مقایسه با گذشته تغییراتی کرده است. زنان روستایی نسل جوان به دلیل دگرگونی ارزش‌ها علاقۀ چندانی به انجام‌دادن فعالیت کشاورزی ندارند و در مقایسه با نسل میان‌سال و کهن‌سال، اوقات فراغت بیشتری برای آن‌ها به وجود آمده است. همچنین، نوع فعالیت‌های فراغتی آن‌ها بر اثر تحولات نوین تغییراتی کرده است. زنان میان‌سال در فعالیت‌های مولد بازاری و مولد غیربازاری بیشترین مشارکت را دارند و به تبع آن، فعالیت‌های فراغتی آن‌ها عمدتاً برای رفع خستگی است. زنان مسن نیز در فعالیت‌های مولد بازاری و غیربازاری مشارکت دارند و فعالیت‌های فراغتی آن‌ها در راستای تسهیل زندگی در روستا است و در اوقات فراغتشان به تولید (خیک، تشک‌ پوستی، نخ) می‌پردازند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Study women's leisure in rural community (Case Study: Hasan Abad village in the Delfan)

نویسندگان [English]

  • Zahra Farazizade 1
  • Mahbobe Babaei 2

1 Assistant Professor, Department of Social Planning, University of Tehran

2 PhD in Rural Social Development, University of Tehran

چکیده [English]

The theme of leisure, spent by different groups of people, and its possible consequences, suggest new ways in human life. Leisure with all cultural, social, political and economic aspects, is important free time spent in different time periods and spaces by all groups of society in many ways. Understanding how to spend leisure time among different people can be a basis for the analysis of social trends and changes. Women's Leisure in rural community has less been considered. In the present study, the situation of rural women's leisure in Hasan Abad in the Delfan was studied. In this study, leisure time among different generations and with respect to having agricultural land and water was assessed using qualitative method. Techniques such as participant observation, interviews and focus group discussions with twenty-two of the rural women for data collection and thematic analysis were used for data analysis. Based on the results, the change of seasons, possession of farmland, water, livestock and poultry determine the amount of leisure time in rural women. The types of leisure activities and the amount of time allocated to them in different generations of rural women in comparison to the past have changed. As young rural women ​​have little interest in carrying out agricultural activities because of changing values compared to other generations, there is more leisure time for them. Also, the type of leisure activities as a result of new developments, have changed. Middle-aged women in productive activities, market and non-market have the greatest participation, and consequently, their leisure activities are mainly focused on refreshment. Older women are involved in productive activities, market and non-market, and their leisure activities are focused on facilitation life in the village. They, in their leisure time, produce skin rugs, cotton and yarn.

کلیدواژه‌ها [English]

  • rural women
  • Leisure Time
  • leisure activities
  • agriculture
[۱] ازکیا، مصطفی (1351). مونوگرافی روستای آبرود (دهکده‌ای از تربت‌حیدریه)، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، بخش تحقیقات روستایی.
[۲] آل احمد، جلال (1373). اورازان، تهران: فردوس.
[۳] آل احمد، جلال (1356). تات‌نشین‌های بلوک زهرا، تهران: امیرکبیر.
[۴] اونو، موریو (1376). خیرآبادنامه (25 سال با روستاییان ایران)، ترجمۀ هاشم رجب‌زاده، تهران: دانشگاه تهران.
[۵] ج، آر، کلی (1382). «نظریه‌های فراغت، کار و فراغت در نظام‌های اجتماعی»، ترجمۀ جواد مهدی‌زاده، جستارهای شهرسازی، 5، 15-6.
[۶] جنکینز، ریچارد (1385). پی یر بوردیو، ترجمۀ لیلا جوهرافشانی و حسن چاوشیان، تهران: نی.
[۷] حمیدی، هوشنگ (1386). هفت دانگی (تحقیقی در زمینۀ جامعه‌شناسی روستایی)، تهران: مرکز نشر روان‌سنجی.
[۸] دومازیه، ژوزف (1352). «زمان فراغت از دیدگاه تاریخی و جامعه‌شناسی»، ترجمۀ م. آدینه، فرهنگ و زندگی، 12، ص12ـ24.
[۹] رحمانی، احمد؛ محمدپور رنجبر؛ بخشی‌نیا، طیبه (1385). «بررسی و مقایسۀ نحوۀ گذران اوقات فراغت دانشجویان شواهدی بر‌اساس سبک‌‌ زندگی»، مجموعه مقالات همایش ملی الگوی اسلامی‌ـ ایرانی سبک زندگی، دانشگاه مازندران، 801.
[۱۰] روجک، کریس (1388). نظریۀ اوقات فراغت اصول و تجربه‌ها، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: شهر.
[۱۱] ساعدی، غلامحسین (1357). ایلخچی، تهران: امیرکبیر.
[۱۲] سعیدی، علی‌اصغر (1387).«تحول در مطالعات فراغت»، فصل‌نامۀمطالعات جوانان، 13، ص31ـ52.
[۱۳] سلامی، عبدالنبی (۱۳۸۱). فرهنگ گویش دَوانی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۲۳.
[۱۴] شکوری، علی (1385). «تمایزپذیری و هویت اجتماعی مبتنی بر مصرف، مطالعه‌ای در جوانان شهر تهران»، مجلۀ جهانی رسانه، 2.
[۱۵] شهبازی، اسماعیل (1372). توسعه و ترویج روستایی، تهران: دانشگاه تهران.
[۱۶] صفی‌نژاد، جواد (1345). مونوگرافی طالب‌آباد، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، بخش تحقیقات روستایی.
[۱۷] فرهادی، مرتضی (1386). واره، تهران: چاپ نگارگران شهر.
[۱۸] قاسمی، یارمحمد؛ مروتی، سهراب (1388). همیاری‌های سنتی ایلامیان، ایلام: دانشگاه ایلام.
[۱۹] کشکر، سارا (1386). «تجزیه ‌و تحلیل عوامل بازدارندۀ زنان از مشارکت در فعالیت‌های ورزشی تفریحی شهر تهران»، رسالۀ دکتری دانشگاه تربیت مدرس.
[۲۰] کوزر، لوییس (1380). زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: علمی.
[۲۱] لهسایی‌زاده، عبدالعلی؛ سلامی، عبدالنبی (1370). تاریخ و فرهنگ مردم دوان، شیراز: نوید.
[۲۲] مرکز آمار ایران (1390). نتایجگزیدۀ سرشماری عمومی نفوس و مسکن، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی، مرکز آمار ایران.
[۲۳] معیدفر، سعید (۱۳۸۳). «تمایز جنسی روستاییان در کار، فراغت، فعالیت و مصرف کالاهای فرهنگی»، مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، 5 (2)، ص ۲۰۰ـ۱۷۹.
[۲۵] نائینی، میرزا علی‌خان (1366). سفرنامۀ صفاء‌السلطنه نائینی، به اهتمام محمد گلبن، تهران: اطلاعات.
[۲۶] نیک‌خلق، علی‌اکبر (1352). مونوگرافی ابراهیم‌آباد (دهکده‌ای از کاشمر)، وزارت تعاون و امور روستایی.
[۲۷] وبلن، تورشتاین (1383). نظریۀ طبقۀ مرفه، ترجمۀ فرهنگ ارشاد، تهران: نی.
[۲۸] هزار‌جریبی، جعفر؛ ارفعی عین‌الدین، رضا (1390). «اوقات فراغت و سلامت اجتماعی»، فصل‌نامۀ برنامه‌ریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، 10، ص 39ـ64.
[۲۹] هی وود، لس و همکاران (1380). اوقات فراغت، ترجمۀ محمد احسانی، تهران: امید دانش.
[30] Best, Shaun (2010). Leisure Studies Themes and Perspectives. London: SAGE.
[31] Campbell, Anne (2013). location, womens leisure in rural australi, Leisure Studies, 32 (3).
[32] Dumazedier, J., (1967). towards a society of leisue, New York, Free Press, 16-17.
[33] Henderson, Karla A, & Rannells Jean. S. (1998). Farm women and the meaning of work and leisure: An oral history perspective, eisure Sciences: An Interdisciplinary Journal, 10(1).
[34] Green, E., S. Hebron & D. Woodward, (1990). Women’s Leisure, what leisure? London Macmillan.
[35] Gary L. Cross, Garry Chick & John Loy (2004). Encyclopedia of Recreation and Leisure in America. United States: Thomson.
[36] Kumarmahala, Arvind (2016). Leisure among Rural Women of North West India, conference the futures we want: Global sociology and the struggles for a better world, Vienna, Austria, July 14-10.
[37] Neulinger, John (1981). The psychology of leisure, Thomas.
[38] Salehin, SHarzad, (2003). rural womens time-use survey, woman in development and politics, 1(7).
[40] Sivan, A. & Ruskin, H. (2000). Leisure Education, Community Development and Populations with Special Needs. New York: CABI Publishing.
[42] Fereday, J. & Muir-Cochrane, E. (2006). Demonstrating Rigor Using Themathic Analysis: A Hybrid Approach of Inductive and Deductive Coding and Theme Development, International Journal of Qualitative Methods, 5(1), pp 1-11.
[43] Braun,V., Clarke, V. (2006). Qualitative Research in Psychology, University of Auckland and University of the West of England