نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 دانشیار جمعیت شناسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری جمعیت‏ شناسی دانشگاه تهران

چکیده

عمدۀ زنان در جریان مهاجرت‏های خانوادگی به‏عنوان مهاجر تبعی شناخته می‏شوند و نقش آنان در فرایند تصمیم‏گیری مهاجرت‏ مغفول مانده است. مطالعۀ حاضر به دنبال بررسی نقش زنان در جریان مهاجرت‏های خانوادگی به استان تهران است. جامعۀ آماری همۀ زنان مهاجری است که در دورۀ 1385 تا 1395 وارد استان تهران شده‏اند. با استفاده از تکنیک پیمایش و ابزار پرسش‌نامه تعداد 500 نفر زن مهاجر دارای همسر در شهرهای تهران و ملارد پیمایش شدند. یافته‏ها از آن حکایت دارد که هر اندازه زنان از محل سکونت خود (شهر/ روستا) ناراضی بوده‏اند، در تصمیم‏گیری مهاجرت به استان تهران مشارکت بیشتری کرده‏اند. با افزایش قدرت زنان در خانواده، مشارکت آنان در جریان مهاجرت خانواده بیشتر شده است. زنان بیشترین مشارکت را به ترتیب در مهاجرت‏های زن‌محور، فرزند‌محور و شوهر‌محور ایفا کرده‏اند. مطالعۀ حاضر نشان می‏دهد که زنان مهاجرت را راهبردی فردی برای رهایی از محدودیت‏های مبدأ و نیز راهبردی خانوادگی برای بهبود وضعیت معیشت خانواده و تأمین آینده‏ای بهتر برای فرزندان خود می‏بینند. با ادامۀ روند بهبود وضعیت اجتماعی زنان، انتظار می‏رود نقش و مشارکت آنان در مهاجرت خانوادگی نیز بیشتر شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of the role of women in decision-making for family migration to Tehran province

نویسندگان [English]

  • Hossein Mahmoudian 1
  • Serajeddin Mahmoudiani 2

1 Associate Professor in Demography, University of Tehran

2 PhD Student in Demography, University of Tehran

چکیده [English]

A majority of women in family migration flow are considered as tied migrants and their role in migration decision-making has generally been neglected. The current study aims to explain the role of women in decision-making for family migration to Tehran province. The target population includes women who have migrated to Tehran province during 2007-2017. Conducting a sample survey, a total of 500 migrant women were interviewed in the cities of Tehran and Mallard. The findings indicate that women’s participation in the decision-making process has significant positive relationships with their dissatisfaction with the origin place, and power in the family. The participation in female-oriented migrations is stronger compared to those in child-oriented and husband-oriented migrations. Women with pre-migration familiarity and contacts with the destination have shown to be more active in migration decision-making process than their other counterparts. Migrant women have utilized family migration as a strategy to eliminate the social constraints in the origin, to improve the family economic situation, and to enhance their children’s future security. In view of further improvement of women’s status in the country, women’s role in migration is expected to increase.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Family migration
  • migration decision-making
  • women’s status
  • power in the family
  • internal migration
  • migration network
  • Tehran Province
[1] اسماعیلی، نصیبه (1388). «بررسی نقش زنان در جریان تصمیم‏گیری مهاجرت‏های خانوادگی»، پایان‏نامۀ کارشناسی‏ ارشد، رشتۀ جمعیت‏شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
[2] بلیکی، نورمن (1392). استراتژی‏های پژوهش اجتماعی، ترجمۀ هاشم آقابیگ‏پوری، تهران: جامعه‏شناسان، چ 2.
[3] پورتال شهرداری منطقۀ 2 تهران (1395). سایت شهرداری منطقۀ 5، شهر تهران، شهرستان تهران، استان تهران، ایران.
[4] حسن‏پور فرد، علی (1389). «گرایش به مهاجرت و جنسیت: مطالعۀ موردی دانشجویان دختر و پسر دانشگاه تهران»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، رشتۀ جمعیت‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
[5] راسل، برتراند (1371). قدرت، ترجمۀ نجف دریابندی، تهران: خوارزمی.
[6] زنجانی، حبیب‏الله (1380) مهاجرت، تهران: سمت.
[7] ــــــــــ (1387). نگاهی به آمار طلاق در ایران، پایگاه اطلاع‌رسانی بهنا.
[8] سرایی، حسن (1372). مقدمه‏ای بر نمونه‏گیری در تحقیق، تهران: سمت.
[9] صادقی، رسول؛ ولدوند، لیلا (1392). «بررسی نقش زنان و مردان در فرایندهای اخیر مهاجرتی و تعیین‌کننده‏های آن: تحلیلی از نتایج سرشماری 1390»، همایش تحلیل یافته‏های سرشماری 1390، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
[10] عباسی‏شوازی، محمدجلال؛ عسکری‏ندوشن، عباس (1384)، «تغییرات خانواده و کاهش باروری در ایران: مطالعۀ موردی استان یزد»، نامۀ علوم اجتماعی، ش 25، ص 25ـ75.
[11] عرفانی، سامال (1386). «بررسی انسان‌شناختی استراتژی‏های قدرت زنان کُرد (بررسی موردی زنان طبقۀ متوسط شهرستان سنندج)»، پایان‌نامۀ کارشناسی ‏ارشد، رشتۀ مردم‏شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
[12] فریدمن، جین (1381). فمنیسم، ترجمۀ فیروزه مهاجر، تهران: آشتیان، چ 4.
[13] قاسمی ‏اردهایی، علی (1392). «شبکه‏های اجتماعی و جابه‌جایی جمعیت»، پایان‌نامۀ دکتری، رشتۀ جمعیت‏شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
[14] قاسمی ‏اردهایی، علی؛ نوبخت، رضا؛ قدرتی، شفیعه (1394). «جریان‏ها و تعیین‏کننده‏های مهاجرت تبعی از استان آذربایجان شرقی به استان تهران»، دو‌فصل‌نامۀ مشارکت و توسعۀ اجتماعی، س اول، ش اول، ص 63ـ82.
[15] قاسمی‏ سیانی، محمد (1388). «پیامدهای مهاجرت روستا‌ـ شهری نسل جوان روستایی»، پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، ش 2، ص 145ـ165.
[16] لهسایی‌زاده، عبدالعلی (1368). نظریات مهاجرت، شیراز: نوید شیراز.
[17] محمدپور، احمد؛ بوستانی، داریوش؛ صادقی، رسول؛ رضایی، مهدی (1388). «تحقیق فمنیستی: مبانی پارادایمی و مجادله‏های انتقادی»، پژوهش زنان، دورۀ 7، ش 21، ص 151ـ186.
[18] محمودیان، حسین (1391). جزوۀ درس مهاجرت و شهرنشینی، مقطع کارشناسی ‏ارشد جمعیت‏شناسی، گروه جمعیت‏شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
[19] محمودیان، حسین؛ رازقی نصرآباد، حجیه‏ بی‏بی؛ کارگر شورکی، محمدرضا (1388). «زنان مهاجر تحصیل‌کرده در تهران»، پژوهش زنان، دورۀ 7، ش 4، ص 51ـ70.
[20] محمودیان، حسین؛ قاسمی ‏اردهایی، علی (1392). بررسی وضعیت مهاجرت و شهرنشینی در ایران، پروژۀ همکاری صندوق جمعیت سازمان ملل و دانشگاه تهران.
[21] مرکز آمار ایران (1385). نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1385.
[22] ــــــــــ (1390). نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1390.
[23] میرزامصطفی، سیدمهدی؛ قاسمی، پروانه (1392). «عوامل مؤثر بر مهاجرت استانی با استفاده از مدل جاذبه»، فصل‌نامۀ سیاست‏های اقتصادی و مالی، س اول، ش 3، ص 71ـ96.
[24] میرزایی، محمد؛ قاسمی ‏اردهایی، علی (1394). مهاجرت داخلی زنان در ایران، مجموعه مقالات گزارش وضعیت اجتماعی زنان در ایران، تهران: نی.
[25] نایبی، هوشنگ؛ گلشنی، میمنت (1392). «تأثیر منابع در دسترس زنان بر قدرت تصمیم‏گیری در خانواده: مطالعۀ تجربی شهر بابل»، نشریۀ زن در توسعه و سیاست، دورۀ 11، ش اول، ص 135ـ152.
[26] نعمتی، معصومه (1390). «مهاجرت در ساحت نظریه‏پردازی»، روزنامۀ رسالت، شنبه 27 فروردین، س 26، ش 7241.
[27] Adhikari, Pradip (2012). “Assessment of the factors influencing the migration decision on Nepalese to the United States of America”, PhD Dissertation, Southern University and A & M College.
[28] Assar, Hamid (1993). “Family migration in Iran: The role of women and kinship ties, 1976-1986,” PhD thesis Department of Economics, Southern Illinois University at Carbondale.
[29] Benway, Gaelan Lee (2006). “Gender migration: Dominican women and men negotiate work and family in province Rhode Island”, PhD dissertation, Department of Sociology, Brown University.
[30] Buchanan Stafford, Susan.H (1984). “Haitian immigrant women: A cultural perspective”, Anthropologica New Series, 26(2): PP 171-189.
[31] Curran, Sara R and Abigail C Saguy (2001), “Migration and Cultural Change: A Role for Gender and Social Networks? ”, Journal of International Women's Studies, 2(3): PP 54-77.
[32] De Jong, Gordon F, and Gardner Robert W (1981). Migration Decision Making; Multidisciplinary Approaches to Micro Level Studies in Developed and Developing Countries. New York: Pergamon Press.
[33] Harris, J. R., and M. P. Todaro (1970). “Migration, Unemployment, and Development: A Two Sector Analysis”, American Economic Review, 60: PP 126-142.
[34] Haug, Sonja (2008). “Migration Networks and Migration Decision-Making”, Journal of Ethnic and Migration Studies, 34(4): 585 -605
[35] Hiller, Hary H and McCaig Kendall S (2007). “Reassessing the role of partnered women in migration decision-making and migration outcomes”, Journal of Social and Personal Relationships, 24 (3): PP 457-472.
[36] Kofman, Eleonore, Phizacklea Annie, Raghuram Parvati and Sales, Rosemary (2000). Gender and international migration in Europe, 1nd edn, London: Routledge Press.
[37] Lee, Hye-Kyung and Kim Chulhyo (2011). The Dynamics of Migration Processes: The Gender Dimension in Asian-Australian Migration, Working Paper, Department of Immigration and Citizenship, Australia.
[38] Liu, Yuzhen (2011). “An examination of married women’s migration experiences in South China’s garment industry”, PhD Dissertation in Sociology, York University.
[39] Massey, Douglas S, Arango Joaqquin, Hugo Graeme, Kouaouci Ali, Pellegrino Adela and Taylor J.Edward (1993). “Theories of international migration: A review and appraisal”, Population and Development Review, 19(3): 431-466.
[40] McCatty, Machel (2004). “The process of rural-urban migration in developing countries”, An honours essay submitted to Carleton university.
[41] Nobles Jenna and McKelvey Christopher (2015). “Gender, power and migration from Mexico”, Demography, 52: 1573-1600.
[42] Parillo, Vincent. N (2008). Encyclopedia of Social problems, United States: SAGE Publication.
[43] Ranis, Gustav and Fei John C.H (1961). “A Theory of Economic Development”, The American Economy Review, 51 (4): 533-565.
[44] Sarasua Carmen (2001). Leaving home to help the family, In Women, Gender, and Labour Migration, Routledge Publish.
[45] Sjaastad, L.A. (1962). “The Costs and Returns of Human Migration”, The Journal of Political Economy, 70(5): 80-93.
[46] Stark, Oded (1991). The Migration of Labor. Oxford, Blackwell.
[47] Stark, Oded and David E. Bloom (1985). “The New Economics of Labor Migration”, American Economic Review, 75 (2): PP 173-178.
[48] Todaro, Michael P. (1969). “A Model of Labor Migration and Urban Unemployment in Less Developed Countries”, American Economic Review, 59: PP 138-148.
[49] Todaro, Michael P. (1971). “Income Expectations, Rural-Urban Migration and Employment in Africa”, International Labor Review, 104 (5): 12-24.
[50] Uteng, Tanu Priya (2011). “Gender and migration in developing world”, Background Paper, World Development Report, World Bank.