نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مطالعات توسعة اجتماعی دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 دکتری جامعه‌شناسی توسعة اجتماعی دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

امروزه کارآفرینی اجتماعی در بخش‌های عمومی، خصوصی و اجتماعی و در قالب اشکال متفاوت سازمانی (انتفاعی، غیرانتفاعی یا ترکیبی، خیریه‌ها، تعاونی‌ها، شرکت‌های سهامی، بنگاه‌های تجاری، اتحادیه‌ها) به تولید و خلق ارزش اجتماعی می‌پردازد. گسترش فعالیت تعاونی‌ها و عضوگیری آن‌ها از میان زنان این سؤال را ایجاد می‌کند که آیا تعاونی‌های زنان روستایی می‌توانند پتانسیلی برای شکل‌گیری کارآفرینی اجتماعی باشند؟ برای پاسخ به این سؤال، متن‌های حاصل از ۸ مصاحبه با کارآفرین و زنان عضو یک تعاونی زنان روستایی و همچنین متن اساس‌نامة شرکت‌های تعاونی در قانون، اساس تحلیل قرار گرفت و پاسخ به سؤالات پژوهش از طریق کاربرد روش گرانددتئوری و نرم‌افزار تحلیل داده‌های کیفی مکس کیو.دی.ای ممکن شد. پس از تحلیل، درمجموع ۴۳۸ عبارت معنایی استخراج شد و در ۱۶ مقولة اصلی، ۴۲ مقولة فرعی طبقه‌بندی و منظم شد. تعاونی به هنگام تأسیس در سال ۱۳۹۰، از دو نوع سرمایة مالی‌ـ امکاناتی و سرمایة انسانی و ذخیرة دانش برخوردار بوده است. ماهیت کسب‌وکار ایجادشده در تعاونی مطالعه‌شده علاوه بر آنکه به حل مسئلة اجتماع محلی معطوف است، از رویکردی خیرخواهانه در مواجهه با زنان روستایی تحت پوشش برخوردار است. مسئلة اجتماعی در این تعاونی، در سطح یک، اشتغال‌زایی برای کارآفرین و در سطح دو، حل مسائل اقتصادی اجتماع محلی، توان‌افزایی گروه‌هایی که فاقد درآمدند، برخورداری از رویکرد منفعت‌رسانی به زنان روستایی سرپرست خانوار و عضوگیری از زنان بدسرپرست و خودسرپرست بوده است. محیط کارآفرینی در تعاونی زنان روستایی مهرآفرین ارم از چهار تم اصلی یعنی: کارآفرین، زنان روستایی به‌مثابة اجتماع محلی، زمینه‌ها و بسترهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و قانونی و همچنین موانع بازدارنده از توسعة تعاونی ناشی از ضعف کارآفرین و هیئت مؤسس تشکیل می‌شود. استراتژی‌های تعاونی مهرآفرین ارم از استراتژی‌های فعلی (آموزشی، مدیریت نیروی انسانی، مالی، تولیدی و عرضه و فروش) و همچنین راهبردهای توسعه‌ای تعاونی در آینده تشکیل ‌شده است. مقولة خوشه‌ای دستاوردها و پیامدهای تعاونی زنان روستایی مهرآفرین ارم به توانمندسازی و توان‌افزایی زنان، خلق و ایجاد ارزش و موفقیت‌های مالی و در عرصة رقابت تعاونی اشاره دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Rural Women’s Cooperatives as a Potential for Social Entrepreneurship (Case Study: Mehr Afarin e Eram as a Rural Women's Cooperative)

نویسندگان [English]

  • Seyed Ahmad Firouzabadi 1
  • Hossein Imani Jajarmi 1
  • Hamideh Dabbaghi 2

1 Associated Professor of Sociology, in the field of social development, University of Tehran

2 PhD of sociology, in the field of social development, University of Tehran

چکیده [English]

Nowadays, social entrepreneurship in the form of different organizational structures (profit, non-profit, or combination, charities, cooperatives, joint-stock companies, businesses, unions) creates social value. The  cooperatives play an expanding role in the society and the number of women as their member is increasing.  This research is to investigate whether rural women's cooperatives in Iran, considering they are a combination of both private and public sectors, can be a platform for social entrepreneurship. We have analyzed eight interviews rural women as members of a rural women's cooperative and the text of law about cooperative companies. Moreover, we have applied grounded theory as our method and the MAX QDA as a software to analyze qualitative data. The results of this research show that 438 semantic terms were extracted and categorized into 5 categories of clusters, 16 main themes, and 42 sub-themes. During the establishment of a cooperative in 2011, there have been two kinds of capital-financial facilities, human capital and knowledge. The nature of the created business in the cooperative has addressed rural women as the community and their problems as social problems. Analysis of the social problems shows that this cooperative has initially intended to create job for the entrepreneurs and secondly to solve the local economic problems of women, especially those as the head of the household. The Entrepreneurship Environment in the rural women's cooperatives (Mehr Afarin Eram) consists of four main factors: entrepreneurs, rural women as local community, special aspects in social, cultural, economic and legal contexts, as well as the obstacles against the cooperatives. Strategies of these cooperatives are formed via current strategies like training part, human resource management, financial, production and sales as well as development strategies in the future. Additionally, the achievements and outcomes of the cooperatives shows that Mehr Afarin Eram can empower women, create objective and subjective values, and achieve financial success.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Entrepreneurship
  • Mehr Afarin e Eram's Rural Cooperatives
  • Women
[۱] اساس‌نامة شرکت تعاونی روستایی زنان (۱۳۸۸). وزارت جهاد کشاورزی، سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران، دفتر توسعه و آموزش تعاون، تهران: آذرترین.
[۲] استراوس، انسلم؛ کربین ؛ جولیت (۱۳۹۰). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریة زمینه‌ای، ترجمة ابراهیم افشار، تهران: نی، چ 5.
[۳] ده‌حقی، سمیه؛ چیذری، محمد؛ صدیقی، حسین (۱۳۹۳). «تعاونی‌های کشاورزی در توانمندسازی اجتماعی زنان روستایی استان تهران»، فصل‌نامة علمی پژوهشی تعاون و کشاورزی، دورة ۳، ش ۱۱، ص ۱ـ۲۴.
[۴] روستا، کوروش؛ تاجریزی، الهام- زمانی پور، اسداله (۱۳۸۹). «عوامل مؤثر بر مشارکت زنان روستایی در تعاونی‌های تولیدی»، نشریة تعاون، دورة ۲۱، ص ۹۱ـ۱۰۹.
[۵] کردباقر، آبتین عبدالعزیز (۱۳۹۲). «بررسی عوامل مؤثر بر توسعة کارآفرینی روستایی در استان سیستان و بلوچستان (با تمرکز بر توسعة مراکز رشد روستایی، توسعة فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات و توانمندسازی زنان روستایی)»، فصل‌نامة جغرافیا و توسعه، دورة ۱۱، ش ۳۲، ص 1ـ۱۴.
[۶] لطیفی، سمیه؛ سعیدی، حشمت‌الله؛ شعبانعلی فمی، حسین (۱۳۹۳). «ارزیابی نقش تعاونی‌های فرش دستباف روستایی در توانمندسازی زنان قالیباف مطالعة موردی: استان همدان»، فصل‌نامة علمی پژوهشی جغرافیا و توسعه، دورة ۱۲، ش ۳۷، ص ۱۱۹ـ۱۳۲.
[۷] موحدی، رضا؛ یعقوبی فرانی، احمد (۱۳۹۳). «تحلیل عوامل مؤثر بر کارآفرینی زنان روستایی»، فصل‌نامة مطالعات اجتماعی و روان‌شناختی زنان، دورة ۱۲، ش ۴، ص 7ـ۴۲.
[۸] میرعابدینی، هومن؛ طه، مهدیه (۱۳۸۹). «مشارکت زنان در تعاونی‌های روستایی»، شمارۀ ویژه‌نامۀ زنان در کشاورزی، مجموعه مقالات گردهمایی زنان، نشریۀ مشارکت و کشاورزی ۱۴۰۰، قایل دسترس در: http://www.ensani.ir/storage/Files/20101207190900-36791.pdf
 [۹] وکیل حیدری، ساربان (۱۳۹۱). «اولویت‌بندی موانع مؤثر بر کارآفرینی زنان روستایی با روش AHP»، مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، س ۱۰، ش ۲، ص: ۱۵۹-۱۷۷.
[۱۰] وب‏گاه سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران (۱۳۹۶). «تعاونی‌های روستایی». قابل‌دسترس در:
[۱۱] یونس، محمد (۱۳۹۴). کسب‌وکار اجتماعی، ترجمة حسین عنبرستانی و سید وحید رضوی، تهران: مؤسسة خدمات فرهنگی رسا.
[۱۲] وب‌گاه رسمی دکتر محمد یونس، قابل‌دسترس در: http://www.muhammadyunus.org
[۱۳] وب‌گاه مرکز آمار ایران، گزیده نتایج آماری سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۹۵). مرکز آمار ایران، قابل‌دسترس در: https://www.amar.org.ir/Portals/0/result%20951221.pdf.
[14] Austin, J. E. (2000a). The collaboration challenge: How nonprofits and business succeed through strategic alliances. San Francisco, CA: Jossey-Bass Publishers.
[15] Austin, J. E. (2000b). “Strategic collaboration between nonprofits and business. Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, 29(1), PP 69–97.
[16] Peter A. M. Tina Dacin.(2012) Collective Social Entrepreneurship: Collaboratively Shaping Social Good. A. Wren Montgomery Published online: 26 September 2012. Springer Science Business Media.
[17] Freeman, J & Lomi, A. (1994). “Resource partitioning and foundings of banking cooperatives in Italy. In J. C. Baum & V. J. Singh (Eds.) ”, Evolutionary dynamics of organizations (PP 268–293). New York: Oxford University Press.
[18] Mair Johanna, Jeffrey Robinson, and Kai Hockerts (2006). Social Entrepreneurship, chapter9: Introduction to Part III Understanding the Strategy, Structure and Outcomes in Social Ventures Jeffrey Robinsonby: Jeffrey Robinson.
[19] Michelini. Laura (2012). Corporate Social Entrepreneurship and New Business Model.
[20] Nicholls A (2010). “Institutionalizing social entrepreneurship in regulatory space: Reporting and disclosure by community interest companies”, Accounting Organizations and Society35 (4): PP 394–415.A General Theory of Entrepreneurship: The Individual–Opportunity Nexus. Northampton, MA: Edward Elgar.
[21] Nicholls A. (2006). Social Entrepreneurship: New Models Of Sustainable Social Change. Oxford University.
[22] Rural Development And Management Centre ‘The Saryu’, J-102 Kalkaji, New Delhi 110019. India February 2003. Director: Dr Daman Prakash.
[23] Selsky, J. W & Parker, B. (2005). “Cross-sector partnerships to address social issues: Challenges to theory and practice”, Journal of Management, 31(6), PP 849–873.
[24] Srivastva, A. (2004). “In Search of Noble Organizing”, A Study In Social Entrepreneurship, 2004, By, Case Western Reserve University. 15-17.
[25] Thompson JL (2002). “the world of the social entrepreneur”, International Journal of Public Sector Management 15(5): PP 412–431.
[26] Thomas, C. J. (2004). The role of social entrepreneurship in Community Development. A research report submitted to the Faculty of Commerce, Law and Management, University of the Witwatersrand, in partial fulfilment of the requirements for the degree of Master of Business Administration Johannesburg.
[27] Vurro, C., Dacin, M. T., & Perrini, F. (2010). “Institutional antecedents of partnering for social change: How institutional logics shape cross-sector social partnerships”, Journal of Business Ethics, 94, PP 39–53.
[28] Weerawardena J and Sullivan Mort G (2006). “Investigating social entrepreneurship: A multidimensional model”,  Journal of World Business. 41(1): PP 21–35.
[29] World standards of Social coopratives (2004). “International Organisation of Industrial, Artisanal and Service Producers”, Cooperatives A sectoral organisation of the International Cooperative Alliance (ICA), PP 1-5.
[30] Zhu, Ying; Lan, Hong; A. Ness, David; Xing, Ke; Schneider, Kris; Lee, Seung-Hee; Ge, Jing (2015). “Transforming Rural Communities in China and Beyond Community Entrepreneurship and Enterprises”, Infrastructure Development and Investment Modes, PP 11-12