نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان

2 دانشجوی دکتری توسعة کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا همدان

چکیده

هدف این تحقیق بررسی تأثیر مؤلفه‏های سرمایة اجتماعی بر توانمندسازی زنان روستایی دارای مشاغل خانگی شهرستان رزن است که از نظر ماهیت کمی، از نظر میزان و کنترل متغیرها از نوع غیرآزمایشی، از نظر هدف در زمرة پژوهش‏های کاربردی و از نظر گردآوری داده‏ها پیمایشی است. جامعة آماری این پژوهش زنان روستایی دارای مشاغل خانگی شهرستان رزن است که جمعاً 460 نفرند و از این تعداد 266 نفر به‏عنوان نمونه بررسی شدند. ابزار اصلی گردآوری داده‏های مورد نیاز تحقیق پرسش‌نامه بوده است که پایایی آن در همة قسمت‏ها حدود 85/0 برآورد شد. به‏منظور تجزیه‏وتحلیل داده‏های گردآوری‌شده از نرم‏افزار Lisrel و SPSS20 استفاده شد. نتایج حاصل از نتایج تحلیل خوشه‏ای بیانگر این است که 25/63 درصد از افراد مطالعه‌شده از نظر توانمندی ضعیف و 21 درصد نسبتاً توانمند بودند؛ درحالی‏که فقط 84/14 درصد از افراد کاملاً توانمند ارزیابی شدند. بر‌اساس نتایج تحلیل تشخیصی نیز می‏توان گفت عوامل مهمی که این گروه‏ها را از هم متمایز می‏کنند به ترتیب عبارت‏اند از: تأمین مشارکت اجتماعی، اعتماد اجتماعی و انسجام اجتماعی.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The effects of social capital components on the empowerment of the women engaged in home businesses

نویسندگان [English]

  • Karim Naderi Mahdy 1
  • Hajar Vahdat Moadab 2

1 Associate Professor, Department of Agricultural Extension & Education, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran

2 PhD Student of Agricultural Development, Bu-Ali Sina University, Hamedan

چکیده [English]

This study is an applied research using qualitative research method. The purpose of this study is to analyze the effects of social capital components on the empowerment of rural women engaged in home businesses. The study area of this research is Razan County. The statistical population is the 460 women engaged in home businesses. We have selected 266 women through stratified sampling as the sample group. In addition to a deep documentary survey, the necessary data and information were collected from the field using a structured questionnaire. The validity of the study instrument was confirmed by a panel of relevant experts and its reliability was determined by Cronbach's alpha coefficient. The reliability in all parts of the questionnaire was estimated 0.85. We used Lisrel and SPSS20 software to analyze the data collected. The results of cluster analysis indicated  that 63.25% were poor in terms of capacity and 21 percent were relatively strong, while only 14.84 percent of the sample was quite formidable. Based on the results of diagnostic analysis, it can be said that the most important factors distinguishing these groups are as follows: ensuring community participation, social trust and social cohesion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • empowerment of women
  • home businesses
  • Social capital
  • rural women
  • social participation
[1] احمدی فیروزجائی، علی؛ صدیقی، حسن؛ محمدی، محمدعلی (۱۳۸۶). «مقایسة ‏مؤلفه‏های سرمایة اجتماعی کشاورزان عضو و غیر عضو تعاونی تولید روستایی». فصل‏نامة علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، س 6، ش ۲۳، ص ۱۱ـ93.
[2] ازکیا، مصطفی فیروزآبادی، سید احمد (۱۳۸۳). «سرمایة اجتماعی و نقش آن در تشکل‏های تولیدی حوضة آبخیز کرخه»، مجلة جامعه‌شناسی ایران، 5، ش 4، ص 49ـ72.
[3] ازکیا، مصطفی ؛ فیروزآبادی، سید احمد (1387). «بررسی سرمایة اجتماعی در انواع نظام‏های بهره‏برداری از زمین و عوامل مؤثر بر تبدیل بهره‏برداری‏های دهقانی به تعاونی». فصل‌نامة علوم اجتماعی، ش ٣٣، ص 78ـ98.
[4] انصاری، حمید (1384). مبانی تعاون. تهران: دانشگاه پیام نور.
[5] بزی، خدارحم؛ حیدری، فاطمه (1395). «بررسی سرمایة اجتماعی در محلات مختلف شهر داراب»، نشریة پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، س 7، ش 24، ص143ـ156.
[6] پرپنچی، سید ابو‌الفضل (1394). تبیین نقش سرمایة اجتماعی در توانمندسازی مددجویان تحت پوشش، کنفرانس بین‏المللی علوم انسانی، روان‌شناسی و علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق.
[7] ترابی، یوسف؛ افراز کنجین، ضیا؛ رضایی، نورمحمد (1393). «بررسی رابطة بین سرمایة اجتماعی و توانمندسازی روان‏شناختی کارکنان نیروی انتظامی»، فصل‌نامة دانش انتظامی یزد، دورة اول پاییز، ص 91ـ115.
[8] توکلی مرتضی ؛ تاجبخش، کاظم (1387). «بررسی و تحلیلی میزان سرمایة اجتماعی در مناطق شهری و روستایی مرزی سیستان»، فصل‌نامة روستا و توسعه، س 11، ش 2، ص 143ـ162.
[9] چرمچیان لنگرودی، مهدی (1395). «نقش سرمایة اجتماعی بر توانمندسازی زنان مرکبات‌کار شهرستان ساری»، فصل‌نامة زن و جامعه، س7، اول، ص 1ـ28.
[10] حیدری ساربان، وکیل (1394). «مقایسة مؤلفه‏های سرمایة اجتماعی اعضای تعاونی‏های تولیدی و کشاورزان غیر‌عضو تعاونی‏های تولیدی در مناطق روستایی»، جغرافیا و آمایش شهری‌ منطقه‌ای، 17، ص 30ـ19.
[11] خاکپور، براتعلی (1394). «سرمایۀ اجتماعی، توانمندسازی زنان حاشیه‌نشین و بازار کار شهری»، مجلة جغرافیا و توسعة فضای شهری، س 2، ص 69ـ80.
[12] خانی، فضلیه؛ سوری، فرشاد (1391). «رویکرد جنسیتی در تحلیل رضایت‌مندی روستاییان از عملکرد دهیاران»، فصل‌نامة انجمن جغرافیای ایران، س 10، ش 32، ص101ـ126.
[13] خسروی، محمدعلی؛ دهشیار، حسین؛ ابطحی، صفی ناز سادات (1392). «چگونگی توانمندسازی زنان در عرصة تصمیم‏گیری سیاسی در ساختار تصمیم‏گیری ملی و بین‏المللی»، مطالعات روابط بین‌الملل، س5، ش 20، ص 99ـ132.
[14] خلیلی، مهناز (1388). «رابطة بین سرمایة اجتماعی و توانمندسازی کارکنان در دانشگاه علوم پزشکی شیراز»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة مدیریت دولتی، دانشگاه پیام نور شیراز.
[15] خواجه‌نوری، بیژن؛ مقدس، علی‌اصغر (1387). «جهانی‌شدن و سرمایة اجتماعی زنان»، مجلة علوم اجتماعی دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، ش 5، ص 131ـ154.
[16] رجب‌بیگی، مجتبی؛ احمدی، سید علی‌اکبر؛ حسینی، سیده الهام (1391). بررسی ارتباط بین سرمایة اجتماعی و توانمندسازی روان‏شناختی کارکنان، کنفرانس ملی حسابداری، مدیریت مالی و سرمایه‌گذاری.
[17] رضایی، روح الله؛‏‎ زارعی، شیما (1393). «بررسی دیدگاه زنان روستایی درباره تأثیر مؤلفه‏های سرمایة اجتماعی بر توانمندسازی آنان»، زن در توسعه و سیاست، دورة 12‏‎، ش 2‏‎، ص287ـ304.
[18] رضوانی، محمدرضا (1383). مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی توسعة روستایی در ایران، تهران: قومس.
[19] روستا، کوروش؛ تاجریزی، الهام؛ زمانی‌پور، اسداله (1389). «عوامل مؤثر بر مشارکت زنان روستایی در تعاونی‌های تولیدی»، مجلة تعاون، س2، ش 21، ص 92ـ109.
[20] رئوفی مرام، ناجی (1391). «تأثیر سرمایة اجتماعی در توانمندسازی کارکنان سازمان بندرها و دریانوردی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، تحقیقات کهگیلویه و بویر‌احمد دانشکدة علوم انسانی، گروه مدیریت.
[21] زاهدی، محمد‌جواد؛ شیانی، ملیحه؛ علی‏پور، پروین (1388). «رابطة سرمایة اجتماعی با رفاه اجتماع»، فصل‌نامة علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، س، ش 32، ص 109ـ129.
[22] سعادت، رحمان (1385). «تخمین سطح و توزیع سرمایة اجتماعی استان‏ها»، فصل‌نامة رفاه اجتماعی، س 6، ش23، ص 116-129.
[23] سهامی، سوسن؛ سرایی، حسین؛ کلدی، علیرضا (۱۳۹۰). «رابطة سرمایة اجتماعی با ارزش‏های معطوف به توسعة زنان»، فصل‌نامة رفاه اجتماعی، س 11، ش 42، ص 255ـ279.
[24] شکوری، علی؛ رفعت‌جاه، مریم؛ جعفری، معصومه (1389). «مؤلفه‏های توانمندی زنان و تبیین عوامل مؤثر بر آن‏ها»، پژوهش زنان، س 5، ش 17،  1ـ26.
[25] شکوری، علی؛ رفعت‌جاه، مریم؛ جعفری، معصومه (1386). «مؤلفه‏های توانمندی زنان و تبیین عوامل مؤثر بر آن‏ها»، پژوهش زنان، دورة 5، ش اول، بهار و تابستان، ص 26.
[26] غلامپور، محمد‌رضا (1388). «سرمایة اجتماعی»، ماهنامة اجتماعی، اقتصادی، علمی فرهنگی، ش 113ـ114، ص 94ـ97.
[27] فرجی سبکبار، حسنعلی؛ نعمتی، مرتضی؛ خاکی، افشین (1388). «ارزیابی نقش ICT در توانمندسازی زنان روستایی»، مجلة انجمن جغرافیای ایران، س7، ش 22، ص 159ـ173.
[28] فرجی، لیلا؛ فعلی، جواد (1389). «بررسی تأثیر سرمایه های اجتماعی و فرهنگی بر میزان مشارکت زنان در سازمان‏های غیردولتی»، فصل‌نامة علمی‌ـپژوهشی برنامه‌ریزی رفاه و توسعة اجتماعی، ش 4، ص 168.
[29] قاسمی، وحید؛ اسماعیلی، رضا؛ ربیعی (1385). «سطح‏بندی سرمایة اجتماعی در شهرستان‏های استان اصفهان»، فصل‌نامة علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، س 6، ش 233، ص 225ـ248.
[30] قنبری، یوسف؛ انصاری، رحیمه (1394). «شناسایی و تبیین عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر توانمندسازی زنان روستایی»، مجلة پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، س 4، ش، ص 1ـ10.
[31] کرمانی مجرد، مجتبی (1388). «نقش سرمایة اجتماعی در توسعة پایدار با تأکید بر توسعة پایدار روستایی»، همایش ترویج کشاورزی، شیراز.
[32] کشاورز، علی‌حسین؛ حسینی، سید احمد و دیگران (1391). «بررسی رابطة بین سرمایة اجتماعی و توانمندی روان‏شناختی کارکنان»، دو‌ماهنامة علمی پژوهشی شاهد، س 18، ش 50، ص 329ـ344.
[33] کلدی، علیرضا؛ سلحشوری، پروانه (1391). «بررسی تأثیر حمایت اجتماعی بر توانمندسازی زنان»، مجلة مطالعات توسعة اجتماعی ایران، س 4، ش 4، ص 7ـ22.
[34] کلانتری‏‎، خلیل؛ سروش‌مهر، هما (1389). «بررسی عوامل تسهیل‌کننده و بازدارندة توانمندسازی اقتصادی زنان روستایی (مطالعة موردی شهرستان همدان)»، توسعة روستایی‏‎، دورة اول‏‎، ش 2‏‎، ص۱۰۷‏‎ـ‎‏۱۲۴‏.
[35] ماجدی، سید مسعود؛ لهسایی‏زاده، عبدالعلی (1385). «بررسی رابطة بین متغیرهای زمینه‏ای، سرمایة اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی: مطالعة موردی در روستاهای استان فارس»، فصل‌نامة روستا و توسعه. س 9، ش 4، ص 91ـ136.
[36] محمدی، محمدعلی؛ شعبانعلی فمی، حسین دیگران (1389). «تعیین شاخص‏های مناسب اندازه‏گیری سرمایة اجتماعی در رتبه‏بندی دانشکده‏های کشاورزی»، فصل‌نامة علمی پژوهشی رفاه اجتماعی. س10، ش 37، ص 351ـ382.
[37] مرادی، گل‌مراد؛ بوستانی، داریوش؛ همتی‏فر، محمدرضا (1391). «بررسی رابطة بین مسئولیت اجتماعی و سلامت روانی مهاجران (مطالعه‌شده: شهر طبس)». جامعه‌شناسی کاربردی، س23، شمارة پیاپی 45، ص 149ـ170.
[38] میری، غلامرضا؛ جعفر، جوان و دیگران (1389). «نقش سرمایة اجتماعی در توسعة روستایی مجلة جغرافیا و توسعة ناحیه‌ای، 8، ش 14، ص 30ـ49.
[39] ناطق‏پور، محمد‌جواد فیروزآبادی، سید احمد (1385). «شکل‌گیری سرمایة اجتماعی و فراتحلیل عوامل مؤثر برآن»، فصل‌نامة علوم اجتماعی، ش 28، ص 161ـ190.
[40] نوری‌پور، مهدی؛ توکلی‌تبار، زهرا؛ میرزایی، شهاب (1393). «سنجش سرمایة اجتماعی زنان عضو و غیر‌عضو تعاونی روستایی بخش مرکزی شهرستان چرام»، نشریة زن در توسعه و سیاست، دورة 12، ش 1، ص 135ـ151.
[41] Aazami, M., Soroushmehr, H. and Saadi, H. (2012). “The path analysis of social capital components in economic empowering of rural women in Iran”, International Journal of Sustainable Development, 9, PP 109 -114.
[42] Bourdieu, P. (1986). The Forms of Capital, In Richardson, J. (ed), Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, New York, Greenwood Press.
[43] Canadian International Development Association (2010). Guide to Gender Sensitive Indicators, CIDA, Canada.
[44] Coleman, J. (1988). “Social capital in the creation of human capital”. American Journal of Sociology, Volume 94, PP 95-120
[45] Cummings, T. G., & Worley, C. G. (2014). Organization development and change. Cengage learning.
[46] Dudwick, N., Kuehnast,K., Nyhan Jones, V. and Woolcock, M. (2006). Analyzing social capital in context: A guide to using qualitative methods. World Bank Institute, Washington, D.C.
[47] Fredu, N., Mathijs, E., Deckers, J. and Tollens, E. (2009). Gender, social capital and empowerment in Northern Ethiopia, Munich Personal RePEc Archive, MPRA Paper No, 24629.
[48] Fukuda-Parr, S., Yamin, A. E., & Greenstein, J. (2014). “The power of numbers: a critical review of millennium development goal targets for human development and human rights”. Journal of Human Development and Capabilities, 15(2-3), PP 105-117.
[49] Fukuyama, F. (2000). Social Capital and Civil Society, IMF Working Paper Wp/00/74, April.
[50] Fukuyama, Francis (2000). Social Capital and Civil Society, IMF Working Paper Wp/00/74, April.
[51] Galié, A. (2013). “Empowering women farmers: The case of participatory plant breeding in ten Syrian households”. Frontiers: A Journal of Women Studies, 34 (1), PP 58-92.
[52] Grootaert, C. (2003). On the relationship between empowerment, social capital and community driven development, World Bank, Working Paper No. 33074.
[53] Ihlen, Manner (2005). “The Power of Social Capital: Adapting Bourdieu to the Study of Public Relations”, Public relation Review, and 31,492-496.
[54] Jackson, M. A. (2010). Empowering Women of Nepal: An Experience of Empowerment in the Land of the Himalaya. M.A Thesis, Prescott College in Adventure Education.
[55] Jain, D. and Jain, B. (2012). “Does microfinance empower rural women? An empirical study in Udaipur district, Rajasthan”, Journal of Arts, Science & Commerce, 1, PP 7689.
[56] Kefela, G. (2011). “Implications of financial literacy in developing countries”. African Journal of Business Management, 5(9), 3699.
[57] Malhotra, Anju, and Sidney Ruth Schuler. (2005). “Women’s empowerment as a variable in international development”, Measuring empowerment: Cross-disciplinary perspectives: PP 71-88.
[58] Manuel, J., Francisco, J. and Felix, A. (2009). “Exploring the impact of individualism and uncertainty avoidance in web,based electronic learning: An empirical analysis in European educationA”, Computer & Education, 52, PP 588-598.
[59] Mayoux, L. (2001). “Tackling the down side: Social capital, women's empowerment and micro,finance in Cameroon”, Journal of Development and Change, 32, PP 435-464
[60] Mitra, S. and Kundu, A. (2012). “Assessing empowerment through generation of social capital”, Journal of Business and Social Research, 6, PP 72-84.
[61] Moyle, T. L.; Dollard, M.; Narayan, Biswas, S. (2006). “Personal and Economic Empowerment in Rural Indian Women A Self-help Group Approach”. International Journal of Rural Management. Vol. 2, No. 2, PP 245-266.
[62] Parveen, S. (2007). “Gender awareness of rural women in Bangladesh”, Journal of International Women’s Studies, 1, PP 253-269.
[63] Paswan, A. (2009). Confirmatory factor analysis and structural equations modeling: An introduction, Research Report, COB, University of North Texas, USA.
[64] Pedhazur, E.J. (1982). Multiple regressions behavioral research: Explanation and Predication, New York: Harcourt Brace College Publishers. 1058 pages.
[65] Prorok, C.V. & Chhokar, K. B. (1998). Women and Their Work in Asia. A Geography of Gender and Development. vol. 17, NCGE Publication.
[66] Putnam, R. D. (2000). Bowling Alone: the collapse and renival of American community. simon and Schuster, New York
[67] Salehianbehrouz, M. (2013). “The path analysis of social capital components in economic empowering of rural women in IranA”, OIDA International Journal of Sustainable Development, 10, PP 109-113.
[68] Schumacker, R., and Lomax, R. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling, New Jersey: Mahwan.
[69] Sergaki, P. and A. Semos. (2006). “The Greek unions of agricultural cooperatives as efficient enterprises”. Agricultural Economics Review, Volume 7, No 2, PP 15-27.
[70] Sharoni, S. (1997). “Women and Gender in Middle East Studies Trends, Prospects and Challenges”. Middle East Report. Vol. 27, No. 4, PP: 27–29.
[71] Sociological Association. Montreal.
[72] Vanneman, R., Desai, S., and Noon, J. (2006). Social capital in India: Networks, organizations, and confidence, Research Report, the Annual Meeting of the American.
[73] Woolcock. M. & Narayan. D. (2000). “Social Capital Implications for Development Theory Research”. policy World Bank Research observer, Volume 15, No 2, PP 225-249.
[74] World Bank (2002). Empowerment and poverty reduction, A Sourcebook of the International Bank for Reconstruction and Development, Washington.