نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه الزهراء(س)

2 دانشجوی دکتری مطالعات زنان دانشگاه ادیان و مذاهب قم

3 دانشجوی دکتری علوم اقتصادی دانشگاه اصفهان

چکیده

بررسی سیاست‏های برنامة چهارم، پنجم و ششم توسعه در مورد توانمندسازی زنان سرپرست خانوار موضوع این مقاله است. از زنان مطلقه، بیوه، مجرد خود‌سرپرست و زنان شوهردار، که به دلایل گوناگون همچون ناتوانی شوهر سرپرست خانوارند، ذیل عنوان کلی زنان سرپرست خانوار یاد می‏شود. توانمندسازی این گروه از زنان مستلزم توجه به دو مؤلفة «پیشرفت» و «قدرت و عاملیت» زنان در متن سیاست‏گذاری است، لذا مسئلة اصلی پژوهش بررسی شاخص‏های مؤلفه‏های یادشده در برنامه‏های مذکور و ارزیابی مواد قانونی این برنامه‏ها در جهت توانمندسازی زنان سرپرست خانوار است. نتایج این تحقیق، که به روش تحلیل محتوای کیفی جمع‏آوری شده، نشان می‏دهد برنامه‏های توسعه اقدام مؤثری برای افزایش عاملیت زنان در ناحیة دسترسی به منابع و حضور در شبکه‏های اجتماعی و بازار نداشته و فقط به حمایت‏های اندک مالی و تا حدودی حمایت‏های اجتماعی بسنده کرده است؛ سیاستی که نمی‏تواند به کاهش فقر و بهبود زندگی این زنان در درازمدت منجر شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Empowering the women headed family with regards to policy making, an emphasis on 4th, 5th and 6th development plans

نویسندگان [English]

  • Mansoureh Zarean 1
  • Masoumeh Zarei 2
  • Atieh Honardoust 3

1 Associate Professor, Alzahra University

2 PhD student, Adyan and Mazaheb University

3 PhD student, Esfahan University

چکیده [English]

This article is going to discover and explain the policies of 4th, 5th and 6th development plans on the empowering of the women headed family. Divorced women, widows, single and married women who their husbands are not able to work are meant by the women headed family. To empower this group of women, it is essential to consider two factors: advancement and women’s agency. The main issue is to examine the two factors within development plans for empowering the women headed family. Findings of the research based on qualitative content analysis method show that development plans have not been effective in enhancing women's empowerment in the area of access to resources and presence in social networks and markets. It is only limited to financial support and in some context social support. This kind of policy would not lead to reduction of women poverty in the long run.

کلیدواژه‌ها [English]

  • women headed family
  • Development plans
  • advancement
  • empowering
[1] آذر، عادل (1380). «بسط و توسعة روش آنتروپی شانون برای پردازش داده‏ها در تحلیل محتوا»، فصل‌نامة علوم انسانی دانشگاه الزهرا، س 11، ش 37 و 38.
[2] اصغری، فیروزه؛ هنردوست، عطیه (1393). «مطالعة تطبیقی وضعیت و جایگاه زنان در ایران و مالزی بر‌اساس شاخص نابرابری جنسیتی»، فصل‌نامة زن در توسعه و سیاست، ش اول، ص 82ـ83.
[3] افراخته، حسن؛ سرایی، سودابه (1392). «سهم زنان در برنامة توسعة چهارم و پنجم جمهوری اسلامی ایران»، فصل‌نامة مطالعات اجتماعی روان‏شناختی زنان، س 11، ش 3.
[4] آقابخشی، حبیب‏اله؛ محتشمی، مهرنوش (1388). «بررسی جایگاه زنان در محتوای برنامه‏های توسعه بعد از انقلاب»، فصل‌نامة پژوهش اجتماعی، س 2، ش 3.
]5[ بهار، مهری؛ فروغی، مریم (1397). «واکاوی نقش خیریه‌ها در تولید و تداوم فقر زنانه»،فصل‌نامةزن در توسعه و سیاست، ش اول، ص 28ـ29.
[6] بهرامی‏تاش، رکسانا (1383). «سیمای جهانی فقر جهانی»، سخنرانی دکتر رکسانا بهرامی‏تاش، مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی تمدن‏ها، 13/5/1383.
[7] بهرامی‏تاش، رکسانا (1389). «چالش با اقتصاد نولیبرالیسم (جنسیت و جهانی‌سازی در آسیای جنوب شرقی)، غلامحسین فتح‌اله نوری، تهران: سمت.
[8] خانی، فضیله (1385). جنسیت و توسعه، تهران: پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و علوم اجتماعی.
[9] ریتزر، جورج؛ داگلاس جی. گودمن (1393). نظریة جامعه‌شناسی مدرن، ترجمة خلیل میرزایی و عباس لطفی‌زاده، تهران: جامعه‌شناسان.
[10] زعفرانچی، لیلاسادات (1385). «زنان و خانواده در چهار برنامة توسعه»، فصل‏نامة کتاب زنان، ش 33، ص 105ـ107.
[11] زیبایی‏نژاد، محمدرضا (1393). تحلیلی بر مسائل زن و خانواده در ایران، قم: مرکز تحقیقات زن و خانواده.
[12] سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازی، الهه (1385). روش‏های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: آگاه.
[13] سعیدی، علی‌اصغر (1394). زنان و اقتصاد شهری، تهران: مرکز مطالعات و برنامه‏ریزی شهر تهران.
[14] شادی‌طلب، ژاله (1381). توسعه و چالش‏های زنان ایران، تهران: قطره.
[15] ــــــــــ (1379). «برنامه‏ریزی جنسیتی بر پایة واقعیت‏ها»، فصل‌نامة علوم اجتماعی، ش 11 و 12.
[16] شریفی، حسین‌پاشا؛ شریفی، نسترن (1386). روش‏های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: سخن.
]17[کبیر، نایلا و دیگران (1389). توانمندی زنان نقدی بر رویکردهای رایج توسعه، تهران: آگه.
[18] کرمی، محمدتقی (1391). «تحلیل گفتمان سه برنامة توسعه با محوریت مسائل زنان و خانواده»، فصل‌نامة برنامه‌ریزی رفاه و توسعة اجتماعی، ش13.
[19] کندال، دیانا (1393) جامعه‏شناسی معاصر، تهران: جامعه‏شناسان.
[20] کوشیک، سورندا کی؛ شری وی. رنگاراجان (1394) تأمین مالی خرد و توانمندسازی زنان، ترجمة اصغر نوراله‌زاده، تهران: علمی و فرهنگی.
]21 [گیدنز، آنتونی (1387). جامعه‏شناسی، ترجمة حسن چاووشیان، تهران: نی.
[22] مامسن، جنت هنشل (1387) جنسیت و توسعه، ترجمة زهره فنی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
[23] محمدپور، احمد (1390). روش تحقیق کیفی، ضد روش 2، تهران: جامعه‏شناسان.
[24] محمدی اصل، عباس (1393) تحلیل جنسیت، تهران: سفیر اردهال.
[25] محمدی، زهرا (1385) زنان سرپرست خانوار، تهران: روابط عمومی شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
[26] ــــــــــ (1394). تحولات خانواده در ایران، تهران: دبیرخانة شورای عالی انقلاب فرهنگی.
[27] ــــــــــ (1394). «زنان و برنامة چهارم توسعه»، حوراء، ماهنامة داخلی علمی، فرهنگی و اجتماعی زنان، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، ش 16.
[28] متن برنامة توسعة چهارم، پنجم و ششم.
[29] Evancs, Martin) .2011 .(Single Mothers in Malaysia: Social Protection as an Exercise of Definition in Search of Solution, Center for Cosial Protection.
[30] Golla, A.M., Malhotra, A., Nanda, P. & Mehra, R. )2011(. Understanding and Measuring Women’s Economic Empowerment. Definition, Framework and Indicators. ICRW (International Center for Research on Women).
[31] Moghadam, valentin M )2005(. The feminization of poverty and women’s rights, united nation educational
[32]The world’s women 2015, )2015 .(rends and Statistics, united nations.
[33] Empowering rural women through social protection )2015(.Food And Agriculture Organization Of The United Nations Rome.
[34] World development report, Gender equality and development