نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر

2 عضو هیئت‌علمی گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، اردکان

چکیده

هدف پژوهش حاضر شناسایی و سطح‏بندی موانع ارتقای مدیریتی زنان در نظام آموزش و پرورش است. روش پژوهش، مطالعة موردی است و به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از تکنیک مدل‌سازی ساختاری تفسیری برای سطح‏بندی موانع و دسته‏بندی آن‌ها استفاده شد. جامعة آماری پژوهش را اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‏ها تشکیل می‏‏دهند که از بین آن‌ها 13 نفر به‌عنوان نمونة پژوهش به شیوة هدفمند انتخاب شدند. ابزار گرد‏آوری داده‏ها پرسش‌نامة خود‏تعاملی محقق‏ساخته بود. به منظور سنجش و ارزیابی روایی پرسش‌نامه از ملاک روایی محتوایی استفاده شد. بدین صورت که پرسش‌نامه در ابتدا از سوی متخصصان حوزة زنان بررسی و پس از اصلاحات عوامل نهایی تدوین شد. نتایج پژوهش نشان داد که 10 عامل به‌عنوان موانع نهایی مؤثر بر عدم ارتقای مدیریتی زنان در نظام آموزش و پرورش به حساب می‏آیند. همچنین، تحلیل حاصل از داده‌ها به سطح‏بندی مدل به 8 سطح منجر شد. سطح هشتم مدل شامل هنجارهای مبتنی بر سنت‏گرایی‌اند. سطح هفتم شامل غلبة فرهنگ مردسالاری و نگرش کلیشه‏ای به مدیریت زنان است. تبعیض‏های جنسیتی نانوشته به‌عنوان سطح ششم مدل به حساب می‏آید. عامل‏های نپذیرفتن مدیریت زنان از سوی کارکنان و همچنین ناتوانی زنان در برخورد قهر‏آمیز و ریسک‏ناپذیری مشترکاً به‌منزلة سطح پنجم مدل به حساب می‏آیند. نداشتن خودباوری و اعتمادبه‌نفس زنان به‌منزلة سطح چهارم مدل و تعارض شغلی با وظایف خانوادگی نیز به‌منزلة سطح سوم مدل به‌دست آمد. همچنین، عامل‏های نپذیرفتن مسئولیت مدیریتی از سوی زنان به‌منزلة سطح دوم و عدم شایسته‏گزینی به‌منزلة سطح اول است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Identifying and Leveling the Barriers to Women's Promotion in Managerial Posts in Iranian Educational System based on Interpretative Structural Modeling

نویسندگان [English]

  • Meimanat Abedini Baltork 1
  • Sirus Mansoori 2

1 Assistant Professor of Education, University of Mazandaran, Babolsar, Iran

2 Assistant Professor of Education, Islamic Azad University, Ardakan Branch, Iran

چکیده [English]

The purpose of this study is to identify the barriers to women's promotion in management position in Iranian educational system based on Interpretative Structural Modeling. The research method in present study is to identify the factors for categorizing based on qualitative approach as a case study. The participants of the study are consisted of faculty members of Iranian Universities and then among them, 13 faculty members were selected as research sample based on purposeful sampling.  To assess the validity of the questionnaire, a content validity criterion was used. The questionnaire was originally reviewed by the experts of the women researches after the final amendments. The data collection tool was a self-interactive questionnaire (ISM) and content validity was confirmed by specialists. The results showed that 10 factors are considered as the factors affecting the barriers to women's promotion in managerial positions in Iranian educational system. Also, factor analysis showed that this model has 8 levels ranged from the deepest and most influential to the most surface. The eighth level of the model was the norms based on religious traditionalism that is as the deepest level of the model. The seventh level of the model is dominance of patriarchal culture and also stereotypical attitude toward women's management. The sixth level of the model is the unwritten gender discrimination. The fifth level is dismissal of women's management by employees, and women's inability to deal violently and not risk-taking. The fourth level of the model is the lack of self-confidence and self-esteem of women. The third level is Job conflict with family duties. The second level is the disapproving women's responsibility for management and finally the first level is lack of suitability in employment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Women
  • educational system
  • management promotion
  • women development barriers
  • interpretative structural modeling
[1] اسفیدانی، محمد‌حسین (1381). «موانع دستیابی زنان به پست‌های مدیریت» (پایان‌نامة کارشناسی ارشد)، تهران: دانشگاه تهران.
[2] اصغری، فیروزه؛ هنردوست، عطیه (1393). «مطالعة تطبیقی وضعیت و جایگاه زنان در ایران و مالزی بر اساس شاخص‌‌‌های نابرابری جنسیتی»، زن در توسعه و سیاست، س 12، ش 1، ص 75ـ92.
[3] اسماعیل‌پور، رضا؛ تفقدی، حمیدرضا (1396). «مطالعة کیفی موانع ارتقای شغلی و مدیریتی بانوان»، زن در توسعه و سیاست، س 15، ش 2، ص 169ـ185.
[4] آقاپور، سیدمهدی؛ پازارگادی، مهرنوش؛ آزادی احمدآبادی، قاسم (1388). «ارزیابی میزان انطباق وضعیت اجتماعی اساتید زن در دانشگاه‌ها به مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی»، زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، س 7، ش 3، ص 26ـ7.
[5] تقی‌زاده، هوشنگ؛ سلطانی فسقندیس، غلامرضا؛ شکری، عبدالحسین (1391). «شناسایی موانع ارتقای زنان به پست‌‌‌های مدیریتی»، زن و مطالعات خانواده، س 5، ش 17، ص 33ـ55.
[6] جعفرنژاد، احمد؛ اسفیدانی، محمدرحیم (1384). «وضعیت زنان در اشتغال و مدیریت (مطالعة موردی ایران)»، مطالعات زنان، س 3، ش7، ص 77ـ103.
[7] جواهری، فاطمه؛ قضاتی، سرور (1383). «موانع کارآفرینی زنان: بررسی تأثیر نابرابری جنسیتی بر کارآفرینی زنان در ایران»، جامعه‌شناسی ایران، س2، ش5،  ص161ـ178.
[8] زاهدی، شمس‌السادات  (1381). «تغییرات جایگاه شغلی زنان دانشگاهی در یک دهة گذشته»، پژوهش زنان. س1، ش4، ص1ـ10.
[9] زنجانی،  حبیب‌الله؛ ابرون، فاطمه (1393).« بررسی موانع ارتقای شغلی زنان و اثر آن بر بهره­وری( بررسی موردی: زنان شاغل در دانشگاه صنعتی شریف)» مطالعات علوم اجتماعی ایران، س10، ش42، ص 50ـ60 .
[10] طالقانی، غلامرضا؛ پورعزت، علی‌اصغر؛ فرجی، بهاره (1381). «بررسی تأثیر سقف شیشه‏ای بر کاهش توانمندی زنان در سازمان توسعة برق ایران»، نشریة مدیریت دولتی، س1، ش2،  ص89ـ102.
[11] عابدینی بلترک، میمنت؛ لیاقتدار، محمد‌جواد؛ منصوری، سیروس (1393). «بازنمایی نقش‏های جنسیتی در کتاب‏های درسی سال ششم دورة ابتدایی ایران». جامعه‌شناسی زنان (زن و جامعه)، س 5، ش20، ص 19ـ34.
[12] غلامی، خلیل؛ شیربیگی، ناصر؛ حسینی، دلسوز (1394). «بازنمایی ماهیت قدرت در میان مدیران آموزشی زن: تدوین چارچوب نظری»، زن در توسعه و سیاست، س 13، ش 4، ص 507ـ523.
[13] فیضی، طاهره؛ موغلی، علی‌رضا؛ رفیعی، مجتبی؛ حسینی، شهیلا (1394). «بررسی وضعیت شاخص‌های ارتقای زنان به پست‌های مدیریتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی»، مجلة علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، س 23،  ش5، ص 111ـ 119.
[14] گیوریان، حسن (1379). «زنان در مدیریت»، تدبیر، ش 103 ، ص50-52 .
[15] محمودی، ناهیدالملوک (1386). «بررسی موقعیت زنان در عرصه‌های اشتغال و مدیریت در دانشگاه‌های تهران با توجه به پیشرفت تحصیلی آنان»، فصل‌نامة علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، س 38ـ39، ص133ـ172.
[16] مرزوقی، رحمت‌الله؛ منصوری، سیروس (1394). «تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دورة ابتدایی از منظر جهت‌گیری جنسیتی»، زن در توسعه و سیاست، س 13، ش4، ص 469ـ485.
[17] مقیمی، سید محمد (1385). سازمان و مدیریت رویکردی پژوهشی، تهران: کارآفرینی دانشگاه تهران.
[18] منصوری، سیروس؛ باقری، ستار؛ شوقی لشکاجانی، سمیه (1395). مقدمه‌ای بر بازسازی مفهومی در مطالعات برنامة درسی، تهران: اندیشة سبز نوین.
[19] میر‌غفوری، سید حبیب‌الله (1385). «شناسایی و رتبه‌بندی عامل‌های مؤثر بر گماشته شدن زنان به پست‌‌های مدیریتی در سازمان‌های دولتی استان یزد»، مطالعات زنان، س4، ش1، ص101ـ122.
[20] نصرالهی، زهرا (1389). «گسترش تجارت و فرصت‌های شغلی زنان (مطالعة موردی: صنایع تولیدی ایران)»، مجلة زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، س 8، ص159ـ182.
[21] هچ، ماری جو (1387). تئوری سازمان: مدرن، نمادین‌ـ تفسیری و پست‌مدرن، ترجمة حسن دانایی‌فرد، تهران: افکار.
[22] Bao Sh ,Fainshmidt S, Nair A & Vracheva V.(2014). Women in Upper Echelons of Management, Tenure and Legal Risk. British Journal of Management. 25(2): PP 388ـ405.
[23] Bendl R, Schmidt A (2010). From ‘Glass Ceilings’ to ‘Firewalls’— Different Metaphors for Describing Discrimination.Gender,Work & Organization. 7(5): PP 612ـ634.
[24] Bruckmüller S,Ryan M.k, Rink F & Haslam A.S (2014). Beyond the Glass Ceiling: The Glass Cliff and Its Lessons for Organizational Policy.Social Issues and Policy Review.8(1): PP 202ـ 232.
[25] Burn, S. M. (2005). Women across Cultures: A Global Perspective, United States of America: McGraw Hill.
[26] Cortis,R and Cassar,V (2005). perceptions of and about women as manarers:Investigating Job Involvement ,Self Steem, and Attitudes. Women in management review.20(3): PP 149ـ164.
[27] Diehl, A B and Dzubinski L.M (2016). Making the Invisible Visible: A Cross-Sector Analysis of Gender-Based Leadership Barriers. Human Resource Development Quarterly. 27(2): PP 181-206.
[28] Ellemers, N., Rink, F., Derks, B. & Ryan, M. K. (2012). Women in high places: When and why promoting women into top positions can harm them individually or as a group (and how to prevent this). Research in Organizational Behavior, 32: PP 163-187.
[29] Fernandez, M., Mors, M. (2008). Competing for jobs: Labor queues and gender sorting in the hiring process. Social Science Research, 37: PP 1061–80.
[30] Fitzsimmons T. W. Callan V. J. (2016). Applying a capital perspective to explain continued gender inequality in the C-suite. The Leadership Quarterly. 27(3): PP 354-370.
[31] Gupta,V; Hass,S. (2010). Gender and risk: women, risk taking and risk aversion, Gender in Management: An International Journal Vol. 25 No. 7
[32] Jinnah, F (2016). Social factors and women's career advancement to senior management position in Pakistan Asia pacific journal of contemporary education and communication technology, 2(1), PP 134-145.
[33] Lammers J and  Gast A(2017). Stressing the Advantages of Female Leadership Can Place Women at a Disadvantage. Social Psychology.48: PP 28ـ39.
[34] Neale, J., & Özkanli, O. (2010). Organizational barriers for women in senior management: a comparison of Turkish and New Zealand universities. Gender and Education Journal, 5 (99), PP 567ـ562.
[35] Nurmayanti s, Thoyib A, Noermijati & Irawanto D (2014). Work Family Conflict: A Review of Female Teachers in Indonesia. International Journal of Psychological Studies.6(4): PP 134ـ142.
 
[36] Rink, F., Ryan, M. K. & Stoker, J. I. (2013). “Clarifying the precariousness of the glass cliff: How social resources and gender stereotypes affect the evaluation of leaders in times of crisis”, European Journal of Social Psychology, 43: PP 381–392.
[37] Seierstad C (2016). Beyond the Business Case: The Need for Both Utility and Justice Rationales for Increasing the Share of Women on Boards. Corporate Governance: An International Review.24(4): PP 390ـ405.
[38] Welbourne, T. M., Cycyota, C. S. & Ferrante, C. J. (2007). “Wall Street reaction to women in IPOs: An examination of gender diversity in top management teams”, Group and Organization Management, 32: PP 524–547.
[39] Wirth, l.(2002). breaking through the glass ceiling: women in management". Geneva: ILO.